Οι ιαμβικοί κανόνες, που αποδίδονται στον Ιωάννη μοναχό, εκτός από τη γλωσσική και μετρική τους ιδιαιτερότητα, έχουν και ενδιαφέρον ως προς τον τρόπο με τον οποίο εκφράζουν τη θεολογία τους. Καλό είναι ποτέ να μη λησμονούμε ότι γράφηκαν για να είναι κυρίως λειτουργική ποίηση, λογοτεχνία χωρίς να αφίστανται στο ελάχιστο της ορθοδοξίας. Ακόμη, ο ποιητής τους δείχνει να σέβεται αρκετά και τον Ιωάννη Δαμασκηνό. Η έρευνα δεν έχει αποφανθεί ακόμη τελεσίδικα για το ποιά υμνογραφικά έργα του Δαμασκηνού είναι αυθεντικά δικά του, και ποιά όχι.
Η ίδια δυσκολία ενισχύεται και στην περίπτωση των τριών ιαμβικών κανόνων, οι οποίοι υπόκεινται σε αρκετές συμβάσεις. Ο μεγάλος πατέρας της εκκλησίας Ιωάννης Δαμασκηνός είναι γνωστός όχι για τη μοναδική πρωτοτυπία του, αλλά για τον συντμητικό ρόλο του, ως ανακεφαλαιωτή των πατερικών διατυπώσεων ( ειδικά των Καππαδοκών- και όχι μόνο). Η περίφημη φράση στα Διαλεκτικά του: Ἐρῶ τοιγαροῦν ἐμὸν μὲν οὐδέν.(έκδ Kotter, i, 2. 9) συνοψίζει με ενάργεια σύνόλο το ποιόν της γραφής του. Ότι δεν είναι ένας απλός συλλογέας, που καταγράφει ό,τι προειπώθηκε είναι βέβαιο. Η πρωτοτυπία του έχει ιδιάζοντα χαρακτηριστικά που καλύτερα φαίνονται όταν κάποιος αναγνώσει τα έργα του, παρά όταν ένας άλλος προσπαθήσει να τα απαριθμήσει σε λίγες αράδες.
Αν τα πάντα είναι ζήτημα ερμηνείας, εξαρτάται από το πού θα εκκινήσει κάποιος ώστε να αποδώσει ή μη τη θεολογία των ιαμβικών κανόνων στον άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό. Προσωπικά θεωρώ ότι τα στοιχεία υπέρ του Ιωάννη Δαμασκηνού ( τουλάχιστον για τους δύο πρώτους κανόνες) δεν είναι λιγότερα από ό,τι για έναν άγνωστο Ιωάννη μοναχό. Οπως υπαινίχθηκα και νωρίτερα άλλες πιθανότητες δεν μπορούν να αποκλειστούν κατηγορηματικά: πχ να είχε εγκρίνει, ή και πρωτογράψει ο Δαμασκηνός τους κανόνες, αλλά κάποιος σύγχρονός του, ή και μαθητής του στη Λαύρα του αγ. Σάββα να τους διεσκεύασε και έτσι να έφθασαν σε μας. Με τη χάρη του Θεού, μπορούμε να γνωρίζουμε ότι τα αρχαιότερα σωζόμενα χφφ που παραδίδουν τους κανόνες αυτούς δεν απέχουν και πολύ χρονικά ή και τοπικά από την ακμή και τον χώρο δραστηριότητας του Δαμασκηνού.
Δ.