Η απόλυσις του Όρθρου μυστικώς

[dkalpakidis]

Πώς επικράτησε να γίνεται η απόλυσις του Όρθρου μυστικώς;
Έχει αυτή η πράξη κάποια σχέση με το παλαιό ασματικό Τυπικόν;
Δίνεται πάντως η εντύπωση ότι είναι ενωμένη η ακολουθία και πολλές φορές γίνονται παρερμηνείες.

[Θυμάμαι είχα ψάλλει σε μια μονή ξεκινώντας από την Θεία Λειτουργία. Μετά από την Γ' και Στ' ώρα ο Ιερεύς επέμενε να πώ "Σήμερον σωτηρία" ]

 

[π. Μάξιμος]

Πώς επικράτησε να γίνεται η απόλυσις του Όρθρου μυστικώς;

Αὐτό «καθιερώνεται» μέ τό νέο Τυπικό τῆς Πατριαρχικῆς Τάξεως ἤ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, αὐτό τοῦ Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου (ΤΚΠ) ἀπό τή β΄ ἔκδοση τοῦ 1851, ὅπου στήν μετά τόν πρόλογον διάταξη «Περί τῶν Κυριακῶν» καί στό τέλος τοῦ ὄρθρου «Ἐκτενής, καὶ Ἀπολ.» θέτει παραπομπή στήν ὁποία γράφει: (β) Ἡ Ἐκτενής γίνεται μυστικῶς ἔνδον τοῦ Βήματος ἔμπροσθεν τῆς ἁγίας Τραπέζης... (πρβλ. π. Κωνσταντίνου Τερζοπούλου, Κωνσταντίνος Πρωτοψάλτης ο Βυζάντιος και η συμβολή του στην ψαλτική παράδοση, Αθήνα 2004 – Διδακτορική διατριβή στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σσ. 292-293).
Αὐτός εἶναι ὁ νέος ἑλληνικός - ἐνοριακός ἁπλουστευμένος τρόπος συνδέσεως τῆς θείας λειτουργίας μέ τόν ὄρθρο καί μάλιστα μετά τό ἀπολυτίκιο τοῦ ὄρθρου. Ἡ σύνδεση αὐτή προῆλθε ἀπό πρακτικούς λόγους σέ ἀντίθεση μέ τά σαββαϊτικά τυπικά καθώς καί τά στουδιτικά, ὁμοίως δέ καί μέ τή σλαβωνική παράδοση (Ἰω. Φουντούλη, Λειτουργική Α΄, σσ. 192-195).
Στίς ἑσπερινές θεῖες λειτουργίες ἔχουμε, πράγματι, πραγματική σύνδεση ἑσπερινοῦ καί λειτουργίας.

Έχει αυτή η πράξη κάποια σχέση με το παλαιό ασματικό Τυπικόν;

Καί φυσικά δέν ἔχει, διότι στόν ᾀσματικό ὄρθρο ἔχουμε ἀπόλυση. Κατά δέ τό ἀρχαῖο ἐνοριακό τυπικό, τῆς θ. λειτουργίας προηγεῖται «προανάγνωσις» (Ἰω. Φουντούλη, ὅ.π.).