Κανόνες Όρθρου

Dimitri

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Οι κανόνες του Όρθρου νομίζω είναι ένα ακόμα παρεξηγημένο ψαλτικό ζήτημα. Σπάνια να ακούσει κανείς σήμερα ολόκληρο κανόνα σε ενορία. Πρώτη ωδή, άντε και τρίτη ωδή κάποιες φορές και μετά κοντάκιο και καταβασίες.

Ο Στανίτσας εν τούτοις έλεγε (δεν θυμάμαι την αναφορά τώρα, νομίζω στο βιβλίο του κ. Τσιούνη) οτι κάποιος δεν είναι καλός ψάλτης εάν δεν γνωρίζει να ψάλλει κανόνες.

Μπορεί κάποιος να συνοψίσει σε λίγες γραμμές πώς θα έπρεπε να ψάλλονται οι κανόνες σύμφωνα με το Τυπικό της εκκλησίας ή έστω συμβιβαστικά (π.χ. μπορούν να διαβαστούν οι κανόνες; ) και να συζητήσουμε γιατί δεν ψάλλονται από πολλούς και πώς θα γίνει να αρχίσουμε να τους ψάλλουμε και πάλι όπως διατάσσει η εκκλησία.

Νομίζω προσωπικά οτι οι κυριότεροι λόγοι που πέσανε σε "αχρηστία" οι κανόνες είναι (ως μη ώφειλε):

  • η αδιαφορία αρκετών ψαλτών εφόσον η εκκλησία είναι "άδεια" τόσο νωρίς και "τα λέμε όλα γρήγορα και μουντά μέχρι να έρθει ο κόσμος" οπότε αρχίζουν οι "καλλιφωνίες".
  • η αδικαιολόγητη επιμήκυνση της Θείας Λειτουργίας με Δύναμις, κρατήματα, κορώνες κτλ σε βάρος του Όρθρου οπότε "δέ μένει χρόνος να τα πούμε όλα".
  • η παρανόηση οτι οι κανόνες "είναι για τα μοναστήρια και μόνο" και οτι "ο πολύς κόσμος δεν τα καταλαβαίνει αυτά και αδυνατεί να τα παρακολουθήσει".
  • η δυσκολία ανάγνωσης (και πόσο μάλλον κατανόησης) των γραφομένων κειμένων (είναι όντως απαιτητική ιδιαίτερα στην ταχύτητα που πρέπει να ειπωθούν)
  • η άγνοια αρκετών (των περισσοτέρων ; ) ψαλτών περί της μουσικής των σπανίως ψαλλομένων ειρμών.
Οι κανόνες όταν ψάλλονται σωστά είναι κατά τη γνώμη μου από τα ομορφότερα άσματα της ακολουθίας. Θα στείλω και συνδέσμους με σχετικές ωραίες ηχογραφήσεις για όλους. Έτσι για αρχή μου έρχονται στο μυαλό

Στείλτε και εσείς αν θέλετε και σχολιάστε από τη μεριά σας.
 
Η επικράτηση του Μοναχικού Τυπικού και στις εκκλησίες των πόλεων και η ραθυμία των ανθρώπων, ίσως η λειψανδρεία ψαλτών και αναγνωστών και τα στενά χρονικά περιθώρια (1,5 ώρα περίπου όρθρος όταν οι κανόνες μόνο διαρκούν τόσο) είχαν ως συνέπεια την σύντμηση της ακολουθίας σε πιό λογικά -χρονικά - όρια για τις ενορίες. Εδώ δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι τo ΤΜΕ είναι αναχρονιστικό.
Επειδή οι νέες συντμήσεις δεν έγιναν με επίσημη εκκλησιαστική καθοδήγηση αλλά αμελέτητα και αυθαίρετα το βάρος των περικοπών έπεσε στο βιβλικό κυρίως στοιχείο (ενώ αυτό αποτελεί την σπονδυλική στήλη της ακολουθίας).
Σαν έκφραση καθαρά προσωπικής γνώμης για την ακολουθία όρθρου και κανόνες στις ενορίες μέσα στα χρονικά πλαίσια που μας επιβάλλονται:
1. Να μην παραλείπουμε τίποτα από τους ψαλμούς του όρθρου δηλ. Εξάψαλμο, Ν' και όλους τους αίνους (ψαλμοί 148,149, 150)
2. Να ψάλλουμε εκ των ωδών τουλάχιστον α', γ' και θ' ωδή κατά την αρχαίαν τάξιν (μετά στιχολογίας δηλαδή) εις 14.
(έτσι δεν μένει ασύνδετη η τιμιωτέρα)
Έτσι νομίζω και πιό κοντά στην παλαιά πράξη (με τα 14 τροπάρια) θα είμαστε και δεν παραλείπεται η θ' ωδή και το ψαλτικό στοιχείο έχει μια ισσοροπία με το υμνογραφικό.
Εάν έχουμε ένα καλό σχετικά ρυθμό, νομίζω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε.
 
Last edited:
Σίγουρα έχετε δίκιο, αλλά ο χρόνος είναι περιορισμένος. Εγώ είμαι υπέρ των κανόνων-γιαυτό επιδιώκω άλλωστε τις καθημερινές να αναγινόσκονται τουλάχιστον οι ωδές απο δ΄και πέρα. Αλλα πιστεύω πως δεν χρειάζεται να το απαιτήσουμε απότομα. Για αρχή ας λέμε τις Κυριακές ως την στ ωδή και σιγά σιγά, και με γοργή χρονική αγωγή θα επανέλθουμε στην παράδοση.
 
dkalpakidis said:
Εδώ δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι τo ΤΜΕ είναι αναχρονιστικό.
Click to expand...
Σε τι αναχρονιστικό;
Επειδή οι νέες συντμήσεις δεν έγιναν με επίσημη εκκλησιαστική καθοδήγηση αλλά αμελέτητα και αυθαίρετα το βάρος των περικοπών έπεσε στο βιβλικό κυρίως στοιχείο (ενώ αυτό αποτελεί την σπονδυλική στήλη της ακολουθίας).
Σαν έκφραση καθαρά προσωπικής γνώμης για την ακολουθία όρθρου και κανόνες στις ενορίες μέσα στα χρονικά πλαίσια που μας επιβάλλονται:
1. Να μην παραλείπουμε τίποτα από τους ψαλμούς του όρθρου δηλ. Εξάψαλμο, Ν' και όλους τους αίνους (ψαλμοί 148,149, 150)
2. Να ψάλλουμε εκ των ωδών τουλάχιστον α', γ' και θ' ωδή κατά την αρχαίαν τάξιν (μετά στιχολογίας δηλαδή) εις 14.
(έτσι δεν μένει ασύνδετη η τιμιωτέρα)
Έτσι νομίζω και πιό κοντά στην παλαιά πράξη (με τα 14 τροπάρια) θα είμαστε και δεν παραλείπεται η θ' ωδή και το ψαλτικό στοιχείο έχει μια ισσοροπία με το υμνογραφικό.
Εάν έχουμε ένα καλό σχετικά ρυθμό, νομίζω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Click to expand...
Εγώ πάλι εφαρμόζω π.χ. την Κυριακή τον αναστάσιμο ειρμό εις 2 κανόνα εις 4 της Θεοτόκου εις 2 (το Τριώδιο βάζουμε και τον σταυροαναστάσιμο εις 2) και του αγίου της ημέρας εις 4 (12 σύνολο). Στιχολογία των ωδών προσπάθησα αρκετές φορές να την περάσω, αλλά μέχρι στιγμής δεν το έχω καταφέρει παρα μόνο όταν κάνουμε αγρυπνία...
Έτσι ψάλλουμε Α'-Γ' και Θ' ενώ τις άλλες τις διαβάζουμε (από το να τις παραλείψουμε) και ενδιάμεσα οι καταβασίες.

Προτιμώ γενικά (στους κανόνες) να διαβάσω κάτι από το να το παραλείψω τελείως.

Δεσποτικές και θεομητορικές εορτές τον ψάλλουμε ολόκληρο τον κανόνα (εις 8 όμως-είμαστε ουσιαστικά μόνο 2 ψάλτες...)
 
Αναχρονιστικό ως προς την προσπάθειά του να είναι εφαρμόσιμο στις ενορίες.
Βασίλη πού έχεις δεί διπλασιασμό του ειρμού τις Κυριακές; Έχει ενδιαφέρον αυτό
 
dkalpakidis said:
Αναχρονιστικό ως προς την προσπάθειά του να είναι εφαρμόσιμο στις ενορίες.
Click to expand...
Για τον κανόνα λες; Γιατί;
Βασίλη πού έχεις δεί διπλασιασμό του ειρμού τις Κυριακές; Έχει ενδιαφέρον αυτό
Click to expand...
Πουθενά... (δηλαδή τώρα που με ρώτησες και το έψαξα λιγάκι)
Δεν ξέρω πως μου είχε "καρφωθεί"... Έχω λάθος.:eek:
Σαφώς και δεν υπάρχει πουθενά κάτι τέτοιο απ' ότι είδα.
 
Γενικά για το ΤΜΕ με τα περιθώρια τα χρονικά που υπάρχουν...
δεν προλαβαίνεις να πείς κανόνα όλες τις ωδές.
Ρώτησα για τον διπλασιασμό γιατί μου έκανε τρομερή εντύπωση επειδή γνωρίζω ότι τα ξέρεις καλά τα θέματα του Τυπικού.
 
dkalpakidis said:
Γενικά για το ΤΜΕ με τα περιθώρια τα χρονικά που υπάρχουν...
δεν προλαβαίνεις να πείς κανόνα όλες τις ωδές.
Click to expand...
Γιατί όχι; 2 ώρες όρθρο και 1-1,5 Θ.Λειτουργία δεν βγαίνει;
Εγώ (σε ενορία μιλάω) είχα δει ότι έβγαινε μια χαρά...
Ρώτησα για τον διπλασιασμό γιατί μου έκανε τρομερή εντύπωση επειδή γνωρίζω ότι τα ξέρεις καλά τα θέματα του Τυπικού.
Click to expand...
Ως φαίνεται δεν τα ξέρω και τόσο καλά.
Αλλά μαθαίνω κι από τα λάθη...
 
V_Zacharis said:
Για τον κανόνα λες; Γιατί;
Πουθενά... (δηλαδή τώρα που με ρώτησες και το έψαξα λιγάκι)
Δεν ξέρω πως μου είχε "καρφωθεί"... Έχω λάθος.:eek:
Σαφώς και δεν υπάρχει πουθενά κάτι τέτοιο απ' ότι είδα.
Click to expand...
Σίγουρα?...για κοίτα Βασίλη λίγο την διάταξη αγρυπνίας του π.Δοσιθέου...δεν το έχω για να κοιτάξω(το έχασα δηλαδή):confused:
 
Hristakis said:
Σίγουρα?...για κοίτα Βασίλη λίγο την διάταξη αγρυπνίας του π.Δοσιθέου...δεν το έχω για να κοιτάξω(το έχασα δηλαδή):confused:
Click to expand...
Το κοίταξα ήδη αλλά δες το και μόνος σου. (συγνώμη για την υπογράμμιση)
Την Κυριακή ο αναστάσιμος ειρμός ουδέποτε διπλάζεται.
 

Attachments

  • Dositheos-Eirmos anastasimos.pdf
    1,013.8 KB · Views: 135
Τα περί χρόνου είναι λίγο "προφάσεις έν αμαρτίαις". Εμείς ψέλνουμε όλες τις ωδές των κανόνων (χωρίς στιχολογία και όχι με την ακριβή τάξη, αλλά σιγά-σιγά...) και η δεν υπάρχει πρόβλημα χρόνου.Δέν λέμε βέβαια "Δύναμις", ούτε "λειτουργικά" ούτε μακροσυρτομακαμοειδή "Κύριε Ελέησον".
 
Dimitri said:
Οι κανόνες του Όρθρου νομίζω είναι ένα ακόμα παρεξηγημένο ψαλτικό ζήτημα. Σπάνια να ακούσει κανείς σήμερα ολόκληρο κανόνα σε ενορία. Πρώτη ωδή, άντε και τρίτη ωδή κάποιες φορές και μετά κοντάκιο και καταβασίες.

Ο Στανίτσας εν τούτοις έλεγε (δεν θυμάμαι την αναφορά τώρα, νομίζω στο βιβλίο του κ. Τσιούνη) οτι κάποιος δεν είναι καλός ψάλτης εάν δεν γνωρίζει να ψάλλει κανόνες.

Μπορεί κάποιος να συνοψίσει σε λίγες γραμμές πώς θα έπρεπε να ψάλλονται οι κανόνες σύμφωνα με το Τυπικό της εκκλησίας ή έστω συμβιβαστικά (π.χ. μπορούν να διαβαστούν οι κανόνες; ) και να συζητήσουμε γιατί δεν ψάλλονται από πολλούς και πώς θα γίνει να αρχίσουμε να τους ψάλλουμε και πάλι όπως διατάσσει η εκκλησία.

Νομίζω προσωπικά οτι οι κυριότεροι λόγοι που πέσανε σε "αχρηστία" οι κανόνες είναι (ως μη ώφειλε):

  • η αδιαφορία αρκετών ψαλτών εφόσον η εκκλησία είναι "άδεια" τόσο νωρίς και "τα λέμε όλα γρήγορα και μουντά μέχρι να έρθει ο κόσμος" οπότε αρχίζουν οι "καλλιφωνίες".
  • η αδικαιολόγητη επιμήκυνση της Θείας Λειτουργίας με Δύναμις, κρατήματα, κορώνες κτλ σε βάρος του Όρθρου οπότε "δέ μένει χρόνος να τα πούμε όλα".
  • η παρανόηση οτι οι κανόνες "είναι για τα μοναστήρια και μόνο" και οτι "ο πολύς κόσμος δεν τα καταλαβαίνει αυτά και αδυνατεί να τα παρακολουθήσει".
  • η δυσκολία ανάγνωσης (και πόσο μάλλον κατανόησης) των γραφομένων κειμένων (είναι όντως απαιτητική ιδιαίτερα στην ταχύτητα που πρέπει να ειπωθούν)
  • η άγνοια αρκετών (των περισσοτέρων ; ) ψαλτών περί της μουσικής των σπανίως ψαλλομένων ειρμών.
Οι κανόνες όταν ψάλλονται σωστά είναι κατά τη γνώμη μου από τα ομορφότερα άσματα της ακολουθίας. Θα στείλω και συνδέσμους με σχετικές ωραίες ηχογραφήσεις για όλους. Έτσι για αρχή μου έρχονται στο μυαλό

Στείλτε και εσείς αν θέλετε και σχολιάστε από τη μεριά σας.
Click to expand...

Πεσανε σε ''αχρηστια'' και για τους λογους που αναφερεις και κυριως γιατι η
σημερινη πραγματικοτητα ειναι αλλης φιλοσοφιας . Βεβαια και οσοι επιμενουν
(φοβαμαι εις ματην) ''παραδοσιακα'' , ολα πανε και ολα καλα .
Επισυναπτω κανωνες Κυριακης Βαρεως & Τυρινης απο τον Στανιτσα (Αγιος Δημητριος Αμπελοκηπων-Αθηνα). Θα
παρακαλεσω να προσφερουν στο φορουμ ηχογραφησεις και αλλα μελη .
 

Attachments

  • 3'22''=ΣΤΑΝΙΤΣΑΣ=Κανωνες Βαρεως & Τυρινης.wma
    3.1 MB · Views: 56
antonios said:
Τα περί χρόνου είναι λίγο "προφάσεις έν αμαρτίαις". Εμείς ψέλνουμε όλες τις ωδές των κανόνων (χωρίς στιχολογία και όχι με την ακριβή τάξη, αλλά σιγά-σιγά...) και η δεν υπάρχει πρόβλημα χρόνου.Δέν λέμε βέβαια "Δύναμις", ούτε "λειτουργικά" ούτε μακροσυρτομακαμοειδή "Κύριε Ελέησον".
Click to expand...


Αυτά εννοείτε ότι δεν τα λέμε (Δύναμις - ¨Κύριε ελέησον¨ μακαμοειδή). Απλά τα χρονικά πλάισια διαφέρουν. Εμείς, δυστυχώς έχουμε ωράριο 7:30 - 10:00 περίπου :eek::eek::eek:
 
dkalpakidis said:
Αυτά εννοείτε ότι δεν τα λέμε (Δύναμις - ¨Κύριε ελέησον¨ μακαμοειδή). Απλά τα χρονικά πλάισια διαφέρουν. Εμείς, δυστυχώς έχουμε ωράριο 7:30 - 10:00 περίπου :eek::eek::eek:
Click to expand...
Εμείς 7.20-10.10 και τα προλαβαίνουμε "όλα"...άραγε το μυστικό να είναι τα 20 λεπτά?:confused:
 
Όταν λέμε όλα; Στιχολογία αίνων; Τυπικά; έχει ενδιαφέρον η κουβέντα...
 
Hristakis said:
Εμείς 7.20-10.10 και τα προλαβαίνουμε "όλα"...άραγε το μυστικό να είναι τα 20 λεπτά?:confused:
Click to expand...
Για τις Κυριακές εννοείς; Με τι ταχύτητα τα λες;;;

Εμείς αρχίζουμε 5:30 (σε λειτουργία Χρυσοστόμου) με μεσονυκτικό και τελειώνουμε 9:30 με το κήρυγμα. Χοντρικά πες ότι αρχίζουμε 6 (χωρίς το μεσονυκτικό) και τελειώνουμε στις 9:30. Είναι 3,5 ώρες... Και δεν λέμε στιχολογία των ωδών και καθίσματα του ψαλτηρίου στον όρθρο (και δεν λέμε ψαλτά όλο τον κανόνα). Όλα τα άλλα τα λέμε. Και από ρυθμό προς το σύντομο τα λέμε...

7.20-10.10 είναι 3 ώρες παρα δέκα λεπτά. Πως τα λες και σε φτάνει;;;
 
Οι κανόνες στον όρθρο τελικά είναι ένα ακόμα μεγάλο κεφάλαιο Τυπικού αλλά και ψαλτικής παράδοσης.
Φαίνεται ότι μέσα στην "σπονδυλική" στήλη των 12 στίχων κάθε ωδής (κατά μια επιτομή που είναι σε χρήση στο ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ) ψάλλονται 14 τροπάρια.
Κι ανάλογα την "επισημότητα" της εορτής (ή μη) του αγίου ψάλλονται τα τροπάρια των αγίων εις 4, εις 6 ή εις 8 (δύο κανόνες).
Ο μακαρίτης Ιωάννης Φουντούλης υποστήριζε την ψαλμωδία μιάς ή δύο ωδών στις ενορίες κατά την ακρίβεια της τάξεως.
Όμως στις ενορίες:
πρώτον δεν υπάρχει η στιχολογία των αίνων (οπότε)
δεύτερον δυσχερένεται η διάταξη των εις 6 εορταζομένων αγίων επειδή δεν συνειθίζεται διπλασιασμός τροπαρίων των κανόνων (και)
τρίτον δεν συνηθίζεται να ψάλλονται σταυροθεοτοκία και θεοτοκία.
Τα καταθέτω απλά χωρίς να προτείνω κάτι, απλά διαπιστώνεται για πολλοστή φορά ότι υπάρχει πρόβλημα έντονο στο μέρος αυτό του όρθρου που εάν δεν πάρουμε μέτρα για την προφύλαξή της από την φθορά θα οδηγηθούμε, εάν δεν το έχουμε κάνει ήδη, στην ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ των κανόνων.
Ξέρω ότι πολύ "συντηρητικoί" φίλοι θα πούν: πρέπει να ψάλλουμε όλες τις ωδές κλπ.
Σκεφτήται όμως ότι κάποτε ψαλλόντουσαν τρίς ωδές ακόμα και τις γιορτές (τριώδια).
Νομίζω ότι πάλι η παλαιά παράδοση της εκκλησίας μπορεί να μας δώση μια βιώσιμη λύση -'εστω κατ' οικονομίαν και μόνο για τα ενοριακά περιβάλλοντα- στο θέμα των κανόνων...
 
Όλοι οι παλιοί ψάλτες (αλλά και Μ. Σάμου Ειρηναίος) ήθελαν τον Όρθρο εκτεταμένο και τη Λειτουργία σύντομη.
Αυτό μεταφράζεται σε κανόνες μέχρι και της ΣΤ' Ωδής...
Τυπικά στη Λειτουργία συνήθως δεν έλεγαν...
 
nicos said:
Όλοι οι παλιοί ψάλτες (αλλά και Μ. Σάμου Ειρηναίος) ήθελαν τον Όρθρο εκτεταμένο και τη Λειτουργία σύντομη.
Αυτό μεταφράζεται σε κανόνες μέχρι και της ΣΤ' Ωδής...
Τυπικά στη Λειτουργία συνήθως δεν έλεγαν...
Click to expand...

Χμμμ! Είναι και αυτό μια άποψη. Σε ποιούς ψάλτες αναφέρεστε;

Προσωπικά είμαι υπέρ της συντομίας εν γένη (όχι της βιασύνης) αλλά παρόλα αυτά ψάλλω τα Τυπικά μετά των μακαρισμών.
[Δεν μπορώ να καταλάβω την προτίμηση για εκτεταμένο Όρθρο. Νομίζω ότι πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία σε όλα αυτά]
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top