Καθίσματα Αγίου έχοντος πολυέλεον εν Κυριακή (ΤΓΡ)

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
Σύμφωνα με το τυπικό του οικ. Γεωργίου Ρήγα στις 26 Οκτωβρίου αν τύχη Κυριακή ορίζει 2 Αναστάσιμα Καθίσματα, Δόξα του Αγίου Και νυν το Θεοτοκίον αυτού.
Παρ΄ όλα αυτά, στις 5 Δεκεμβρίου ορίζει οτι αν η εορτή τύχη Κυριακή λέγονται μόνα τα Καθίσματα του ήχου.
Εγώ προσωπικά δεν παρατηρώ κάτι το διαφορετικό στην δομή της ακολουθίας των δύο Αγίων και θα ήθελα να μάθω για ποιο λόγο γίνεται αυτή η διάκριση, εφόσον και οι δύο Άγιοι έχουν πολύελεο.
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Σύμφωνα με το τυπικό του οικ. Γεωργίου Ρήγα στις 26 Οκτωβρίου αν τύχη Κυριακή ορίζει 2 Αναστάσιμα Καθίσματα, Δόξα του Αγίου Και νυν το Θεοτοκίον αυτού.
Παρ΄ όλα αυτά, στις 5 Δεκεμβρίου ορίζει οτι αν η εορτή τύχη Κυριακή λέγονται μόνα τα Καθίσματα του ήχου.
Εγώ προσωπικά δεν παρατηρώ κάτι το διαφορετικό στην δομή της ακολουθίας των δύο Αγίων και θα ήθελα να μάθω για ποιο λόγο γίνεται αυτή η διάκριση, εφόσον και οι δύο Άγιοι έχουν πολύελεο.

Ἡ διαφορὰ εἶναι ὅτι σύμφωνα μὲ τὸ ΤΜΕ καί τό ΤΓΡ, ὁ Ἅγιος Δημήτριος εἶναι ἐπισήμως ἑορταζόμενος ἐν Κυριακαῖς (εἰς η' ἐπισήμως), ἐνὼ ὁ Ὅσιος Σάββας ὁ Ἠγιασμένος ὄχι (εἰς η').

Βλέπε Τυπικόν Όρθρου Ενοριών [ΤΟΕ], τυπικές διατάξεις ἐν Κυριακῇ, σ. 97 ἐν ἀντιπαραθέσει μέ σ. 100, καὶ πίσω εἰς τὸ Μηνολόγιον στὶς ἀντίστοιχες ἡμερομηνίες. Βλέπε ἐπισήμως ἑορταζομένους Ἁγίους εἰς ΤΟΕ, σ. 102.
 
Κατά την τάξη των παλαιών Τυπικών καθίσματα εις τις δύο στιχολογίες του Όρθρου των Κυριακών λέγονται αμιγώς- όπως και τα απόστιχα του Εσπερινού και η Απόλυσις- τα αναστάσιμα μετά των θεοτοκίων αυτών ( του θεοτοκίου των καθισμάτων της α΄ στιχολογίας αντικαθισταμένου υπό του α΄ θεοτοκίου του απολυτικίου του ήχου, όταν αυτό δεν ψάλλεται εις το και νυν των απολυτικίων).

Η τάξις να παρεμβάλλονται εις τα αναστάσιμα καθίσματα και καθίσματα εορτών (Θεομητορικών ή Δεσποτικών) ή και αγίων είναι μεταγενεστέρα (ΤΜΕ) και γίνεται επί τη βάσει που ανεφέρθη στο προηγούμενο μήνυμα εισαγομένης δηλαδή της διακρίσεως «επισήμως εορταζομένων αγίων» σε ομοίως πανηγυρικές ακολουθίες αγίων.

Κατά την ταπεινή δε άποψή μου, πέραν του ότι αλλοιώνει τον ακραιφνή «δεσποτικό» χαρακτήρα του μέρους αυτού της ακολουθίας της Κυριακής , δημιουργεί και πρόσθετες δυσκολίες (συνδυασμός δύο βιβλίων) και επιπλέον εισάγει και έναν άνευ νοήματος διαχωρισμό στις πανηγυρικές ακολουθίες αγίων.
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Δὲν θὰ μποροῦσε ὁ βαθύτατος γνώστης τοῦ ὅλου Τυπικοῦ π. Γεώργιος Ῥῆγας νὰ παραθεωρήσει τό ἰσχῦον Τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας ΤΜΕ ἐν προκειμένῳ; Ἀσφαλῶς θὰ μποροῦσε. Ἄλλωστε αὐτὸς ἐν πολλοῖς μᾶς μύησε εἰς τὸ Τυπικόν μὲ τὸ ἔργον του.

Σεβάστηκε ὅμως τό ΤΜΕ, ἴσως καὶ διότι αὐτὴ ἡ παράδοσις νὰ εἶναι παλαιοτέρα τοῦ ΤΜΕ (μὴ καταγραφομένη εἰς τὰ παλαιὰ ἀπορούμενα τοῦ ΤΑΣ).
 
Δὲν θὰ μποροῦσε ὁ βαθύτατος γνώστης τοῦ ὅλου Τυπικοῦ π. Γεώργιος Ῥῆγας νὰ παραθεωρήσει τό ἰσχῦον Τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας ΤΜΕ ἐν προκειμένῳ; Ἀσφαλῶς θὰ μποροῦσε. Ἄλλωστε αὐτὸς ἐν πολλοῖς μᾶς μύησε εἰς τὸ Τυπικόν μὲ τὸ ἔργον του.

Σεβάστηκε ὅμως τό ΤΜΕ, ἴσως καὶ διότι αὐτὴ ἡ παράδοσις νὰ εἶναι παλαιοτέρα τοῦ ΤΜΕ (μὴ καταγραφομένη εἰς τὰ παλαιὰ ἀπορούμενα τοῦ ΤΑΣ).

Χωρίς να διαφωνώ το παράπαν με όσα παραπάνω υποστηρίζετε έχω την αίσθηση ότι η πρόβλεψη των αρχαίων διατάξεων περί αμιγούς χρήσεως των αναστασίμων καθισμάτων στις δύο στιχολογίες του Όρθρου των Κυριακών αφ’ ενός διασώζει στο σημείο τουλάχιστον αυτό τα προνόμια της Κυριακής-Αναστάσεως με εμφαντικό τρόπο και αφ’ ετέρου ευρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με το Δεσποτικό χαρακτήρα του ψαλτηρίου, της στιχολογίας του οποίου τα καθίσματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος (άραγε σε πόσους στίχους του Ψαλτηρίου δεν αναφέρεται ή δεν εννοείται το «Κύριος»).

Τα καθίσματα του πανηγυριζόμένου αγίου δεν «χάνονται» αλλά θα ψαλούν μετά τον Πολυέλεο, ο οποίος έχει βεβαίως δεσποτικό χαρακτήρα αλλά σχετίζεται άμεσα και με τον άγιο. Μπορούν άλλωστε να συμπεριληφθούν σ’ αυτά και καθίσματα από την α΄ και β΄ στιχολογία του πανηγυριζομένου αγίου.

Συγχωρέστε με αν η παραπάνω ερμηνευτική απόπειρα της επιλογής των αρχαίων Τυπικών είναι παρατραβηγμένη.
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Κοιτᾶξτε, λογικοφανῆς εἶναι αὐτὴ ἡ ἁπλούστευσις. Εἶναι ὅμως προτιμητέα, τὴν στιγμὴ ποὺ τὸ ἰσχῦον Τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας κελεύει διαφορετικά (καὶ τὸ ΤΓΡ!) ;

Ὡς εἰς τό ΤΟΕ, σ. 40, ἡ διαφορὰ ἑορταζομένου εἰς η' Ἁγίου, καὶ ἑορταζομένου εἰς η' καὶ ἐπισήμως, εἶναι:

- ἐν ταῖς καθημεριναῖς καμία.

- ἐν ταῖς Κυριακαῖς:

α. Καθίσματα τῆς α' καί β' στιχολογίας
β. Σειρά Κοντακίων ἀπὸ γ' καὶ ἀφ' ς' ᾠδῆς
γ. Δοξαστικὸν τῶν Αἴνων.

Ἂν προτείνετε τὴν «διόρθωση» τοῦ α' (εἰς τούς ἐπισήμους ἐν Κυριακαῖς), θὰ πρέπει νὰ «διορθώσετε» καὶ τὴν Σειρὰ τῶν Κοντακίων, καὶ τὸ Δοξαστικὸν τῶν Αἴνων... Προτείνετε καὶ αὐτό;

Ἐπίσης εἰς τοὺς ἐπισήμως ἐν Κυριακῇ συμπεριλαμβάνονται καὶ οἱ Εὐαγγελιστὲς ποὺ ἔχουν ἀκολουθία ἡμιεορταζόμενη (εἰς ς'), βλ. ΤΟΕ, σ. 102.

Τὰ περὶ ἀπολύτου Ἀναστασίμου χαρακτήρος τῆς Κυριακῆς δὲν ἰσχύουν, καθότι ἐπικαλούμενοι τό ΤΑΣ, ψάλλουμε καὶ κανόνα τῆς Παναγίας (καὶ πολὺ καλὰ κάνουμε), καὶ Σταυροαναστάσιμο Κανόνα, καὶ κανόνα τοῦ Μηναίου (ἄρα ὑπάρχει συμψαλμώδησις Ἀκολουθιῶν). Φυσικὰ τὰ Ἀναστάσιμα εἶναι κατὰ πολὺ περισσότερα (καὶ πολὺ σωστά).

Γνώμη μου εἶναι νὰ μὴν ῥοκανίζουμε πολὺ τό ἰσχῦον, Συνοδικῆ ἀποφάσει, τυπικὸν τῆς Ἐκκλησίας μας, ΤΜΕ, γιατὶ ἂν πέσει καὶ σπάσει, ὄχι σὲ κάθε Μητρόπολη, ἀλλὰ σὲ κάθε ἐνορία θὰ ἔχουμε 4 τυπικά. Ἕνα τοῦ πρώτου ἱερέως, ἕνα τοῦ δευτέρου, ἕνα τοῦ δεξιοῦ ἱεροψάλτου, καὶ ἕνα τοῦ ἀριστεροῦ.

Ἂν ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἀποφανθεῖ ἐν Συνόδῳ διαφορετικὰ ἀπὸ τό ΤΜΕ ἐν προκειμένῳ, δὲν ἔχω λόγο νὰ μὴν ἀκολουθήσω.
 
Last edited:
Δεν προτείνω κάτι, ούτε αξιολογώ, ούτε "ροκανίζω".
Θεωρητικώς προσπάθησα να προσεγγίσω το θέμα και -ανεπιτυχώς ίσως- να ερμηνεύσω την σαφή και ομόφωνη διάταξη των αρχαίων Τυπικών στο σημείο αυτό.
Εμπειρότεροι και εμβριθέστεροι γνώστες των λειτουργικών μας πραγμάτων θα έχουν ασφαλώς να καταθέσουν τα εγκυρότερα.
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Δεν προτείνω κάτι, ούτε αξιολογώ, ούτε "ροκανίζω".

Ἀγαπητὲ φίλε, εἰλικρινὰ ἡ ἀναφορὰ στὸ ῥοκάνισμα δὲν ἦταν προσωπική (γιὰ αὐτὸ χρησιμοποίησα πληθυντικό). Ἀπευθύνεται σὲ ἐμένα πρωτίστως, καὶ γενικῶς.
 
Top