MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Καταβασίες ἔτους βλ. στὰ χφφ. Μ. Μετεώρου 83 τυπικὸ τοῦ ἔτους 1580 φ. 83v, Σίμωνος Πέτρας παλαιὸ 177 ιστ' αἰ. (Dmitrievskij τ. 3 σ. 386), Διονυσίου παλαιὸ 449 τοῦ ἔτους 1624 (Dmitrievskij τ. 3 σ. 520) καὶ Ἁγιασματάριον 1804 σσ. 134-135.
Θεσμοθετήθηκαν ἐπίσημα ἀπὸ τὸ τυπικὸ τοῦ Κωνσταντίνου 1838.
Ὁ ἀρχικὸς δόκιμος τύπος θέλει τοὺς ἀσώματους νόες νὰ πανηγυρίζουν ἀκριβῶς τὸ ὑπὲρμέγιστο τῆς ἐνσαρκώσεως, ὄχι τὴν ἐξ αὐτῆς ἀνθρώπινη πανήγυρη (Κοιμήσεως, Εἰσοδίων, Ἀκαθίστου, τιμίας Ζώνης).
Οἱ ἀρχέτυπες διατάξεις ἑρμηνεύουν καὶ λύνουν τὰ ζητήματα τοῦ τυπικοῦ, ἐνῶ οἱ μεταγενέστερες, καὶ οἱ ὑποθέσεις τῶν τυπικαρίων τὰ περιπλέκουν.
Τὰ παλαιὰ τυπικὰ ἀποκαλύπτουν τὸ νόημα κάθε ἀκολουθίας καὶ τὴ λειτουργία τῶν ἐπιμέρους δομῶν της. Μᾶς σαγηνεύουν μὲ τὸ ἀρχαῖον κάλλος καὶ τὸ σκοπὸ τῆς ἀρχικῆς πλήρους μορφῆς τους τὸν δέκατο αἰῶνα. Οἱ πρωτογενεῖς διατάξεις μποροῦν νὰ δείξουν ποιὰ εἶναι τὰ βασικὰ καὶ ποιὰ τὰ δευτερεύοντα-μεταγενέστερα στοιχεῖα καὶ ποιὲς προσαρμογὲς μποροῦν νὰ γίνουν σὲ κάθε ἐποχή.
Ἡ προσεκτικὴ μελέτη σὲ βάθος τῶν διαθέσιμων πηγῶν τῆς λειτουργικῆς κειμενογραφίας, ἡ γνώση τῶν ἀρχετύπων διατάξεων καὶ γενικὰ ἡ ἀρχαϊκὴ τυπικολογικὴ ἀντίληψη ὁδηγοῦν στὴ διάκριση τῆς ἐξέλιξης ἀπὸ τὴν φθορὰ τῶν τυπικῶν διατάξεων στὶς διάφορες ἐποχές. Δὲν ἀπολυτοποιοῦμε τὸ παρελθόν, ἀλλὰ προβάλλουμε τὴν ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη τῆς ἔρευνας καὶ τῆς ἀπόλυτης προτεραιότητας στὸ σεβασμὸ τῆς αὐθεντικῆς παράδοσης. Ἡ λειτουργικὴ μύηση, ἡ λειτουργικὴ ἀναγέννηση θεωρεῖται ὡς ἀναβάπτιση στὸν λειτουργικὸ πλοῦτο τῆς ἀρχέγονης ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι μουσειακὸ κειμήλιο, ἀλλὰ «ζῶν» λόγος καὶ τρόπος εὐχαριστιακοῦ εἶναι. Στὴν κατεύθυνση αὐτὴ κρίνομε ἀναγκαία μία ἀναθεώρηση τοῦ ἰσχύοντος ΤΜΕ, ἔπειτα ἀπὸ ἐκκλησιαστικὴ βούληση. Προϋποθέσεις τῆς βελτίωσης τῆς λατρευτικῆς πράξης εἶναι ἡ ἀκριβῆς καὶ πλήρης γνώση τῆς ἱστορίας, τοῦ νοήματος καὶ τῆς ποιμαντικῆς διάστασης τῆς λειτουργικῆς μας παράδοσης (ΤΕΛ τ. 1 σ. 131). Τὸ τυπικὸ δὲν εἶναι δόγμα, ἀλλὰ δρόμος. Ἡ ἐξέλιξη, οἱ λύσεις ποὺ θὰ δοθοῦν στὶς μονὲς ἤ τὶς ἐνορίες πρέπει νὰ ἐντάσσονται στὰ πλαίσια τῆς παράδοσης, τοῦ μέτρου καὶ τῆς σοφίας τῶν πατέρων. Ὁ Βιολάκης στὸ τυπικό του δηλώνει εἰκοσιπέντε φορὲς (σσ. δ’, 4, 14, 16, 19, 21, 24, 54, 123, 205, 233, 234, 245, 295, 301, 324, 364, 371, 373, 375, 388, 391, 392, 404, 412) τὸ σεβασμό του στὰ ἀρχαῖα τυπικά-προγόνους τῶν πατριαρχικῶν.
Θεσμοθετήθηκαν ἐπίσημα ἀπὸ τὸ τυπικὸ τοῦ Κωνσταντίνου 1838.
Ὁ ἀρχικὸς δόκιμος τύπος θέλει τοὺς ἀσώματους νόες νὰ πανηγυρίζουν ἀκριβῶς τὸ ὑπὲρμέγιστο τῆς ἐνσαρκώσεως, ὄχι τὴν ἐξ αὐτῆς ἀνθρώπινη πανήγυρη (Κοιμήσεως, Εἰσοδίων, Ἀκαθίστου, τιμίας Ζώνης).
Οἱ ἀρχέτυπες διατάξεις ἑρμηνεύουν καὶ λύνουν τὰ ζητήματα τοῦ τυπικοῦ, ἐνῶ οἱ μεταγενέστερες, καὶ οἱ ὑποθέσεις τῶν τυπικαρίων τὰ περιπλέκουν.
Τὰ παλαιὰ τυπικὰ ἀποκαλύπτουν τὸ νόημα κάθε ἀκολουθίας καὶ τὴ λειτουργία τῶν ἐπιμέρους δομῶν της. Μᾶς σαγηνεύουν μὲ τὸ ἀρχαῖον κάλλος καὶ τὸ σκοπὸ τῆς ἀρχικῆς πλήρους μορφῆς τους τὸν δέκατο αἰῶνα. Οἱ πρωτογενεῖς διατάξεις μποροῦν νὰ δείξουν ποιὰ εἶναι τὰ βασικὰ καὶ ποιὰ τὰ δευτερεύοντα-μεταγενέστερα στοιχεῖα καὶ ποιὲς προσαρμογὲς μποροῦν νὰ γίνουν σὲ κάθε ἐποχή.
Ἡ προσεκτικὴ μελέτη σὲ βάθος τῶν διαθέσιμων πηγῶν τῆς λειτουργικῆς κειμενογραφίας, ἡ γνώση τῶν ἀρχετύπων διατάξεων καὶ γενικὰ ἡ ἀρχαϊκὴ τυπικολογικὴ ἀντίληψη ὁδηγοῦν στὴ διάκριση τῆς ἐξέλιξης ἀπὸ τὴν φθορὰ τῶν τυπικῶν διατάξεων στὶς διάφορες ἐποχές. Δὲν ἀπολυτοποιοῦμε τὸ παρελθόν, ἀλλὰ προβάλλουμε τὴν ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη τῆς ἔρευνας καὶ τῆς ἀπόλυτης προτεραιότητας στὸ σεβασμὸ τῆς αὐθεντικῆς παράδοσης. Ἡ λειτουργικὴ μύηση, ἡ λειτουργικὴ ἀναγέννηση θεωρεῖται ὡς ἀναβάπτιση στὸν λειτουργικὸ πλοῦτο τῆς ἀρχέγονης ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι μουσειακὸ κειμήλιο, ἀλλὰ «ζῶν» λόγος καὶ τρόπος εὐχαριστιακοῦ εἶναι. Στὴν κατεύθυνση αὐτὴ κρίνομε ἀναγκαία μία ἀναθεώρηση τοῦ ἰσχύοντος ΤΜΕ, ἔπειτα ἀπὸ ἐκκλησιαστικὴ βούληση. Προϋποθέσεις τῆς βελτίωσης τῆς λατρευτικῆς πράξης εἶναι ἡ ἀκριβῆς καὶ πλήρης γνώση τῆς ἱστορίας, τοῦ νοήματος καὶ τῆς ποιμαντικῆς διάστασης τῆς λειτουργικῆς μας παράδοσης (ΤΕΛ τ. 1 σ. 131). Τὸ τυπικὸ δὲν εἶναι δόγμα, ἀλλὰ δρόμος. Ἡ ἐξέλιξη, οἱ λύσεις ποὺ θὰ δοθοῦν στὶς μονὲς ἤ τὶς ἐνορίες πρέπει νὰ ἐντάσσονται στὰ πλαίσια τῆς παράδοσης, τοῦ μέτρου καὶ τῆς σοφίας τῶν πατέρων. Ὁ Βιολάκης στὸ τυπικό του δηλώνει εἰκοσιπέντε φορὲς (σσ. δ’, 4, 14, 16, 19, 21, 24, 54, 123, 205, 233, 234, 245, 295, 301, 324, 364, 371, 373, 375, 388, 391, 392, 404, 412) τὸ σεβασμό του στὰ ἀρχαῖα τυπικά-προγόνους τῶν πατριαρχικῶν.
Last edited:
