MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Τὰ νεώτερα πατριαρχικὰ τυπικὰ συνετάγησαν ἐπὶ βασιλικοῦ πολιτεύματος καὶ θεωρήθηκε δόκιμη ἡ ἐπαναφορὰ τῆς βασιλικῆς ἀκολουθίας.
Βασιλική ἀκολουθία
- Thread starter π. Μάξιμος
- Start date
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Ἄρθρο.
giorgosgoudi
Νέο μέλος
Ακόμα κι αν κάποιοι κυριολεκτούν όταν αναφέρονται σε βασιλείς, νομίζω ότι δεν είναι και τόσο τραγικό. Βασιλεύς μπορεί να θεωρηθεί μεταφορικά ο οποιοσδήποτε πολιτικός άρχοντας, ακόμα και πολυπληθές θεσμικό όργανο (κυβέρνηση, βουλή κλπ). Άσε που ο όρος έχει σαφή αναφορά προς το επιθυμητό προφίλ ηγέτη, που οφείλει να αναδειχθεί ισότιμος των Αποστόλων.
Όσο για τη βασιλική ακολουθία, οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε από τη Μ. εβδομάδα. ποτέ μου δεν άκουσα κανέναν να σχολιάζει κάτι πολιτικό εκείνη τη στιγμή. κανείς δεν το σκέφτεται εάν δεν του το υποδείξουν. Κακώς μπαίνουμε σε διάλογο με τον "κόσμο" για τέτοια θέματα, με άλλα να λέγονται εντός, άλλα εκτός κλπ. Κάποια στιγμή πρέπει να ξεψαρώσουμε.
Όσο για τη βασιλική ακολουθία, οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε από τη Μ. εβδομάδα. ποτέ μου δεν άκουσα κανέναν να σχολιάζει κάτι πολιτικό εκείνη τη στιγμή. κανείς δεν το σκέφτεται εάν δεν του το υποδείξουν. Κακώς μπαίνουμε σε διάλογο με τον "κόσμο" για τέτοια θέματα, με άλλα να λέγονται εντός, άλλα εκτός κλπ. Κάποια στιγμή πρέπει να ξεψαρώσουμε.
Ξαναδιαβάζοντας το εν λόγω θέμα, διατυπώνω κάποιες απορίες που μου γεννήθηκαν τελευταία σχετικά με τις περιπτώσεις των ευχών, τροπαρίων, αιτήσεων που έχουν σαφή ιστορική αρχή στα βυζαντινά χρόνια και το πώς επιβιώνουν και τι σημαίνουν σήμερα.
Δεν με προβληματίζει όλη η σύγχυση για το αν ονομάζουμε τους άρχοντες βασιλείς κοκ.
Προβληματίστηκα κυρίως από το κοντάκιο της Υπαπαντής.
Ο μήτραν παρθενικήν αγιάσας τω τόκω σου, και χείρας του Συμεών ευλογήσας, ως έπρεπε, προφθάσας και νυν, έσωσας ημάς, Χριστέ ο Θεός. Αλλ' ειρήνευσον εν πολέμοις το πολίτευμα, και κραταίωσον βασιλείς, ους ηγάπησας, ο μόνος φιλάνθρωπος.
Δεν γνωρίζω πότε συνεγράφη, αλλά νομίζω πώς όταν γράφτηκε είχε σαφές και κυριολεκτικό νόημα. Οι Βυζαντινοί είχαν την αντίκηψη ότι το κράτος τους αποτελεί τη "βασιλεία του Θεού επί της γης" (εντός εισαγωγικών τονίζω). Οι πρώτοι αυτοκράτορες απελευθέρωσαν και καθιέρωσαν την χριστιανική πίστη, συνεκάλεσαν τις οικουμενικές συνόδους, η Εκκλησία συνεπλάκη με την Εξουσία (δεν το λέω κατ' ανάγκη αυτό αρνητικά), ο βασιλιάς ορίζει πατριάρχη και ο πατριάρχης στέφει αυτοκράτορα, πάρα πολλοί αυτοκράτορες αγιοποιούνται. Αυτή η τάση υποθέτω πως ενισχύεται κατά τις περιόδους πολέμων κατά αλλοπίστων (Ο Ηράκλειος κατά των Περσών ανακτά τον Τίμιο Σταυρό, Ο Νικηφόρος Φωκάς κατατροπώνει τους Άραβες). Ειδικά κατά την ύστερη περίοδο των πολέμων κατά των Τούρκων (έχει επέλθει και το σχίσμα, άρα οι Δυτικοί είναι αλλόδοξοι) αυτό ενισχύεται. Παρενθετικά ο Λέων Γ' ο Ίσαυρος και ο γιος του Κωνσταντίνος ο Κοπρώνυμος, αν και οι κύριοι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση της αραβικής επέλασης δεν τιμούνται (ούτε εκκλησιαστικά ούτε ιστορικά) λόγω της εικονομαχικής τους πολιτικής.
Μετά την άλωση, την προσμονή της ελευθερίας τα πράγματα εκ των πραγμάτων αλλάζουν. Κάποια από αυτά τα τροπάρια ερμηνεύονται αλληγορικά (εχθροί-βάρβαροι=δαίμονες κτλ), σε άλλα όμως δεν χωρεί αλληγορία και βασίζονται στις προτροπές του Ευαγγελίου να ευχόμαστε υπέρ των αρχόντων και να τους υπακούουμε. Έτσι σε όλο τον υπόδουλο ελληνισμό-χριστιανισμό και σήμερα σε αλλόθρησκα κράτη έχει άλλη έννοια κάθε τέτοια αναφορά
Τι σημαίνει λοιπόν σήμερα:
Υπέρ του φιλοχρίστου ημών στρατού
νίκας... κατά βαρβάρων δια του σταυρού σου φυλάττων το σον πολίτευμα (θυμίζει το εν τούτω νίκα)
το προαναφερθέν τροπάριο της υπαπαντής
Τα τροπάρια της βασιλικής ακολουθίας (Ο υψωθείς... τους πιστούς βασιλείς ημών ...νίκας χορηγών αυτοίς κατά ων πολεμίων) Ποιος; Ο σουλτάνος;
Πολυχρόνιο των αρχόντων (ενίοτε διωκτών)
Αυτά και άλλα παρόμοια προς προβληματισμό, πρωτίστως δικό μου. Άραγε τι ακριβώς αιτούμαστε και τι εννοούμε;
Δεν με προβληματίζει όλη η σύγχυση για το αν ονομάζουμε τους άρχοντες βασιλείς κοκ.
Προβληματίστηκα κυρίως από το κοντάκιο της Υπαπαντής.
Ο μήτραν παρθενικήν αγιάσας τω τόκω σου, και χείρας του Συμεών ευλογήσας, ως έπρεπε, προφθάσας και νυν, έσωσας ημάς, Χριστέ ο Θεός. Αλλ' ειρήνευσον εν πολέμοις το πολίτευμα, και κραταίωσον βασιλείς, ους ηγάπησας, ο μόνος φιλάνθρωπος.
Δεν γνωρίζω πότε συνεγράφη, αλλά νομίζω πώς όταν γράφτηκε είχε σαφές και κυριολεκτικό νόημα. Οι Βυζαντινοί είχαν την αντίκηψη ότι το κράτος τους αποτελεί τη "βασιλεία του Θεού επί της γης" (εντός εισαγωγικών τονίζω). Οι πρώτοι αυτοκράτορες απελευθέρωσαν και καθιέρωσαν την χριστιανική πίστη, συνεκάλεσαν τις οικουμενικές συνόδους, η Εκκλησία συνεπλάκη με την Εξουσία (δεν το λέω κατ' ανάγκη αυτό αρνητικά), ο βασιλιάς ορίζει πατριάρχη και ο πατριάρχης στέφει αυτοκράτορα, πάρα πολλοί αυτοκράτορες αγιοποιούνται. Αυτή η τάση υποθέτω πως ενισχύεται κατά τις περιόδους πολέμων κατά αλλοπίστων (Ο Ηράκλειος κατά των Περσών ανακτά τον Τίμιο Σταυρό, Ο Νικηφόρος Φωκάς κατατροπώνει τους Άραβες). Ειδικά κατά την ύστερη περίοδο των πολέμων κατά των Τούρκων (έχει επέλθει και το σχίσμα, άρα οι Δυτικοί είναι αλλόδοξοι) αυτό ενισχύεται. Παρενθετικά ο Λέων Γ' ο Ίσαυρος και ο γιος του Κωνσταντίνος ο Κοπρώνυμος, αν και οι κύριοι υπεύθυνοι για την αντιμετώπιση της αραβικής επέλασης δεν τιμούνται (ούτε εκκλησιαστικά ούτε ιστορικά) λόγω της εικονομαχικής τους πολιτικής.
Μετά την άλωση, την προσμονή της ελευθερίας τα πράγματα εκ των πραγμάτων αλλάζουν. Κάποια από αυτά τα τροπάρια ερμηνεύονται αλληγορικά (εχθροί-βάρβαροι=δαίμονες κτλ), σε άλλα όμως δεν χωρεί αλληγορία και βασίζονται στις προτροπές του Ευαγγελίου να ευχόμαστε υπέρ των αρχόντων και να τους υπακούουμε. Έτσι σε όλο τον υπόδουλο ελληνισμό-χριστιανισμό και σήμερα σε αλλόθρησκα κράτη έχει άλλη έννοια κάθε τέτοια αναφορά
Τι σημαίνει λοιπόν σήμερα:
Υπέρ του φιλοχρίστου ημών στρατού
νίκας... κατά βαρβάρων δια του σταυρού σου φυλάττων το σον πολίτευμα (θυμίζει το εν τούτω νίκα)
το προαναφερθέν τροπάριο της υπαπαντής
Τα τροπάρια της βασιλικής ακολουθίας (Ο υψωθείς... τους πιστούς βασιλείς ημών ...νίκας χορηγών αυτοίς κατά ων πολεμίων) Ποιος; Ο σουλτάνος;
Πολυχρόνιο των αρχόντων (ενίοτε διωκτών)
Αυτά και άλλα παρόμοια προς προβληματισμό, πρωτίστως δικό μου. Άραγε τι ακριβώς αιτούμαστε και τι εννοούμε;
giorgosgoudi
Νέο μέλος
Και τώρα την ίδια αντίληψη εκφράζει το ελληνικό κράτος και το δικό μας πολίτευμα είναι μάλλον εκκλησιαστικότερο κι από του Βυζαντίου γιατί έχει και συνταγματική κατοχύρωση και πολλούς άλλους ευλογημένους θεσμούς που τότε ακόμα δεν υπήρχαν διότι τα πράγματα επ ' ουδενί δεν ήταν καλύτερα.
Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες δεν ήταν πιο πιστοί από τυχόν σημερινούς αθέους χριστιανούς ηγέτες (πχ Στάλιν), ούτε καν από τους σουλτάνους. Η εκκλησία πολυχρονίζει πάντως και τους τυράννους ακόμα προσπαθώντας δια της υιοθεσίας να τους προσεταιριστεί.
Και επιχειρησιακά όμως αιτούμαστε και εννοούμε ακριβώς τα ίδια με τους βυζαντινούς προγόνους μας. Το νόημα του απολυτικίου της Υπαπαντής ή του Σταυρού είναι κυριολεκτικότατο. Η εθνική μας υπόστασή δοκιμάζεται στρατιωτικά κάθε δευτερόλεπτο. Και όσο δεν το παίρνουμε είδηση εμείς, άλλο τόσο δεν το έπαιρναν είδηση και οι βυζαντινοί πρωτευουσιάνοι (και να τι έπαθαν). 50 χρόνια χωρίς πόλεμο (από τον Αττίλα) μπορεί να είχαν αξιωθεί και κείνοι. Μεταναστευτικό έχουμε και εμείς. Ακρίτες στα σύνορα χρειαζόμαστε και εμείς και από αυτούς κρίνεται η εθνική ασφάλεια. Πολιτειακά χρειαζόμαστε και εμείς ειρήνη, να παύσουν οι κομματικές έριδες, η ιδεολογική και η ταξική πάλη, το ρουσφέτι και η διαφθορά. Επίσης πλέον έχουμε κι άλλα ορθόδοξα έθνη για των οποίων τους ηγέτες και τους στρατούς πρέπει να προσευχόμαστε και φυσικά για την μεταξύ μας ενότητα.
Να λοιπόν οι σημερινές κυριολεκτικές διαστάσεις των ύμνων αυτών και γιατί κατά τη γνώμη μου, ο όρος "βασιλεία" είναι ο μόνος που μπορεί να δώσει την απαιτούμενη σοβαρότητα σε πράγματα που και ως πολίτες τα έχουμε χαλαρά στη συνείδησή μας. Όταν η βασιλεία εκπίπτει σε ευσέβεια, το αποτέλεσμα και στη δημόσια ζωή είναι αναμενόμενο.
Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες δεν ήταν πιο πιστοί από τυχόν σημερινούς αθέους χριστιανούς ηγέτες (πχ Στάλιν), ούτε καν από τους σουλτάνους. Η εκκλησία πολυχρονίζει πάντως και τους τυράννους ακόμα προσπαθώντας δια της υιοθεσίας να τους προσεταιριστεί.
Και επιχειρησιακά όμως αιτούμαστε και εννοούμε ακριβώς τα ίδια με τους βυζαντινούς προγόνους μας. Το νόημα του απολυτικίου της Υπαπαντής ή του Σταυρού είναι κυριολεκτικότατο. Η εθνική μας υπόστασή δοκιμάζεται στρατιωτικά κάθε δευτερόλεπτο. Και όσο δεν το παίρνουμε είδηση εμείς, άλλο τόσο δεν το έπαιρναν είδηση και οι βυζαντινοί πρωτευουσιάνοι (και να τι έπαθαν). 50 χρόνια χωρίς πόλεμο (από τον Αττίλα) μπορεί να είχαν αξιωθεί και κείνοι. Μεταναστευτικό έχουμε και εμείς. Ακρίτες στα σύνορα χρειαζόμαστε και εμείς και από αυτούς κρίνεται η εθνική ασφάλεια. Πολιτειακά χρειαζόμαστε και εμείς ειρήνη, να παύσουν οι κομματικές έριδες, η ιδεολογική και η ταξική πάλη, το ρουσφέτι και η διαφθορά. Επίσης πλέον έχουμε κι άλλα ορθόδοξα έθνη για των οποίων τους ηγέτες και τους στρατούς πρέπει να προσευχόμαστε και φυσικά για την μεταξύ μας ενότητα.
Να λοιπόν οι σημερινές κυριολεκτικές διαστάσεις των ύμνων αυτών και γιατί κατά τη γνώμη μου, ο όρος "βασιλεία" είναι ο μόνος που μπορεί να δώσει την απαιτούμενη σοβαρότητα σε πράγματα που και ως πολίτες τα έχουμε χαλαρά στη συνείδησή μας. Όταν η βασιλεία εκπίπτει σε ευσέβεια, το αποτέλεσμα και στη δημόσια ζωή είναι αναμενόμενο.