[Απορία] Γιατί παραλείπεται ο βαρύς ήχος την Διακαινήσιμο Εβδομάδα
- Thread starter Καλογιάννης Νέστορας
- Start date
Πού λές Δημ. Καλπακίδη, λές γι᾿ αὐτό νά μήν προψάλλονται καί οἱ πεζές καταβασίες τῆς Πεντηκοστῆς;
Ὅταν ἔκανα αὐτή τή σκέψη, σκέφθηκα νά δῶ τί ἔχει γραφεῖ στό Ψ γι᾿ αὐτό τό θέμα τῶν καταβασιῶν.
Καί ὁδηγήθηκα στό θέμα: Καταβασίες ανήμερα της Αναλήψεως, ὅπου «ὁ κ. Γιαννόπουλος μοῦ ὑπενθύμισε τήν 503 ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ Ἰω. Φουντούλη, σχετική μέ τήν προτίμηση τῶν ἰαμβικῶν προεορτίως, καί πού τήν μόνη δυνατή ἑρμηνεία πού δίνει εἶναι ἡ προτίμηση τοῦ δ΄ ἤχου. Στή συνέχεια ἀναφέρει περιπτώσεις πού ἀποφεύγεται ὁ βαρύς (διακαινήσιμος, αὐτόμελα, εἱρμοί). Ἐξηγεῖ τό γιατί δέν ἦταν δυνατόν νά ἀποφύγει τόν βαρύ ὁ Κοσμᾶς ὁ μελωδός, ἀλλά οἱ συντάκτες τοῦ τυπικοῦ ὅμως ἦταν ἀδέσμευτοι στό νά δείξουν τήν μή προτίμησή τους στόν βαρύ ἦχο καί τήν ἔδειξαν.»
Στή συνέχεια dimitrios.zaganas γράφει: «Υπόψιν πως τέτοιες ερμηνείες-υποθέσεις βασίζονται μεν στην a posteriori σεβαστή πλην "ανιστορική" παρατήρηση, προδίδουν δε αρκετή δόση εικοτολογίας...εξηγήσεις για όλα (δυστυχώς ή ευτυχώς) δεν υπάρχουν ή δεν είναι εύκολο να δοθούν!»
Γιά τόν Μιχ. Μαμάη ὑπενθυμίζω ὄτι ὅλα τά μεγάλα προκείμενα τῆς Διακαινησίμου εἶναι σέ βαρύ.
Ὅταν ἔκανα αὐτή τή σκέψη, σκέφθηκα νά δῶ τί ἔχει γραφεῖ στό Ψ γι᾿ αὐτό τό θέμα τῶν καταβασιῶν.
Καί ὁδηγήθηκα στό θέμα: Καταβασίες ανήμερα της Αναλήψεως, ὅπου «ὁ κ. Γιαννόπουλος μοῦ ὑπενθύμισε τήν 503 ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ Ἰω. Φουντούλη, σχετική μέ τήν προτίμηση τῶν ἰαμβικῶν προεορτίως, καί πού τήν μόνη δυνατή ἑρμηνεία πού δίνει εἶναι ἡ προτίμηση τοῦ δ΄ ἤχου. Στή συνέχεια ἀναφέρει περιπτώσεις πού ἀποφεύγεται ὁ βαρύς (διακαινήσιμος, αὐτόμελα, εἱρμοί). Ἐξηγεῖ τό γιατί δέν ἦταν δυνατόν νά ἀποφύγει τόν βαρύ ὁ Κοσμᾶς ὁ μελωδός, ἀλλά οἱ συντάκτες τοῦ τυπικοῦ ὅμως ἦταν ἀδέσμευτοι στό νά δείξουν τήν μή προτίμησή τους στόν βαρύ ἦχο καί τήν ἔδειξαν.»
Στή συνέχεια dimitrios.zaganas γράφει: «Υπόψιν πως τέτοιες ερμηνείες-υποθέσεις βασίζονται μεν στην a posteriori σεβαστή πλην "ανιστορική" παρατήρηση, προδίδουν δε αρκετή δόση εικοτολογίας...εξηγήσεις για όλα (δυστυχώς ή ευτυχώς) δεν υπάρχουν ή δεν είναι εύκολο να δοθούν!»
Γιά τόν Μιχ. Μαμάη ὑπενθυμίζω ὄτι ὅλα τά μεγάλα προκείμενα τῆς Διακαινησίμου εἶναι σέ βαρύ.
Ἐντάξει Μιχάλη, Τρίτη & Παρασκευή ἑσπέρας σέ πλ. δ΄. Κάπου ἔχω διαβάσει (βοηθήσατε) ὅτι τήν Παρασκευή ἑσπέρας πρέπει νά ψάλλεται σέ βαρύ γιά νά μή συγχέεται μέ τό τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς.
Καί ἐπειδή νόμιζα ὄτι τό εἶχε ἐπισημάνει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης, μετά τό Ἀντιφωνάριον ὁδηγήθηκα στό ΣΤ, ὅπου σχετικά μέ τό θέμα διάβασα τήν ὐπ᾿ ἀριθμ. 1311 ὑποσημ. (σελ. 661) ὅπου ἀναφέρει ὅτι τό ΤΑ ὁρίζει τήν Παρασκευή ἑσπέρας καί Σάββατο πρωΐ βαρύ ἦχο!
Καί ἐπειδή νόμιζα ὄτι τό εἶχε ἐπισημάνει ὁ π. Κων. Παπαγιάννης, μετά τό Ἀντιφωνάριον ὁδηγήθηκα στό ΣΤ, ὅπου σχετικά μέ τό θέμα διάβασα τήν ὐπ᾿ ἀριθμ. 1311 ὑποσημ. (σελ. 661) ὅπου ἀναφέρει ὅτι τό ΤΑ ὁρίζει τήν Παρασκευή ἑσπέρας καί Σάββατο πρωΐ βαρύ ἦχο!
Βαρὺ ἦχο τὴν Παρασκευὴ ἑσπέρας καί τὸ Σάββατο πρωῒ ὁρίζουν καὶ τὰ χφφ. πεντηκοστάρια Σινὰ 736 τοῦ ἔτους 1028 φφ. 245v-247r, 259 ια’ αἰ. φφ. 64r-66v, 758 ιβ’ αἰ. φφ. 123v-127v, Μ. Λαύρας Γ-47 ιβ’ αἰ. φ. 27v παραθέτοντας καὶ κανόνα Ἰωσὴφ τοῦ Θεσσαλονίκης (+832).
Τὰ παλαιὰ αὐτὰ πεντηκοστάρια καὶ τὸ τυπικὸ τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως προβλέπουν στιχηρὰ προσόμοια καὶ πασχάλιους κανόνες τοῦ Ἰωσὴφ Θεσσαλονίκης γιὰ κάθε ἡμέρα τῆς Διακαινησίμου. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔχουν καὶ β’ ᾠδή, ὅπως καὶ δύο τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα.
Τὸ χφ. Vat. gr. 771 πεντηκοστάριο ια’ αἰ. εἶναι ὑμνογραφικὰ πολλαπλό. Διασώζει, δηλαδή, διπλάσιο ὑμνογραφικὸ ὑλικὸ γιὰ κάθε ἡμέρα τοῦ τριῳδίου καὶ τοῦ πεντηκοσταρίου γιὰ κατ’ ἐκλογὴν χρήση κατ’ ἔτος. Στὴν Διακαινήσιμο προσθέτει μόνο τῇ Παρασκευῇ ἑσπέρας καὶ τὸ Σάββατο στιχηρὰ καὶ κανόνα Γεωργίου πλ. δ’ ἤχου. Ἡ δυνατότητα ἐπιλογῆς καὶ ἡ εὐκολία-οἰκειότητα μὲ τὸν πλ. δ’ σταδιακὰ ὁδήγησε στὴν ἔκπτωση τοῦ βαρέος ἤχου.
Τὰ παλαιὰ αὐτὰ πεντηκοστάρια καὶ τὸ τυπικὸ τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως προβλέπουν στιχηρὰ προσόμοια καὶ πασχάλιους κανόνες τοῦ Ἰωσὴφ Θεσσαλονίκης γιὰ κάθε ἡμέρα τῆς Διακαινησίμου. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔχουν καὶ β’ ᾠδή, ὅπως καὶ δύο τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα.
Τὸ χφ. Vat. gr. 771 πεντηκοστάριο ια’ αἰ. εἶναι ὑμνογραφικὰ πολλαπλό. Διασώζει, δηλαδή, διπλάσιο ὑμνογραφικὸ ὑλικὸ γιὰ κάθε ἡμέρα τοῦ τριῳδίου καὶ τοῦ πεντηκοσταρίου γιὰ κατ’ ἐκλογὴν χρήση κατ’ ἔτος. Στὴν Διακαινήσιμο προσθέτει μόνο τῇ Παρασκευῇ ἑσπέρας καὶ τὸ Σάββατο στιχηρὰ καὶ κανόνα Γεωργίου πλ. δ’ ἤχου. Ἡ δυνατότητα ἐπιλογῆς καὶ ἡ εὐκολία-οἰκειότητα μὲ τὸν πλ. δ’ σταδιακὰ ὁδήγησε στὴν ἔκπτωση τοῦ βαρέος ἤχου.
Last edited: