Ψάλτης και Λατρεία

[ybulbu]

Καλά! Σε εμπειρίες πάω πάσο σαν νεότερος! Επιφυλάσσομαι, όμως, για μια σύγκριση αρχείων από κοντά...

Πάντως, μάλλον δεν έχεις εντοπίσει κέντρα γνησίου Πατριαρχικού ύφους στον κόσμο! Δεν μπορεί να ζήσεις τέτοια εμπειρία, με όλη αυτή την ιεροπρέπεια, την μεγαλοπρέπεια, τη γλυκύτητα και την απλότητα και να μην κατανυγείς! Εγώ, όταν ψάλλει ο δάσκαλός μου χερουβικό, είμαι σ' άλλη γη, σ' άλλα μέρη! Και ο δάσκαλός μου τα ίδια όταν ακούει τον Αστέρη στο Πατριαρχείο, και ο Δανιηλίδης τα ίδια όταν άκουγε τον Στανίτσα. Μάλιστα, για τον τελευταίο υπάρχει περίπτωση που ο Στανίτσας τον "ξύπνησε" από την απόλαυση αυτή με σχόλια προς αυτόν!

Παρόμοια νιώθω, για να σου δώσω να καταλάβεις την υποβλητικότητα του ύφους, ακούγοντας π. Ακάκιο, π. Δοσίθεο Κατουνακιώτη, π. Παντελεήμονα Κάρτσωνα (όταν έψαλλε απλά) και π. Διονύσιο Φιρφιρή. Βέβαια, μόνο για την υποβλητικότητα μιλάω, αφού απέχει αρκετά το ύφος αυτών μεταξύ τους, αλλά και με το Πατριαρχικό. Όμως, αυτή η αίσθηση της γαλήνης και της γλυκύτητας είναι που πρέπει να νιώθει κανείς για να μπορεί να προσευχηθεί σωστά!

Γι' αυτό είπα και σε προηγούμενα μηνύματα πως τα πάντα μας τα διδάσκει η προφορική παράδοση και δεν δικαιούμαστε να την τροποποιήσουμε κατά το δοκούν, γιατί πραγματικά μόνο έτσι νοείται εκκλησιαστική μουσική με όλη τη λειτουργικότητα και τη σημασία του όρου! Δεν μπορεί κάποιος να βιώνει τόσο έντονες καταστάσεις και να μην οθείται σε προσευχή! Δεν χρειάζεται καμία διασκευή, καμία σύντμηση, καμία καινοτομία μέσα στη λατρεία! Μόνο να αναζητούμε να διδασκόμαστε στους σωστούς δασκάλους για να ψάλλουμε κι εμείς σωστά, σοβαρά και κατανυκτικά!

 

[Maria Psy]

Χάρηκα πολύ που διάβασα αυτό το θέμα, καθώς μπορώ να αναγνωρίσω τον εαυτό μου στο βίωμα κάποιων συζητητών.

Από τότε που έλαβα θέση στο ψαλτήρι, στενοχωριέμαι και μου λείπει το στασίδι. Πολλές φορές στο Δι'ευχών αναρωτιέμαι "εγώ σήμερα τι πήρα από την Ακολουθία;" Χάνω την επαφή με τον Αποδέκτη της προσευχής καθώς αναλώνεται ο νους σε μέριμνες του τύπου "σε ποιον να ζητήσω να διαβάσει τον επόμενο ψαλμό", και σε λογισμούς κενοδοξίας. Παράδοξο δεν είναι πώς μπορεί να υποφέρει από κενοδοξία κάποιος που είναι άσχετος; Αυτό δείχνει μάλλον ότι ο δαίμονας δεν κάνει διακρίσεις...

Αισθάνομαι ότι η προσωπική εμπειρία σας εδώ θα μου είναι πολύτιμη. Πώς μπορώ να σταθώ εσωτερικά απέναντι στους επαίνους; Οι άνθρωποι εδώ δεν ξέρουν κι αυτοί μουσική και νομίζουν ότι ψάλλω καταπληκτικά! Μεταξύ τυφλών βασιλεύει ο μονόφθαλμος. Δεν είναι τραγικό για τον μονόφθαλμο να περηφανεύεται για τα μάτια του; Μου είναι εύκολο να δέχομαι τους επαίνους, γιατί μου είναι ευχάριστοι.
Άλλο πρόβλημα είναι ότι χρειάζεται να δείχνω με τα χέρια μου. (Αν είναι να πούμε κάτι λάθος, να σιγουρευτούμε ότι θα το πούμε με τον ίδιο λάθος τρόπο όλοι μαζί ) Όταν κουνάω τα χέρια μου, πώς μπορώ να προσεύχομαι και να έχω ταπείνωση εσωτερικά; Δυσκολεύομαι να τα συμβιβάσω.

Πάντως τα λάθη έρχονται και μας βάζουν στη θέση μας. Ένα φαλτσάρισμα όπως έγραψε και ο φίλος dpapagia, ίσως είναι ευκαιρία να να θυμάται κανείς το "χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν".

 

[MTheodorakis]

«Ὅτι βασιλεὺς πάσης τῆς γῆς ὁ Θεός, ψάλλατε συνετῶς» (ψ. μf', 8), «μὴ γινόμεθα κενόδοξοι» (Γλ. ε', 26). «πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεῦσαι, δόξαν παρ' ἀλλήλων λαμβάνοντες καὶ τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε;» (Ἰω. ε', 44)· «εἰ γὰρ δοκεῖ τις εἶναί τι μηδὲν ὤν, ἑαυτὸν φρεναπατᾷ» (Γλ. f', 3), «ὅτι λέγεις ὅτι πλούσιός εἰμι καὶ πεπλούτηκα καὶ οὐδενὸς χρείαν ἔχω,-καὶ οὐκ οἶδας ὅτι σὺ εἶ ὁ ταλαίπωρος καὶ ὁ ἐλεεινὸς καὶ πτωχὸς καὶ τυφλὸς καὶ γυμνός» (Ἀπ. γ', 17)· «οὕτω καὶ ὑμεῖς, ὅταν ποιήσητε πάντα τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρείοί ἐσμεν, ὅτι ὅ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν» (Λκ. ιζ', 10) «καρποφοροῦντες καὶ αὐξανόμενοι εἰς τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ Θεοῦ» (Κολ. α', 10). «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν εὐλαβῶς, στῶμεν μετὰ φόβου Θεοῦ καὶ κατανύξεως, πρόσσχωμεν τῇ ἁγίᾳ ἀναφορᾷ ἐν εἰρήνῃ τῷ Θεῷ προσφέρειν» (Λειτουργία 'Ιακώβου).

 

[ybulbu]

Αξίζει να ακούσουμε και τι λέει ο γερο-Δανιήλ σχετικά!

 

[Maria Psy]

Και τι στάση χρειάζεται να κρατάει ο ψάλτης όταν υπάρχουν διαμάχες μέσα στην ενορία;
Ή όταν πρέπει να κάνει υπακοή σε κάτι που δε συμφωνεί? Ένα μικρό παράδειγμα: Στην απόλυση, οι άλλοι φίλοι που βοηθούν στο ψαλτήρι επιμένουν ότι πρέπει να λέμε "...εις πολλά έτη δέσποτα", παρόλο που έχουμε απλούς ιερείς.

 

[ATHAN]

Ὁ πονηρὸς μεταχειρίζεται πολλὲς μηχανὲς γιὰ νὰ ἐπιφέρει τὴν ἀταξία, ἐκεῖ ποὺ βλέπει ὅτι ὑπάρχει ἡ εἰρήνη τοῦ Κυρίου. Ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν λέει ὅτι τὰ σκάνδαλα πρέπει νὰ ἔρθουν, γιὰ νὰ ξεκαθαρίσουν ὁρισμένα πράγματα, καὶ αὐτὰ συνεχῶς ἔρχονται γὶ αὐτὸ πρέπει νὰ μᾶς βρίσκουν πάντα σὲ ἀφύπνιση. ( Αὐτὰ ἀπὸ ἕναν γέροντα ἱεροψάλτη).

οι άλλοι φίλοι που βοηθούν στο ψαλτήρι επιμένουν ότι πρέπει να λέμε "...εις πολλά έτη δέσποτα", παρόλο που έχουμε απλούς ιερείς.

Τὸ θέμα αὐτὸ δὲν ἀφορᾶ μόνο ἐσένα ἀλλὰ καὶ τοὺς ἱερεῖς ποὺ τὸ δέχονται ἀδιαμαρτύρητα. Ἐσύ, προκειμένου νὰ μὴν χαλᾶς τὴ ζαχαρένια σου, ἁπλὰ μὴν τὸ ψάλλεις καὶ ἄφησε τοὺς ἄλλους. Βλέπεις τὸ λιβάνισμα εἶναι γλυκό, σὰν τὸ μπακλαβά.
Μὲ ἀγάπη Χριστοῦ
Ἀθανάσιος Μπακαλούδης

 

[marikabetziou]

Ψάλτης και λατρεία συνηθως είναι δύο διαφορετικές εννοιες .
Ψάλτης είναι όποιος πηγαίνει στήν εκκλησία και βοηθά τον Ιερέα να εκτελέση τα καθήκοντά του,χωρίς να σημαίνει κατ άνάγκην οτι είναι ευλαβής, με τον τρόπο που ο καθένας μας ορίζει την εννοια της ευλάβειας.(θεωρώ εκ προοιμίου οτι η εκδήλωση λατρευτικής ικανότητας διαφέρει απο άνθρωπο σε άνθρωπο).
θα καταθέσω μόνο την είκόνα που μέ προβληματίζει πολλές φορές στην εκκλησία ,όσον αφορά τους ψάλτες.Είναι φορές ,ανεξαρτήτως μεγέθους εκκλησιάσματος γνώσεως μεγάλης ή μικρής της Βυζαντινής Μουσικής ,Εκκλησίας του χωριού ή της μεγάλης πόλης, που οι ψάλτες ευφραίνουν καρδίαν και ανεβάζουν την ψυχή στους ουρανούς ,και αλλες πάλι φορες που ενώ το άκουσμα μπορεί να είναι άψογο κατι χαλαει το κλίμα, είναι αυτό το βλέμμα του ψάλτη που ψάχνει με αγωνία στο ποίμνιο ,αλήθεια τί;να δει αν είναι αποδεκτός ;αν τον θαυμάζουν ;αν εχει αρκετό κόσμο για να μην πάει χαμένη η μέρα του;Προσωπικά θαυμάζω ψάλτες που με δύο ανθρώπους μονο σαν εκκλησίασμα δίνουν τον εαυτό τους ,και αν και ακουν μόνο οι τοίχοι γεμίζει ο οίκος του Θεού Θεό.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

κ. Αντώνη και βέβαια έχουν σχέση αυτά με το Ψαλτολόγιο! ο,τι ψάλλουμε έχει να κάνει με την ταπείνωση την δικιά μας τους άθλους των Αγίων .............................................................το ο,τι τα μελοποιήσαμε και τους βάλαμε νι πα βου γα δι δεν σημαίνει κάτι...... μένουμε πάντα στην σημασία του κειμένου και αν αυτό που ψάλλουμε έχει μπει σε εφαρμογή.

"Πες τα Χρυσόστομε"!
Παραθέτω, σχετικά, σκέψεις σύγχρονων γερόντων:
" Ὁ ψάλτης πρέπει νά εἶναι εὐλαβής καί νά ψάλλει ταπεινά. « Ὅποιος ψάλλει», λέει ὁ γέροντας Παΐσιος, γιά νά ψάλλει κατανυκτικά «πρέπει νά ἔχει τό νοῦ του στά θεῖα νοήματα καί νά ἔχει εὐλάβεια· νά μήν πιάνει τά θεῖα νοήματα λογοτεχνικά, ἀλλά μέ τήν καρδιά. Ἄλλο ἡ εὐλάβεια καί ἄλλο ἡ τέχνη, ἡ ἐπιστήμη τῆς ψαλτικῆς. Ἡ τέχνη χωρίς εὐλάβεια εἶναι ...μπογιές»." Μέ αὐτά πού λέει ὁ γέροντας θέλει νά μᾶς ἐξηγήσει ὅτι ἡ ψαλτική τέχνη εἶναι ἀπαραίτητη, ὅπως καί οἱ μπογιές γιά τόν ἁγιογράφο. Ἀλλά χωρίς τήν εὐλάβεια καί τήν κατάνυξη ἡ τέχνη αὐτή εἶναι περιττή.

Συνεχίζοντας λέει ὁ π. Παΐσιος ὅτι « ὅταν ὁ ψάλτης ψάλλει μέ εὐλάβεια, ξεχειλίζει ἀπό τήν καρδιά του ἡ ψαλμωδία καί ψάλλει κατανυκτικά». Γιά νά γίνει αὐτό πρέπει ὁ ψάλτης νά εἶναι σέ καλή πνευματική κατάσταση καί νά εἶναι τακτοποιημένος, ἰσορροπημένος ἐσωτερικά".

Καί ὁ γέροντας Πορφύριος ἐπαινοῦσε πολύ τούς ἁγιορεῖτες ψάλτες πού ἔψαλλαν, ἁπλά, κατανυκτικά ταπεινά μέ σκοπό νά βοηθήσουν τούς προσευχομένους μοναχούς καί ἔλεγε ὅτι ὁ ἅγιος ψάλτης ἔχει καί κάτι ἄλλο, δέν ἔχει μόνο τή φωνή. Μαζί μέ τή φωνή πού ἐκπέμπεται μέ τά ἠχητικά κύματα, ἐκπέμπεται καί κάποια χάρη μέ ἄλλα κύματα, μυστικά, πού ἀγγίζουν τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων καί τίς συγκινοῦν βαθύτατα. Γίνεται ἕνα πολύ μεγάλο μυστήριο».
(Από την ομιλία τοῦ Κωνσταντίνου Ἰ. Φωτόπουλου, καθηγητοῦ Βυζαντινῆς Μουσικῆς, πού ἔκαμε στό Πανεπιστήμιο τοῦ Ἁγίου Τύχωνος στή Μόσχα κατά τήν ἐκδήλωση Βυζ. Μουσικῆς πού πραγματοποιήθηκε ἐκεῖ ὑπό τή διεύθυνσή του τόν Ἰανουάριο τοῦ 2004).