Πεντηκοστή/Δευτέρα Ἁγίου Πνεύματος

[π. Μάξιμος]

Μέ ἀφορμή τή συζήτηση πού ξεκίνησε ἐδῶ θά ἤθελα νά θέσω κάποια ἐρωτήματα καί νά ἐκθέσω κάποιες διαπιστώσεις καί νά καταθέσω κάποιους προβληματισμούς σχετικά μέ τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί κατ᾿ ἐπέκταση καί μέ τήν Πεντηκοστή· γιά ν᾿ ἀνοίξει νέο θέμα καί νά κατατεθοῦν οἱ ἀπόψεις καί οἱ πληροφορίες πού ὑπάρχουν, σέ ὅποια σημεῖα ὑπάρχουν.

Α. Ἑσπερινός Δευτέρας Ἁγίου Πνεύματος ἤ Γονυκλισίας.
Σύμφωνα μέ τό ἰσχῦον Τυπικό αὐτός τελεῖται συναπτῶς μέ τή θεία Λειτουργία, γιά προφανεῖς λόγους συμμετοχῆς. Ἀπό πότε καθιερώθηκε αὐτό; Ὑπάρχουν ἀρχαῖες μαρτυρίες;
Στίς Μονές σαφῶς θά τελεῖται Ἀγρυπνία καί ὁ Ἑσπερινός θά γίνεται στήν ὥρα του. Αὐτό συμβαίνει σέ ὅλες τίς Μονές;
Ἔχω πληροφορία ὅτι σέ Ναούς τοῦ ἐξωτερικοῦ ἐπισυνάπτονται μόνον οἱ εὐχές τῆς Γονυκλισίας μετά τό Εἴη τό ὄνομα Κυρίου, γιά πρακτικούς καί τοπικο-ἰδιομορφικούς προφανῶς λόγους. Μποροῦμε νά ἔχουμε ἐνημέρωση περί αὐτῆς τῆς πληροφορίας; Δέν θά «σηκωθοῦν οἱ τρῖχες τῆς κεφαλῆς» μας! Ὑπάρχει παρόμοια «παρατυπία» μέ τόν Μ. Ἁγιασμό, πού γίνεται συναπτῶς μέ τή θεία Λειτουργία τοῦ Σαββάτου ἤ τῆς Κυριακῆς, ὅταν τά Θεοφάνεια πέφτουν Κυριακή ἤ Δευτέρα, πρίν γίνει ὁ Ἑσπερινός τῶν Θεοφανείων, ὅπου φυσιολογικά ἀνήκει ὁ Ἁγιασμός καί τοῦ ὁποίου σαφῶς εἶναι μέρος! Θα μοῦ πεῖτε ἐδῶ πρόκειται περί Γονυκλισίας.

Β. Πανηγύρεις Ναῶν ἐπ᾿ ὀνόματι τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ὅσους Ναούς ξέρω ἤ ἀκούω στίς ἀνακοινώσεις τῶν μέσων πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα Ἁγίου Πνεύματος. Γιά τή Ρωσική ἐκκλησία στήν Ἀθήνα ἔχω ἀκούσει ὅτι πανηγυρίζει τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Τί πληροφόρηση ἔχουμε γιά ἄλλα μέρη καί κυρίως ἀπό τήν μή ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία;
Ἀπό μιά μικρή πληροφόρηση πού ἔχω ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, δέν ὑπάρχουν Μονές πού πανηγυρίζουν τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γιά κάτι Κελλιά μοῦ εἶπαν, πού ὅταν ὀνομάζονται "τῆς Ἁγίας Τριάδος" πανηγυρίζουν τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς καί ἄλλα πού ἀποκαλοῦνται "τοῦ Ἁγίου Πνεύματος" πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα.

Γ. Τυπικό Πανηγύρεων Ναῶν.
α) Στούς Ναούς στόν «κόσμο» γενικά τελεῖται ὁ Ἑσπερινός τῆς Γονυκλισίας τό πρωί καί τό ἀπόγευμα τελεῖται ἄλλος Ἑσπερινός, μέ Ἀνοιξαντάρια, Λιτή καί Ἀρτοκλασία. Τροπάριο Λιτῆς ἐπιλέγεται ἐκ τῶν ἰδιομέλων τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Σαββάτου. Γιά Ἀναγνώσματα δέν ξέρω. Τί πληροφόρηση ἔχουμε γιά ἄλλα μέρη καί κυρίως ἀπό τήν μή ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία, ἄν ὑπάρχουν βέβαια Ναοί πού πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα;
Στό Ἅγιον Ὄρος, ὅσα Κελλιά πανηγυρίζουν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τελοῦν μόνον ἕναν Ἑσπερινό αὐτόν τῆς Γονυκλισίας· ἄλλα τό πρωί καί ἄλλα τό ἀπόγευμα.
β) Σχετικά μέ τήν τυπική διάταξη τοῦ Ὄρθρου «ἔχω κτυπήσει τό κεφάλι μου» πολλές φορές γιά μιά δημοσίευση, πού δέν ἐφύλαξα, ἴσως καί πρό εἰκοσαετίας ( ; ), στόν Ἑφημέριο ( ; ), ἀπό τόν Φουντούλη ( ; ), δέν θυμᾶμαι καθόλου, ὅπου ἐδημοσιεύοντο κάποια συμπληρωματικά στοιχεῖα «πανηγυρικοῦ» Ὄρθρου, βασικά γιά τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ὄρθρου. Εἶδα στό Σ.Τ. ὅτι τό ΤΠ προβλέπει σχετικά. Τί ἄλλες διαφοροποιήσεις ἔχουν πέσει στήν ἀντίληψή σας, ἐκτός ἀπό τά συνήθη γιά β΄ ἡμέρα Δεσποτικῆς Ἑορτῆς; Γιά τό Κοινωνικό ἔχει ἀνοιχθεῖ εἰδικό θέμα.

Δ. ΜΕΓΑΛΑΙ ΩΡΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ.
Μᾶς ἔχει ἀπασχολήσει τό θέμα τῆς δυνατότητος τελέσεως αὐτῶν τῶν Μεγάλων Ὡρῶν· πότε καί πῶς καί ἄν. Τί λέτε γι᾿ αὐτό. Ποιά ἡ γνώμη σας; Καθόσον ἡ προτεινόμενη ὑπό τοῦ «ποιητοῦ» Παρασκευή περιέχει ἄλλες Ἀκολουθίες καί Λειτουργία. Ὑπάρχει πρόταση γιά τέλεσή τους σέ κάποια ἄλλη ἡμέρα καί ὥρα;

 

[Bασίλης]

Μέ ἀφορμή τή συζήτηση πού ξεκίνησε ἐδῶ θά ἤθελα νά θέσω κάποια ἐρωτήματα καί νά ἐκθέσω κάποιες διαπιστώσεις καί νά καταθέσω κάποιους προβληματισμούς σχετικά μέ τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί κατ᾿ ἐπέκταση καί μέ τήν Πεντηκοστή· γιά ν᾿ ἀνοίξει νέο θέμα καί νά κατατεθοῦν οἱ ἀπόψεις καί οἱ πληροφορίες πού ὑπάρχουν, σέ ὅποια σημεῖα ὑπάρχουν.

Α. Ἑσπερινός Δευτέρας Ἁγίου Πνεύματος ἤ Γονυκλισίας.
Σύμφωνα μέ τό ἰσχῦον Τυπικό αὐτός τελεῖται συναπτῶς μέ τή θεία Λειτουργία, γιά προφανεῖς λόγους συμμετοχῆς. Ἀπό πότε καθιερώθηκε αὐτό; Ὑπάρχουν ἀρχαῖες μαρτυρίες;
Στίς Μονές σαφῶς θά τελεῖται Ἀγρυπνία καί ὁ Ἑσπερινός θά γίνεται στήν ὥρα του. Αὐτό συμβαίνει σέ ὅλες τίς Μονές;
Ἔχω πληροφορία ὅτι σέ Ναούς τοῦ ἐξωτερικοῦ ἐπισυνάπτονται μόνον οἱ εὐχές τῆς Γονυκλισίας μετά τό Εἴη τό ὄνομα Κυρίου, γιά πρακτικούς καί τοπικο-ἰδιομορφικούς προφανῶς λόγους. Μποροῦμε νά ἔχουμε ἐνημέρωση περί αὐτῆς τῆς πληροφορίας;

Ευλογείτε...
Σχετικώς με το εξωτερικό:

Στην Αγγλία το τυπικό γίνεται κανονικά στις περισσότερες τουλάχιστον εκκλησίες (τώρα μπορει να υπάρχουν και εξαιρέσεις) δηλάδη ο Εσπερινός ΄μετά τη θεία λειτουργία.....

Ο καθεδρκός της του θεού Σοφίας στο Λονδίνο εορτάζει της Πεντηκοστής αν δεν με απατά η μνήμη μου....αλλά υποψιάζομαι για λογο που δεν σχετίζεται με το τυπικό αλλά με τη προσέλευση κόσμου.... Δηλάδη η Δευτέρα είναι εργάσιμος στο εξωτερικό και έτσι είναι λογικό να γιορτάζεται τη Κυριακή για να μπορεί ο κόσμος να συμμετάσχει.....

Έρώτηση προς τους άρχοντες τυπικάριους (συμπεριλαμβανομένου και εσάς πατερ μου):

Ποιά είναι η εξήγηση για το ότι στις ευχές της γονυκλισίας ο ιερέας γονατίζει προς Δυσμάς αντικριστά με το εκκλησίασμα ενώ "κάθε" άλλη φορά γονατίζει προς ανατολάς μαζί με το εκκλησίασμα δίνοντας κάποιαν εντύπωση "οδηγού" για το τι πρέπει όλοι να κάμωμε;;;;; Υπαρχει εξήγηση;;; Τα εισαγωγικά στη λεξη "κάθε" προφυλασουν την φράση από την εξαίρεση της Λειτουργίας του Ι ακώβου όπου ο Μακαριστός την τελούσε με πρόσωπο προς το λαό.... αλλά αυτο θα το ρωτήσω πιο μετα.....

Ευχαριστώ

 

[π. Μάξιμος]

Ευλογείτε...
Σχετικώς με το εξωτερικό: Στην Αγγλία το τυπικό γίνεται κανονικά στις περισσότερες τουλάχιστον εκκλησίες (τώρα μπορει να υπάρχουν και εξαιρέσεις) δηλάδη ο Εσπερινός μετά τη θεία λειτουργία.....
Ο καθεδρκός της του θεού Σοφίας στο Λονδίνο εορτάζει της Πεντηκοστής αν δεν με απατά η μνήμη μου....αλλά υποψιάζομαι για λογο που δεν σχετίζεται με το τυπικό αλλά με τη προσέλευση κόσμου.... Δηλάδη η Δευτέρα είναι εργάσιμος στο εξωτερικό και έτσι είναι λογικό να γιορτάζεται τη Κυριακή για να μπορεί ο κόσμος να συμμετάσχει.....

Ὁ Κύριος νά σέ εὐλογεῖ ἀγαπητέ Βασίλη. Εὐχαριστοῦμε γιά τήν πληροφόρηση.
Μόνο ἄν θέλεις, μπές καί σβῆσε ὅλη τήν παράθεση τοῦ μηνύματός μου ἤ περιόρισέ την στό σημεῖο πού ἀπαντᾶς. Συγγνώμη, ἄν καί εἶναι θέμα τῶν συντονιστῶν, ἀλλά, πρῶτον ἀπαντᾶς ἀκριβῶς ἀπό κάτω, καί δεύτερον ἄν τό κάνει ὁ καθείς (δηλ. παραθέτει ὅλο τό μήνυμα) γιά ἀπάντηση σέ ἕνα σημεῖο, πού θά φτάσει... Ἄλλωστε εἶναι κουραστικό καί στά μάτια. Εὐλόγησον.

Έρώτηση προς τους άρχοντες τυπικάριους (συμπεριλαμβανομένου και εσάς πατερ μου):
Ποιά είναι η εξήγηση για το ότι στις ευχές της γονυκλισίας ο ιερέας γονατίζει προς Δυσμάς αντικριστά με το εκκλησίασμα ενώ "κάθε" άλλη φορά γονατίζει προς ανατολάς μαζί με το εκκλησίασμα δίνοντας κάποιαν εντύπωση "οδηγού" για το τι πρέπει όλοι να κάμωμε;;;;; Υπαρχει εξήγηση;;; Τα εισαγωγικά στη λεξη "κάθε" προφυλασουν την φράση από την εξαίρεση της Λειτουργίας του Ι ακώβου όπου ο Μακαριστός την τελούσε με πρόσωπο προς το λαό.... αλλά αυτο θα το ρωτήσω πιο μετα.....
Ευχαριστώ

Ἄν καί πᾶμε σέ ἄλλο θέμα, θά ἔλεγα ὅτι ἡ ἐξήγηση εἶναι ἡ ἴδια μέ τήν ἀρχαιοπρεπῆ τελετουργία τῆς θ. Λειτουργίας τοῦ Ἰακώβου. Στήν αὐτή πολιά ἀρχαιότητα μᾶς πᾶνε καί τά δύο. Ὁ ἱερεύς εἶναι ὁδηγός εἴτε εἶναι ἐστραμμένος πρός ἀνατολάς εἴτε πρός δυσμάς, ὅπως ἐδῶ, ἤ στήν ἀποστολική εὐλογία καί τά ὑπόλοιπα τῆς ἀρχῆς τῆς ἁγίας ἀναφορᾶς στή συνήθη Λειτουργία "Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου...", "Ἄνω σχῶμεν...", "Εὐχαριστήσωμεν..." ἤ στόν Γάμο ἤ καί ἀλλοῦ.

 

[π. Δαβίδ]

To Σλαβονικό Πεντηκοστάριο δίνει τις εξής ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος: σε περίπτωση πανηγύρεως ναού αφιερωμένου στο Άγιον Πνεύμα, το εσπέρας της Κυριακής τελείται μεν αγρυπνία με "ιδιόμορφη" όμως έναρξη: τελείται μικρό απόδειπνο με τον ειδικό προς το Άγιον Πνεύμα κανόνα που υπάρχει στο σλαβονικό πεντηκοστάριο (ποίημα Θεοφάνους) και μετά τον κανόνα τα στιχηρά της Λιτής από την ημέρα της Πεντηκοστής. Μετά την ευλογία των άρτων τρισάγιο, το τροπάριο της εορτής τρις, ανάγνωση κλπ. Στον όρθρο τα "ελλείποντα" συμπληρώνονται από την ακολουθία της Πεντηκοστής.

"Παρόμοια" έναρξη των αγρυπνιών Χριστουγέννων και Θεοφανείων (με απόδειπνο μεν αλλά εκεί μεγάλο) τελείται ακόμη στη Ρωσική παράδοση και στις Βαλκανικές εκκλησίες που δεν έχουν επηρρεαστεί πολύ από το ΤΜΕ (Σερβία).

 

[MTheodorakis]

Εἰς τὴν λιτὴν τῆς Πεντηκοστῆς «Δόξα, ἦχος βαρὺς Παράκλητον ἔχοντες πρὸς τὸν Πατέρα... (βλ. Πέμπτην μετὰ τὴν Πεντηκοστὴν ἑσπέρας) Καὶ νῦν, Ὅτε τὸ Πνεῦμά σου κατέπεμψας Κύριε...» (χφφ. Λειμῶνος 81 πεντηκοστάριον ια’-ιβ’ αἰ. φ. 254r, Μ. Λαύρας Γ-5 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 152r, Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 144r, Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 164v, 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φ. 126r, πεντηκοστάριον ἔκδ. 1525, ΤΑΣ κεφ. νδ’).

 

[MTheodorakis]

Τὸ δοξαστικὸν αὐτὸ ἀνήκει εἰς τὴν κυρίαν ἡμέραν κατὰ τὴν φράσιν του «ἐπιδημήσαντα ἐν γῆ σήμερον».

 

[π. Μάξιμος]

Γιά τό ἑορτολογικό θέμα τῆς Δευτέρας μετά τήν Πεντηκοστή, τή θέσπιση ὡς δευτέρα ἑορτή ἤ ὡς σύναξη πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὅλο τό ἱστορικό καί λειτουργικό πλαίσιο αὐτῆς τῆς καθιερώσεως, τί προέβλεπε τό Τ.Αγ.Σ. γι᾿ αὐτήν τήν ἡμέρα, πότε ἡ ἀπόδοση τῆς Πεντηκοστῆς γινόταν αὐθημερόν, τήν ὑμνογραφική ἐξέλιξη στό ἐν χρήσει Πεντηκοστάριον γιά τήν Δευτέρα μετά τήν Πεντηκοστή καί πῶς τελικά ἐπεκράτησε νά πανηγυρίζουν οἱ Ναοί τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἕνα θέμα/θέματα πού δέν ἔχει ἐρευνηθεῖ δεόντως, μπορεῖτε νά διαβάσετε τήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 520 ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ Ἰω. Φουντούλη (τ. Ε΄, σσ. 76-82).

 

[dkalpakidis]

Μέ ἀφορμή τή συζήτηση πού ξεκίνησε ἐδῶ θά ἤθελα νά θέσω κάποια ἐρωτήματα καί νά ἐκθέσω κάποιες διαπιστώσεις καί νά καταθέσω κάποιους προβληματισμούς σχετικά μέ τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί κατ᾿ ἐπέκταση καί μέ τήν Πεντηκοστή· γιά ν᾿ ἀνοίξει νέο θέμα καί νά κατατεθοῦν οἱ ἀπόψεις καί οἱ πληροφορίες πού ὑπάρχουν, σέ ὅποια σημεῖα ὑπάρχουν.

Α. Ἑσπερινός Δευτέρας Ἁγίου Πνεύματος ἤ Γονυκλισίας.
Σύμφωνα μέ τό ἰσχῦον Τυπικό αὐτός τελεῖται συναπτῶς μέ τή θεία Λειτουργία, γιά προφανεῖς λόγους συμμετοχῆς. Ἀπό πότε καθιερώθηκε αὐτό; Ὑπάρχουν ἀρχαῖες μαρτυρίες;
Στίς Μονές σαφῶς θά τελεῖται Ἀγρυπνία καί ὁ Ἑσπερινός θά γίνεται στήν ὥρα του. Αὐτό συμβαίνει σέ ὅλες τίς Μονές;
Ἔχω πληροφορία ὅτι σέ Ναούς τοῦ ἐξωτερικοῦ ἐπισυνάπτονται μόνον οἱ εὐχές τῆς Γονυκλισίας μετά τό Εἴη τό ὄνομα Κυρίου, γιά πρακτικούς καί τοπικο-ἰδιομορφικούς προφανῶς λόγους. Μποροῦμε νά ἔχουμε ἐνημέρωση περί αὐτῆς τῆς πληροφορίας; Δέν θά «σηκωθοῦν οἱ τρῖχες τῆς κεφαλῆς» μας! Ὑπάρχει παρόμοια «παρατυπία» μέ τόν Μ. Ἁγιασμό, πού γίνεται συναπτῶς μέ τή θεία Λειτουργία τοῦ Σαββάτου ἤ τῆς Κυριακῆς, ὅταν τά Θεοφάνεια πέφτουν Κυριακή ἤ Δευτέρα, πρίν γίνει ὁ Ἑσπερινός τῶν Θεοφανείων, ὅπου φυσιολογικά ἀνήκει ὁ Ἁγιασμός καί τοῦ ὁποίου σαφῶς εἶναι μέρος! Θα μοῦ πεῖτε ἐδῶ πρόκειται περί Γονυκλισίας.

Σχετικά με τον Εσπερινό παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι Διατάξεις του Τυπικού Σωτήρος Μεσσήνης.
Πρόκειται για ένα είδος Ασματικού Εσπερινού.
Ίσως η τέλεση και των δύο (Ασματικού το πρωί και Μοναχικού το απόγευμα ή και αντίστροφα)
δίνει κάποιες λύσεις και στο επόμενο θέμα

Β. Πανηγύρεις Ναῶν ἐπ᾿ ὀνόματι τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ὅσους Ναούς ξέρω ἤ ἀκούω στίς ἀνακοινώσεις τῶν μέσων πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα Ἁγίου Πνεύματος. Γιά τή Ρωσική ἐκκλησία στήν Ἀθήνα ἔχω ἀκούσει ὅτι πανηγυρίζει τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Τί πληροφόρηση ἔχουμε γιά ἄλλα μέρη καί κυρίως ἀπό τήν μή ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία;
Ἀπό μιά μικρή πληροφόρηση πού ἔχω ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, δέν ὑπάρχουν Μονές πού πανηγυρίζουν τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γιά κάτι Κελλιά μοῦ εἶπαν, πού ὅταν ὀνομάζονται "τῆς Ἁγίας Τριάδος" πανηγυρίζουν τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς καί ἄλλα πού ἀποκαλοῦνται "τοῦ Ἁγίου Πνεύματος" πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα.

Γ. Τυπικό Πανηγύρεων Ναῶν.
α) Στούς Ναούς στόν «κόσμο» γενικά τελεῖται ὁ Ἑσπερινός τῆς Γονυκλισίας τό πρωί καί τό ἀπόγευμα τελεῖται ἄλλος Ἑσπερινός, μέ Ἀνοιξαντάρια, Λιτή καί Ἀρτοκλασία. Τροπάριο Λιτῆς ἐπιλέγεται ἐκ τῶν ἰδιομέλων τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Σαββάτου. Γιά Ἀναγνώσματα δέν ξέρω. Τί πληροφόρηση ἔχουμε γιά ἄλλα μέρη καί κυρίως ἀπό τήν μή ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία, ἄν ὑπάρχουν βέβαια Ναοί πού πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα;
Στό Ἅγιον Ὄρος, ὅσα Κελλιά πανηγυρίζουν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τελοῦν μόνον ἕναν Ἑσπερινό αὐτόν τῆς Γονυκλισίας· ἄλλα τό πρωί καί ἄλλα τό ἀπόγευμα.
β) Σχετικά μέ τήν τυπική διάταξη τοῦ Ὄρθρου «ἔχω κτυπήσει τό κεφάλι μου» πολλές φορές γιά μιά δημοσίευση, πού δέν ἐφύλαξα, ἴσως καί πρό εἰκοσαετίας (, στόν Ἑφημέριο(, ἀπό τόν Φουντούλη(, δέν θυμᾶμαι καθόλου, ὅπου ἐδημοσιεύοντο κάποια συμπληρωματικά στοιχεῖα «πανηγυρικοῦ» Ὄρθρου, βασικά γιά τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ὄρθρου. Εἶδα στό Σ.Τ. ὅτι τό ΤΠ προβλέπει σχετικά. Τί ἄλλες διαφοροποιήσεις ἔχουν πέσει στήν ἀντίληψή σας, ἐκτός ἀπό τά συνήθη γιά β΄ ἡμέρα Δεσποτικῆς Ἑορτῆς; Γιά τό Κοινωνικό ἔχει ἀνοιχθεῖ εἰδικό θέμα.

Δ. ΜΕΓΑΛΑΙ ΩΡΑΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ.
Μᾶς ἔχει ἀπασχολήσει τό θέμα τῆς δυνατότητος τελέσεως αὐτῶν τῶν Μεγάλων Ὡρῶν· πότε καί πῶς καί ἄν. Τί λέτε γι᾿ αὐτό. Ποιά ἡ γνώμη σας; Καθόσον ἡ προτεινόμενη ὑπό τοῦ «ποιητοῦ» Παρασκευή περιέχει ἄλλες Ἀκολουθίες καί Λειτουργία. Ὑπάρχει πρόταση γιά τέλεσή τους σέ κάποια ἄλλη ἡμέρα καί ὥρα;

+++
Σύμφωνα με την ισχύουσα τάξη θα μπορούσαν να τελεσθούν Παρασκευή, ίσως κάπως ξέχωρα από τις πρώτες Ακολουθίες.
Αλλά γιατί κι όχι το απόγευμα τις Κυριακής (αν άλλαζαν τα Απολυτίκια- Κοντάκια) για να καλύψει το λειτουργικό κενό;
Πάντως είδα στο Τυπικόν της Ευεργέτιδος τέλεση Γ' Ώρας το πρωί της Πεντηκοστής επισημότερα!!!

 

[MTheodorakis]

Ἡ τριπλὴ ἐπανάληψη τοῦ ἀπολυτικίου εἰς τὸν ἑσπερινὸν τῆς γονυκλισίας δὲν εἶναι πρόσφατη, ὅπως αὐτὲς τῶν ἀπολυτικίων κατὰ τὶς 20-24 καὶ 26/12, 2-5 καὶ 7/1 καὶ Μ. Παρασκευῆς εἰς τὸ τέλος τοῦ ὄρθρου· ὁμοίως καὶ αὐτὲς τοῦ Κύριε ἐλέησον πρὸ τῆς ὀπισθαμβώνου εὐχῆς καὶ τοῦ «Εὐλογία Κυρίου...».

 

[dkalpakidis]

Στο Δοξαστάριον Πέτρου Λαμπαδαρίου 1820 εκδόσεως Βουκουρεστίου παρατηρώ ότι τα τρία πρώτα ομόηχα στιχηρά της εορτής "Πεντηκοστήν εορτάζομεν", "Γλώσσαι αλλογενών..." και "Πάντα χορηγεί..." υπάρχουν ως Δοξαστικά την Κυριακή εσπέρας και την Δευτέρα πρωί.
Τα Δοξαστικά αυτά υπάρχουν την Δευτέρα εσπέρας και την Τρίτη πρωί στο εν χρήσει Πεντηκοστάριο στις αντίστοιχες θέσεις.

 

[Νικος Σταματοπουλος]

Γιά τό ἑορτολογικό θέμα τῆς Δευτέρας μετά τήν Πεντηκοστή, τή θέσπιση ὡς δευτέρα ἑορτή ἤ ὡς σύναξη πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὅλο τό ἱστορικό καί λειτουργικό πλαίσιο αὐτῆς τῆς καθιερώσεως, τί προέβλεπε τό Τ.Αγ.Σ. γι᾿ αὐτήν τήν ἡμέρα, πότε ἡ ἀπόδοση τῆς Πεντηκοστῆς γινόταν αὐθημερόν, τήν ὑμνογραφική ἐξέλιξη στό ἐν χρήσει Πεντηκοστάριον γιά τήν Δευτέρα μετά τήν Πεντηκοστή καί πῶς τελικά ἐπεκράτησε νά πανηγυρίζουν οἱ Ναοί τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἕνα θέμα/θέματα πού δέν ἔχει ἐρευνηθεῖ δεόντως, μπορεῖτε νά διαβάσετε τήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 520 ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ Ἰω. Φουντούλη (τ. Ε΄, σσ. 76-82).

καλησπερα και καλως σας βρηκα, συγχαρητηρια για την ιστοσελιδα σας, εχω βρει πολλες πληροφοριες, ως αρχαριος να ειστε ολοι καλα.

 

[π. Δαβίδ]

Ἡ τριπλὴ ἐπανάληψη τοῦ ἀπολυτικίου εἰς τὸν ἑσπερινὸν τῆς γονυκλισίας δὲν εἶναι πρόσφατη, ὅπως αὐτὲς τῶν ἀπολυτικίων κατὰ τὶς 20-24 καὶ 26/12, 2-5 καὶ 7/1 καὶ Μ. Παρασκευῆς εἰς τὸ τέλος τοῦ ὄρθρου· ὁμοίως καὶ αὐτὲς τοῦ Κύριε ἐλέησον πρὸ τῆς ὀπισθαμβώνου εὐχῆς καὶ τοῦ «Εὐλογία Κυρίου...».

Στο εν χρήσει τυπικό της Ρωσικής Εκκλησίας στο τέλος του Εσπερινού της γονυκλισίας το απολυτίκιον ψάλλεται άπαξ "По Трисвятом – тропарь праздника, глас 8-й: «Благослове́н еси, Христе Боже наш...» (единожды).

 

[dimskrekas]

Στο εν χρήσει τυπικό της Ρωσικής Εκκλησίας στο τέλος του Εσπερινού της γονυκλισίας το απολυτίκιον ψάλλεται άπαξ "По Трисвятом – тропарь праздника, глас 8-й: «Благослове́н еси, Христе Боже наш...» (единожды).

Παναγιώτη ( και ει τις άλλος), πολύ χρήσιμη η πληροφορία, αλλά μήπως επισυνάπτεται Θεοτοκίο; Θυμάμαι να προσθέτουν το Υπό την σην ευσπλαγχίναν όχι μόνο σε Εσπερινούς Τεσσαρακοστής. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις άπαξ ψαλμώδησης Απολυτικίου κατά το εν χρήσει τυπικό της Ρωσικής εκκλησίας σε Δεσποτικές ή μη εορτές στους Εσπερινούς; Αυτή είναι νεότερη ή παλαιά συνήθεια. Οι Ρασκόνλικοι τί εφαρμόζουν;

Δ.

 

[π. Δαβίδ]

Παναγιώτη ( και ει τις άλλος), πολύ χρήσιμη η πληροφορία, αλλά μήπως επισυνάπτεται Θεοτοκίο; Θυμάμαι να προσθέτουν το Υπό την σην ευσπλαγχίναν όχι μόνο σε Εσπερινούς Τεσσαρακοστής. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις άπαξ ψαλμώδησης Απολυτικίου κατά το εν χρήσει τυπικό της Ρωσικής εκκλησίας σε Δεσποτικές ή μη εορτές στους Εσπερινούς; Αυτή είναι νεότερη ή παλαιά συνήθεια. Οι Ρασκόνλικοι τί εφαρμόζουν;

Δ.

Αναφέρομαι στη Δευτέρα του Αγ. Πνεύματος.
Θεοτοκίο δεν επισυνάπτεται. Το πρωί στον όρθρο (Δευτέρα Αγ. Πνεύματος) ψάλλεται το απολυτίκιο δις και μετά "δόξα, και νυν" πάλιν το αυτό δηλ. συνολικά τρις.

Στον εσπερινό γιατί το λένε άπαξ δεν γνωρίζω.

Οι παλαιόπιστοι κάνουν το ίδιο όπως προκύπτει από εδώ http://synaxis.info/old-rite/4_typikon/USTAV/06_jun.html.

Το "Υπό την σήν ευσπλαγχνίαν" ή κάτι άλλα θεοτοκία από ό,τι θυμάμαι ψάλλονται ευλαβείας ένεκα στο τέλος του εσπερινόύ ή άλλης ακολουθίας. Αν γίνεις πιο συγκεκριμένος θα το δω πιο αναλυτικά. Για τις άλλες εορτές πρέπει να το δω.

 

[Μανώλης Παπαδάκης]

Χρόνια πολλά καταρχήν.

Η απορία μου εχει ως εξής:

Μπορεί κάποιος τυπικάρης να μας πει ποιο είναι το σωστό. Στον εσπερινό (της γονυκλισίας, του Αγίου Πνεύματος) στα στιχηρά να ξεκινήσουμε με Κύριε εκέκραξα σε α' ήχο, να ψάλουμε το Πεντηκοστήν εορτάζομεν και τα άλλα 2 τροπάρια των στιχηρών του εσπερινού (σε α' ήχο) και ύστερα τα 3 των άινων (σε λγετο), έτσι το υποδεικνύει ο αείμνηστος Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος στο Πεντηκοστάριο του, ή να ξεκινήσουμε σε δ'ήχο το Κύριε εκέκραξα και να διπλώσουμε τα 3 στιχηρά των αίνων της Πεντηκοστής σε λγετο; (αυτό έγραφε το τυπικό)

 

[π. Μάξιμος]

http://analogion.com/forum/showthread.php?t=1341​

 

[AchilleasG]

Γ. Τυπικό Πανηγύρεων Ναῶν.
α) Στούς Ναούς στόν «κόσμο» γενικά τελεῖται ὁ Ἑσπερινός τῆς Γονυκλισίας τό πρωί καί τό ἀπόγευμα τελεῖται ἄλλος Ἑσπερινός, μέ Ἀνοιξαντάρια, Λιτή καί Ἀρτοκλασία. Τροπάριο Λιτῆς ἐπιλέγεται ἐκ τῶν ἰδιομέλων τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Σαββάτου. Γιά Ἀναγνώσματα δέν ξέρω. Τί πληροφόρηση ἔχουμε γιά ἄλλα μέρη καί κυρίως ἀπό τήν μή ἑλληνόφωνη Ὀρθοδοξία, ἄν ὑπάρχουν βέβαια Ναοί πού πανηγυρίζουν τήν Δευτέρα;
Στό Ἅγιον Ὄρος, ὅσα Κελλιά πανηγυρίζουν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τελοῦν μόνον ἕναν Ἑσπερινό αὐτόν τῆς Γονυκλισίας· ἄλλα τό πρωί καί ἄλλα τό ἀπόγευμα.
β) Σχετικά μέ τήν τυπική διάταξη τοῦ Ὄρθρου «ἔχω κτυπήσει τό κεφάλι μου» πολλές φορές γιά μιά δημοσίευση, πού δέν ἐφύλαξα, ἴσως καί πρό εἰκοσαετίας (, στόν Ἑφημέριο(, ἀπό τόν Φουντούλη(, δέν θυμᾶμαι καθόλου, ὅπου ἐδημοσιεύοντο κάποια συμπληρωματικά στοιχεῖα «πανηγυρικοῦ» Ὄρθρου, βασικά γιά τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ὄρθρου. Εἶδα στό Σ.Τ. ὅτι τό ΤΠ προβλέπει σχετικά. Τί ἄλλες διαφοροποιήσεις ἔχουν πέσει στήν ἀντίληψή σας, ἐκτός ἀπό τά συνήθη γιά β΄ ἡμέρα Δεσποτικῆς Ἑορτῆς; Γιά τό Κοινωνικό ἔχει ἀνοιχθεῖ εἰδικό θέμα.

Μήπως ὑπάρχει κάτι νεότερο σχετικὰ μὲ αὐτὴ τὴν πολὺ χρήσιμη γιὰ τοὺς πανηγυρίζοντες ναοὺς δημοσίευση;

 

[π. Μάξιμος]

Μήπως ὑπάρχει κάτι νεότερο σχετικὰ μὲ αὐτὴ τὴν πολὺ χρήσιμη γιὰ τοὺς πανηγυρίζοντες ναοὺς δημοσίευση;

Ναί, τώρα ἔψαξα στίς ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑΣ ΑΠΟΡΙΑΣ τοῦ μακαριστοῦ Ἰω. Φουντούλη καί τό βρῆκα στόν 4ο τόμο (ἐκδ. Ἀ. Δ.) στήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 415 ἀπάντηση, πού ὑπολογίζω (ἀπό τόν Πρόλογο) ὅτι πρέπει νά δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἑφημέριος» περί τά μέσα τοῦ 1983. Πρόκειται γιά τήν ἀναφορά στήν πρόβλεψη τοῦ ΤΠ (Μονῆς Ἁγίου Παύλου) σχετικά μέ τήν συμπλήρωση τάξεως εὐαγγελίου ὄρθρου, πού ἀναφέρει καί τό ΣΤ (ὅπως προανέφερα), ἤτοι τούς συνήθεις ἀναβαθμούς, προκείμενον «Τό Πνεῦμά σου τό ἀγαθόν ὁδηγήσει με...», εὐαγγέλιον τῆς Πέμπτης τῆς Διακαινησίμου, στό «Δόξα...» τό «Πάτερ, Λόγε, Πνεῦμα...», τό αὐτό καί στό «Καί νῦν...» καί στόν στίχο «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός...» τό ἰδιόμελον «Βασιλεῦ οὐράνιε...». Κατ᾿ αὐτήν τήν συμπλήρωση προϋποτίθεται καί ψαλμωδία (τοῦ γ΄) καθίσματος πολυελέου, ὅπως τήν Κυριακή.

Ἐπίσης, σχετικά μέ τήν προηγούμενη ἀπορία τοῦ Μανώλη Παπαδάκη, ἐκτός ἀπό τό θέμα πού τόν παραπέμπω, εἶδα καί τήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 504 ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ στόν 5ο τόμο. Σχετικές μέ τό γενικότερο θέμα ἐδῶ καί οἱ ὑπ᾿ ἀριθμ. 517 καί 520 ἀπαντήσεις.

 

[AchilleasG]

Πολλὲς εὐχαριστίες.

Τὸ ἐνδιαφέρον μου κίνησε τὸ τέλος τῆς 504ης ἀπάντησης ὅπου ἀναφέρεται στὶς διατάξεις τοῦ τυπικοῦ της Εὐεργέτιδος γιὰ τὰ ἑσπέρια στιχηρὰ. Θὰ ἔλεγα, πὼς εἶναι μιὰ διαφορετικὴ πρακτικὴ αὐτοῦ ποὺ «ἄτυπα» τελεῖται σήμερα μὲ τὰ «Πεντηκοστὴν ἐορτάζoμεν».

Ὡστόσο ἀκόμη καὶ τώρα εἶναι ἀνοιχτό το θέμα τῶν ἑσπερίων στιχηρῶν σχετικὰ μὲ τὸ ποιὰ -τελικὰ- λέγονται στοὺς πανηγυρίζοντες ναοὺς καὶ σὲ ποιὰ ποσότητα (6 ἢ 8) καθὼς ἐπίσης καὶ σχετικά μέ τὸ ποιὰ ἀναγνώσματα πρέπει νὰ ἀναγνωσθοῦν.

 

[MTheodorakis]

«Τῇ ἐπαύριον τῆς πεντηκοστῆς» ψάλλεται ὁ κανόνας τοῦ ἁγίου Πνεύματος

(χφφ. πεντηκοστάρια Σινὰ 755 ι’ αἰ. φ. 203r, Σινὰ 736 τοῦ ἔτους 1028 φ. 301r, Σινὰ 759 ια’ αἰ. φ. 175r, Μ. Λαύρας Δ-45 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 342r, Vat. gr. 788 τοῦ ἔτους 1170 φ. 121v, Σινὰ 758 ιβ’ αἰ. φ. 292r, Βατοπαιδίου 1190 ιβ’ αἰ. φ. 156r, τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 283, χφφ. RGB 173.Ι 501 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 122r, ἁγ. Σάβα 312 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1201 φ. 122v, Σινὰ 1097 τυπικὸ Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Σινὰ τοῦ ἔτους 1214 φ. 63v)



«Ψάλλομεν κανόνας δύο. Τῆς ἑορτῆς τὸν βαρὺν εἰς δ’ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος εἰς στ’»


(τυπικὰ Εὐεργέτιδος ιβ’ αἰ. σ. 596, Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 σ. 274, χφφ. Paris. gr. 1154 τυπικὸ ιβ’ αἰ. φ. 89v, Paris. gr. 282 πεντηκοστάριο ιγ’ αἰ. σ. 420).