Στιχολογία των εννέα ωδών και κανόνες

[dkalpakidis]

Ἐννοεῖ ὅτι δέν λέγεται τό ἐφύμνιον τῆς ᾠδῆς «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν, ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται» τό ὁποῖον καταγράφεται πρίν ἀπό τό κείμενο κάθε ᾠδῆς στό Ὡρολόγιον, ὅπως ἀκριβῶς δέν τό ἔχεις περιλάβει στό παράδειγμά σου. Ἄλλως ἔχουν τά πράγματα τίς καθημερινές, ὅπου στιχολογεῖται τό ἐφύμνιον.
Γι᾿ αὐτό μοῦ ἔχει πεῖ καί ἔχει γράψει ὁ Θεοδωράκης ὅτι κανονικά καί τό «Τὴν Θεοτόκον [καὶ μητέρα τοῦ φωτὸς] ἐν ὕμνοις [τιμῶντες] μεγαλύνωμεν» πού βασικά εἶναι τό ἐφύμνιον τῆς θ΄ ᾠδῆς δέν λέγεται ὅταν «οὐ λέγεται Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν». Μόνον τό προΰμνιον τῆς ἕκτης ᾠδῆς χρησιμοποιεῖται λόγῳ ἐλλείψεως στίχων (πρβλ. Συμβολή, τ. 22, σσ. 34, 35 καί τ.20 σσ. 27, 28).

Οπότε το «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν» ού λέγομεν εννοεί ότι δεν λέγεται το εφύμνιον.
Αυτό μάλλον παρερμηνεύτηκε ότι δεν λέγεται η Στιχολογία τις Κυριακές;
Για αυτό τον λόγο θεωρεί ο Μανόλης Θεοδωράκης την συντετμημένη Στιχολογία απαράδεκτη;
Αν θεωρούμε την συντμημένη Στιχολογία απαράδεκτη, τί έχουμε να πούμε για την [μή] ψαλμωδία των Κανόνων άνευ Στίχων;
Στις ωδές που είναι λιγότεροι οι Στίχοι, προηγείται ο Ειρμός;

 

[MTheodorakis]

Εἰς τὴν ἕκτην ᾠδὴν ἐὰν οἱ κανόνες ψάλλονται εἰς ιδ' ἤ ιf', οἱ εἰρμοἰ ψάλλονται ἄνευ στίχου, τὰ τυχόντα δὲ τροπάρια πρὸ τῶν στίχων τῆς ᾠδῆς μετὰ τοῦ ἐφυμνίου της.

 

[dkalpakidis]

Εἰς τὴν ἕκτην ᾠδὴν ἐὰν οἱ κανόνες ψάλλονται εἰς ιδ' ἤ ιf', οἱ εἰρμοἰ ψάλλονται ἄνευ στίχου, τὰ τυχόντα δὲ τροπάρια πρὸ τῶν στίχων τῆς ᾠδῆς μετὰ τοῦ ἐφυμνίου της.

Διαβάζοντας το ΤΕΥΧΟΣ της Συμβολής 23 μου κάνει εντύπωση η Θ' ωδή. Πότε αρχόμεθα των Κανόνων;
Στο "Αντελάβετο"; Και εάν ναι τί γίνεται με την "σειρά"- τάξη των χορών;

 

[dkalpakidis]

Ἐννοεῖ ὅτι δέν λέγεται τό ἐφύμνιον τῆς ᾠδῆς «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν, ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται» τό ὁποῖον καταγράφεται πρίν ἀπό τό κείμενο κάθε ᾠδῆς στό Ὡρολόγιον, ὅπως ἀκριβῶς δέν τό ἔχεις περιλάβει στό παράδειγμά σου. Ἄλλως ἔχουν τά πράγματα τίς καθημερινές, ὅπου στιχολογεῖται τό ἐφύμνιον.
Γι᾿ αὐτό μοῦ ἔχει πεῖ καί ἔχει γράψει ὁ Θεοδωράκης ὅτι κανονικά καί τό «Τὴν Θεοτόκον [καὶ μητέρα τοῦ φωτὸς] ἐν ὕμνοις [τιμῶντες] μεγαλύνωμεν»

Το εφύμνιον τελικά (πχ. «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν, ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται» για την α' ωδή) ψάλλεται πρίν από την Στιχολογία;
Έχω την εντύπωση ότι έχω διαβάσει κάτι σχετικό.

 

[π. Μάξιμος]

Το εφύμνιον τελικά (πχ. «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν, ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται» για την α' ωδή) ψάλλεται πρίν από την Στιχολογία;
Έχω την εντύπωση ότι έχω διαβάσει κάτι σχετικό.

Ἀκριβῶς. Ἐπέχει θέση τροπαρίου, μᾶλλον τό τροπάριον ἤ ὁ εἱρμός ἀντικαθιστᾶ τό ἐφύμνιον στούς παρακάτω στίχους (πρβλ. Συμβολή, τ. 22, σσ. 34, 35).

 

[MTheodorakis]

Διαβάζοντας το ΤΕΥΧΟΣ της Συμβολής 23 μου κάνει εντύπωση η Θ' ωδή. Πότε αρχόμεθα των Κανόνων;
Στο "Αντελάβετο"; Και εάν ναι τί γίνεται με την "σειρά"- τάξη των χορών;

Απουσιάζουν δυστυχώς κάποιες σημειώσεις από τυπογραφικό σφάλμα ή θα υπάρχουν στο 24 τεύχος;

Ἡ ἐναλλαγὴ τῶν χορῶν ἀφορᾶ στὶς ᾠδὲς α', β', γ' κ.λ.π. (κύριο στοιχεῖο) καὶ ὄχι στὰ τυχὸν τροπάριά τους (ἐφύμνια, κανόνες, τριῴδια κ.λ.π.), ποὺ ἦλθαν ἐκ τῶν ὑστέρων.

 

[dkalpakidis]

Τελικά, μετά από επικοινωνία έμαθα ότι δεν υπάρχουν υποσημειώσεις σε αυτά τα δύο σημεία της σ. 33, άρα δεν λείπει κάτι από την ΣΥΜΒΟΛΗ.
Οι εκθέτες μπήκαν από κάποιο τεχνικό λά­θος, που δεν έγινε αντι­λη­πτό, ώστε να σβηστούν.

 

[π. Μάξιμος]

«Π ε ρ ί τ ο ῦ ἁ γ ί ο υ Π ά σ χ α ...Καὶ μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τούτου (σ.σ. τοῦ Χριστός ἀνέστη), ἄρχεται· Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν καὶ εὐθύς· Ἀναστάσεως ἡμέρα, καθότι ἑξάψαλμον τῇ ἑβδομάδι ταύτῃ οὐ ψάλλομεν».

[Ὑποτύπωσις τοῦ Ὁσίου Θεοδώρου Στουδίτου κατὰ τὸ χφ ἀρ. 322 (956) τῆς μονῆς Βατοπαιδίου (13ου-14ου αἰ.), D, I, σελ. 226]

 

[MTheodorakis]

Στὸ τριῴδιον ἐκδ. 1586, στὴν Πανθέκτη ἔκδ. 1817 τ. 2 σσ. 1444, 1452, 1453, ὅπως καὶ στὰ χφφ. λείπουν οἱ στίχοι «Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ πρεσβεύσατε ὑπὲρ ἡμῶν» τῶν τριῳδίων τῆς Πέμπτης τοῦ Μ. Κανόνος. Στὰ χφφ. ἐπίσης τὰ τροπάρια μετὰ τὸ θεοτοκίον τοῦ δευτέρου τριῳδίου ἑκάστης βρίσκονται στὴν κανονικὴ τους θέση πρὸ τοῦ «Δόξα», ἄνευ προυμνίων ἤ στίχων.

 

[π. Μάξιμος]

Στὸ τριῴδιον ἐκδ. 1586, ὅπως καὶ στὰ χφφ. λείπουν οἱ στίχοι «Ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ πρεσβεύσατε ὑπὲρ ἡμῶν» τῶν τριῳδίων τῆς Πέμπτης τοῦ Μ. Κανόνος.

Ὀρθῶς, ἀφοῦ προβλέπονται στίχοι τῶν ᾠδῶν.
Ὁ μακαριστός π. Γ. Ρήγας τά ἔχει ἀναλυτικά στήν σελ. 787 κ.ἑ. τοῦ Τυπικοῦ του.
Ἔχω ὅμως κάποιες παρατηρήσεις ἐπί τῆς σελ. 788:

Γραμμή 21: τό «ἀντί» δέν πρέπει νά ἀντικατασταθεῖ μέ τό «ἀπό»;
Γραμμή 30: τό αὐτό γιά τό «ἀντί»· καί ἐπίσης τό «Καθώς ἐλάλησε» δέν πρέπει νά ἀντικατασταθεῖ μέ τό «Σωτηρίαν ἐξ ἐχθρῶν»;​

Στὰ χφφ. ἐπίσης τὰ τροπάρια μετὰ τὸ θεοτοκίον τοῦ δευτέρου τριῳδίου ἑκάστης βρίσκονται στὴν κανονικὴ τους θέση πρὸ τοῦ «Δόξα», ἄνευ προυμνίων ἤ στίχων.

Δέν καταλαβαίνω σέ ποιά ἀναφέρεσαι.

Ἐπίσης, γιατί νά προβλέπεται Δόξα, Καὶ νῦν καί στόν β΄ τριώδιο, ἀφοῦ ἀκολουθεῖ καί ἕτερος Κανών, ὁ Μέγας;

 

[MTheodorakis]

Ἑκάστης ἡμέρας ἐννοῶ. Ὀρθὲς οἱ διορθώσεις σας. Τὸ Δόξα, καὶ νῦν στὸ β' τριῴδιο τῆς Πέμπτης τοῦ Μ. Κανόνος χρισημεύει ὅταν δὲν συμψάλλεται ὁ Μ. Κανὼν μὲ τὰ τριῴδια τῆς ἡμέρας.

 

[dkalpakidis]

Στην διατριβή του Πατρός Σπυρίδωνος Στ. Αντωνίου βλέπω μεταξύ άλλων για χαρτώο αυτόγραφο Ειρμολόγιο του Ιωάσαφ ΙΖ' αι.

στην σελ. 157:
"...Το περιεχόμενο του Ειρμολογίου του Ιωάσαφ έχει ως εξής:
Στο φ.1r Αρχή του πρώτου ήχου (ακολουθία αναστάσιμη) ωδή α'
(στίχος) Άσωμεν τω Κυρίω ενδόξως, Σου η τροπαιούχος..."


στην σελ. 158:
"...Στα φ.30v -55v Αρχή του τετάρτου ήχου Ωδή α' (στίχος) Άσωμεν τω Κυρίω, Θαλάσσης το ερυθραίον..."


στην σελ. 159:
"...Στα φφ.73r-80v Αρχή του βαρέως ήχου ωδή α' (στίχος) Άσωμεν τω Κυρίω ενδόξως γαρ δεδόξασται, Ίππον και αναβάτην έρριψεν εις θάλασσαν, Νεύσει σου προς γεώδη...".

Να υποθέσουμε ότι ο ειρμός ψαλλόταν από τον α' Στίχο;

 

[MTheodorakis]

Ἀφορᾶ συντετμημένη στιχολογία.

 

[dkalpakidis]

Ἀφορᾶ συντετμημένη στιχολογία.

Έχουμε πληροφορίες πώς γινόταν αυτή η συντετμημένη Στιχολογία;
Ο Ειρμός ξεκινάει με τον α' Στίχο. [Σε αντίθεση με την Αγιορείτικη πρακτική]
Συνεπώς: 4 πρώτοι και 10 τελευταίοι; 6 πρώτοι και 8 τελευταίοι; ή υπήρχε μείωση τροπαρίων; [π.χ. 12 ή 10;]

[Άλλο σχετικό θέμα: http://www.psaltologion.com/showthread.php?t=5622 ]

 

[dkalpakidis]

Η η΄ ωδή των Κανόνων της 19ης Ιουνίου όπως εψάλλησαν στον Ιερό Ναό (Παρεκκλήσιον) του Αγίου Γεωργίου Σκύδρας, με το αρχαϊκό δεσποτικό εφύμνιο: "Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας."

 

[dkalpakidis]

Παίρνω αφορμή από το μήνυμα του αγαπητού καθηγητού κ. Εμμανουήλ Γιαννόπουλου για τους Σταυροαναστάσιμους Κανόνες http://www.psaltologion.com/showpost.php?p=80926&postcount=1 και ιδίως με τον παρακάτω συλλογισμό

Γενικότερα, υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορούμε να επιλέγουμε και άλλα υμνογραφήματα, ώστε να μην ακούγονται πάντα τα πολύ γνωστά, αλλά να ερχόμαστε σε επαφή και με ύμνους που συνήθως ή και πάντοτε παραλείπονται και σχεδόν έχουν πέσει σε αχρηστία, ιδιαίτερα βέβαια στις ενορίες.

θα μου επιτρέψετε παραθέσω κι εγώ κάποιους προβληματισμούς μου για την Στιχολογία των ωδών και τους Κανόνες του Όρθρου:

α'. Γιατί να θεωρήσουμε ως απαραίτητο στην Ακολουθία να ψαλλούν οι ωδές α' και γ' (και μάλιστα χωρίς Στιχολογία ) και οι υπόλοιπες ωδές όχι.
β'. Γιατί να μήν ψάλλονται οι ωδές η' και θ' που -είναι εμφανές- ότι είναι "σημαντικότερες" αφού ουδέποτε παραλείπονται
(π.χ. Μεγάλη Σαρακοστή και Μεγάλη Εβδομάδα)
γ'. Γιατί να ψάλλουμε πάντα συγκεκριμένες ωδές και να μήν ψάλλουμε εκ περιτροπής κάποιες ωδές (μάλιστα με Στιχολογία)
δ'. Γιατί να ψάλλονται -ως σημαντικότερες; - οι Καταβασίες της Περιόδου όλων των Ωδών, ενώ παραλείπουμε το μεγαλύτερο μέρος του Κανόνος;
(και να μη ψάλλονται μόνο όσες Καταβασίες- ειρμοί απαιτούνται στο τέλος κάθε Στιχολογούμενης ωδής; Φανταστείτε ότι επιμένουμε για μεγάλη περίοδο να ψάλλουμε "Ανοίξω το στόμα μου" και να αγνοούμε παντελώς τις ωδές του Κανόνος- ηθελημένη πτωχεία σε ένα τεράστιο πλούτο - άσε που εαν πάς να ψάλλεις μια ωδή... θα τα βρείς μπαστούνια...)

Ως έκφραση προσωπικής γνώμης πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την Στιχολογία τριών Ωδών κάθε φορά στα πρότυπα του Τριωδίου με τις αντίστοιχες καταβασίες. Έτσι και τεράστιο μέρος υμνογραφικό θα διασωθεί, και ποικιλία θα υπάρξει, και συντομία αλλά και απαραίτητη ισορροπία ψαλμού και ύμνου. Δίνω ένα παράδειγμα:

• Στιχολογία Α' ωδής μετά των Κανόνων εις 14. Καταβασία α' ωδής
• Αίτηση- εκφώνηση: "Συ γαρ ο Βασιλεύς"
• Κοντάκιον, Οίκος, Συναξάριον.
• Στιχολογία Η' ωδής μετά των Κανόνων εις 14.
  "Αινούμεν..." και Καταβασία η' ωδής.
• Η Στιχολογία της Τιμιωτέρας,
  η Στιχολογία της ωδής του Ζαχαρίου μετά των Κανόνων εις 14
  και η Καταβασία της Θ' ωδής.

 

[dkalpakidis]

Στο μήνυμα εδώ αναφέρθηκα στην ψαλμωδία της δ' και η' ωδής στην αυριανή ακολουθία. Η δ' προτιμήθηκε εξ' αιτίας της μνήμης του προφήτου Αββακούμ. Η τάξη δεν είναι φυσικά η ακριβής κατά το ΤΑΣ. Δεν είναι αυτοσκοπός μας αλλά ούτε εφικτό η "αποκατάσταση" της ακολουθίας κατά τα αυστηρά μοναχικά τυπικά. Η "αλλαγή" των ωδών είναι ένα μέτρο για την ποικιλία τόσο των ψαλτικών στίχων, όσο και του υμνογραφικού υλικού που δυστυχώς σπάνια ψάλλεται.

 

[MTheodorakis]

Τὸ ἐφύμνιο τῆς β’ ᾠδῆς εἶναι «Δόξα σοι ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι»

(Τρεμπέλα Π. Μικρὸν Εὐχολόγιον ἔκδ. β’ 1998 τ. 2 σ. 168, Ἰ. Φουντούλη Λογικὴ λατρεία ἔκδ. ᾿Αποστολικῆς Διακονίας 1997 σ. 254).

Ἀπὸ τὸν στίχο «Καὶ ἔφαγεν Ἰακὼβ καὶ ἐνεπλήσθη...» ψάλλεται ἐφύμνιο («ὑπακοή») «Φύλαξόν με Κύριε», ἀπὸ τὸν στίχο «Ὅτι πῦρ ἐκκέκαυται ἐκ τοῦ θυμοῦ μου...» ψάλλεται ὑπακοή «Δίκαιος εἶ Κύριε», ἀπὸ τὸν στίχο «Ἴδετε, ἴδετε ὅτι ἐγὼ εἰμί...» (ἐὰν δὲν ψάλλεται κανόνας) ψάλλεται ὑπακοή «Δόξα σοι, δόξα σοι»

(χφφ. Βατοπεδίου 1248 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1077 φφ. 6v-8v, British Library Additional 36928 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 1090 φφ. 283v-286v, Paris. gr. 41 ψαλτήριο ιβ' αἰ. φφ. 172v-175v, τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 295).

 

[Σαλίβερος Χαράλαμπος]

Νά ᾿σαι καλά Βασίλη!
Αὐτό ἀκριβῶς ἔλεγα τό πρωί τηλεφωνικῶς στόν Δημ. Καλπακίδη· «Νά εἴχαμε μιά ἠχογράφηση ἀπό τήν Ἁγ. Εἰρήνη ὁδ. Αἰόλου».
Κάποτε εἶχε καί καθημερινή ἤ συχνή ἀναμετάδοση ὁ Ρ/Σ τῆς Ἐ.Ἑ., ἰδίᾳ τήν Μ. Τεσσαρακοστήν καί ἀκούγαμε καί τίς ἄλλες ᾨδές μέ τούς στίχους αὐτῶν.
Εἴθε νά ἐπανέλθουμε σ᾿ αὐτές τίς ἀναμεταδόσεις...
Κάτι πρέπει νά ποῦμε...

Καλησπέρα,
Θέλω να ρωτήσω στα βίντεο που έχουν ανέβει απο την Αγ. Ειρήνη Αιόλου με ακολουθίες από την Μ. Εβδομάδα δεν στιχολογούνται οι ωδές και τα τροπάρια τα λένε είς 4 την ενάτη εις 6 και τις μισές μέρες με στίχο τις άλλες χωρίς.
Αυτό συμβαίνει γιατί δεν λέγονται γενικά, γιατί δεν τις λένε απλά την Μ. Εβδομάδα στην Αγ. Ειρήνη ή γιατί δεν τις έδειξαν στο βίντεο.
Επίσης (άσχετο με το θέμα αλλά το έχω απορία) δεν δείχνει ούτε αν λένε ψαλτήρια και στιχολογίες των αίνων... τα λένε;
Ακόμα τις ακολουθίες τις κάνουν το απόγευμα ή το πρωί;
Ρωτάω από ενδιαφέρον για το πως μπορεί η πλήρης ταξη να πραγματοποιηθεί σε μια ενορία.
Ευχαριστώ πολύ!!!

 

[Σαλίβερος Χαράλαμπος]

Ανεβάζω ένα παράδειγμα από τον κανόνα.
Είναι από τα βίντεο που έδειχνε το κανάλι της Βουλής.
Α' ωδή κανόνων όρθρου Μεγάλης Πέμπτης.
Είναι εις 4 χωρίς στίχους.