Τί παρέλαβε ἡ Ρωσία ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη

[π. Μάξιμος]

Ἐπειδή κάποιοι ἀμαθεῖς σέ κάποιες συζητήσεις σέ ἄλλα φόρα, πού συμπτωματικά ἔχω διαβάσει, ὑποστηρίζουν ὅτι οἱ Σλαῦοι παρέλαβαν μόνον τό μοναχικό τυπικό καί ὄχι τό ᾀσματικό, σᾶς μεταφέρω χθεσινό ἀπόσπασμα τῆς ομιλίας του Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας και πασών των Ρωσιών κατά τη Θεία Λειτουργία στον Πατριαρχικό Ναό στο Φανάρι (6/7/2009), ὅπου μεταξύ ἄλλων εἶπε:

«... ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας παρέλαβε ἀπὸ τὸ Βυζάντιο καὶ τὰ λειτουργικὰ τυπικά, πρῶτα τὸ στουδιτικό, κατόπιν τὸ ἱεροσολυμίτικο, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιεῖται μέχρι σήμερα στὰ μοναστήρια της καὶ στοὺς ἐνοριακοὺς ναούς. Κατὰ τὸν τύπο τῆς βυζαντινῆς ψαλμωδίας συνετάχθησαν ἀκολουθίες γιὰ τοὺς ρώσους ἁγίους καὶ ἀλλὰ εἴδη ἱερῶν κειμένων. Ἕλληνες διδάσκαλοι ἦταν οἱ πρῶτοι ποὺ δίδαξαν τοὺς Ρώσους ἁγιογράφους. Ἡ παλαιορωσικὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ δέχθηκε καὶ αὐτὴ τὴν ἐπίδραση τῆς βυζαντινῆς σχολῆς. [...] Σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου διαπιστώνουμε τὴν ἐμφάνιση μιᾶς κοινῆς παραδόσεως, ἡ ὁποία ἀρρήκτως συνδέει τὴν Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μὲ τὴν πάλαι ποτὲ θυγατέρα της καὶ σήμερα ἰσότιμη ἀδελφὴ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας.»

Παλαιότερα, σέ ἄλλα θέματα, ἔχουμε θίξει πολλές περιπτώσεις τυπικῶν ἤ τελετουργικῶν διατάξεων τῆς Ῥωσικῆς Ἐκκλησίας, πού διασῴζουν ἀρχαιότερες διατάξεις, ὅπως τοῦ χφ 15ου αἰ., τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ῥωσσικῆς Σκήτης τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου πού ἐπιγράφεται «Τάξις ἐπὶ τῷ Ἑσπερινῷ, τῷ Ὄρθρῳ καὶ τῇ Λειτουργίᾳ κατὰ τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας» (σ.σ. δέν πρόκειται σαφῶς γιά τό ΤΚΠ ἤ τό ΤΜΕ) ἐν DMITRIJEVSKIJ, Ι, 170, ἔχω μνημονεύσει σέ ἄλλα μηνύματα καί τοῦ ἔργου τοῦ BLAGOY TCHIFLIANOV, Ο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ, ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΝ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1994 (ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΒΛΑΤΑΔΩΝ 31). Ἀξίζει νά τό μελετήσει κανείς.

 

[MTheodorakis]

Σχετικό.

 

[MTheodorakis]

Σχετικό.

Πρόκειται γιὰ τὴν σημαντικὴ διδακτορικὴ διατριβὴ τοῦ ἐπισκόπου Τελμησοῦ Ἰὼβ Cetcha Τὸ λειτουργικὸν ἔργον τοῦ μητροπολίτου Κυπριανοῦ Κιέβου 2016.

Γίνεται ἐκτενὴς ἀναφορὰ στὸ τυπικὸ Ἀλεξίου ἡγουμένου τῶν Στουδίου, πλῆρες Στουδιτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1034, σωζόμενο σὲ ἕξι σλαβωνικὰ χειρόγραφα ια'-ιστ' αἰ. καὶ ἐκδεδομένο στὰ Ῥωσικὰ ἀπὸ τὸν A. M. Pentkovskij 2001.

Τὸ (Κωνσταντινουπολιτικὸ) Στουδιτικὸ τυπικὸ ἐπηρεάστηκε ἀπὸ τὸ ᾀσματικὸ καὶ ἐπηρέασε τὸ Σαβαϊτικό, τὸ ὁποῖο ἐπικράτησε τελικὰ τὸν ιγ' αἰ. ἀποτελώντας τὴ βάση τοῦ ΤΜΕ.


Τὰ τυπικὰ τῆς στουδιτικῆς οἰκογένειας:

α) εἶναι συντομότερα ἀπὸ τὰ Σαβαϊτικά,

β) δὲν προβλέπουν ἀγρυπνίες,

γ) δὲν γνωρίζουν μικρὸ ἑσπερινό, λιτή, ἀρτοκλασία, ἀλλὰ προβλέπουν παννυχίδα,

δ) ἔχουν ἰδιαίτερο ἀπόδειπνο κατὰ τὶς παραμονὲς τῶν Χριστουγέννων, Θεοφανείων, Μ. Πέμπτη καὶ Μ. Σάββατο,

ε) κάθε Παρασκευὴ ὁρίζουν τὴν πρεσβεία,

στ) προβλέπουν ἀντίφωνα ὄρθρου στὶς σημαντικὲς ἑορτές,

ζ) ἡ μεγάλη δοξολογία (στοιχεῖο τοῦ ᾀσματικοῦ τυπικοῦ) ψάλλεται μόνο κατὰ τὸ Μ. Σάββατο,

η) Τὰ στιχηρὰ «Πάσχα ἱερὸν...» εἶναι ἀπόστιχα τοῦ ὄρθρου τοῦ Πάσχα,

θ) δὲν γνωρίζουν ἀπόδοση τοῦ Πάσχα,

ι) δὲν προβλέπουν μεσώρια καὶ μεγάλες ὧρες

ια) προβλέπουν προηγιασμένη κατὰ τὴν Τετάρτη, Παρασκευὴ τῆς Τυρινῆς καὶ τὴν Μ. Παρασκευή,

ιβ) περιλαμβάνουν Κυριακὲς μετὰ τὸ γενέσιο καὶ τὴν ἀποτομὴ τοῦ Προδρόμου καὶ ἄλλες στουδιτικὲς μνῆμες.