[Ερώτηση] Στιχηρά Ιδιόμελα στον Εσπερινό της Γονυκλισίας

A

aposapostolopoulos

Απόστολος Αποστολόπουλος
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι,
Έχω ακούσει από διαφόρους μαθητές και τακτικούς ακροατές του Πρωτοψάλτου Χρυσάνθου Θεοδοσοπούλου, ότι ο αείμνηστος άρχοντας στην ακολουθία του Εσπερινού της Γονυκλισίας δεν έψαλλε τα 3 ιδιόμελα του δ' ήχου "Παράδοξα σήμερον..." κ.τ.λ. εις 6, άλλά άρχιζε με τα 3 ιδιόμελα του εσπερινού της Πεντηκοστής σε α' ήχο "Πεντηκοστήν εορτάζομεν...", "Γλώσσαις αλλογενών..." και "Πάντα χορηγεί..." και στη συνέχεια έψαλλε τα ιδιόμελα του δ' ήχου εις 3. Αυτή τη διάταξη αναφέρει και στο Πεντηκοστάριό του ο αείμνηστος Άρχοντας.
Φέτος λέω να κάνω και εγώ το ίδιο στον Πανηγυρικό Εσπερινό της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Βυθού της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης, όπου ψάλω κάθε χρόνο, ο οποίος τελείτε το απόγευμα της Κυριακής της Πεντηκοστής, χωρίς τις ευχές της Γονυκλισίας αλλά ως Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός.
Η γνώμη μου είναι ότι μπορούν να ψαλλούν τα εν λόγω ιδιόμελα του α' ήχου καθώς η εορτή της Πεντηκοστής συνδέεται άμεσα με την εορτή του Αγίου Πνεύματος και πόλλα ψαλλόμενα (αντίφωνα, καταβασίες, Θ' ωδή,κ.α.) είναι τα ίδια.
Ζητώ τη γνώμη σας εάν είναι λάθος αυτή η τυπική διάταξη.
 
aposapostolopoulos said:
Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι,
Έχω ακούσει από διαφόρους μαθητές και τακτικούς ακροατές του Πρωτοψάλτου Χρυσάνθου Θεοδοσοπούλου, ότι ο αείμνηστος άρχοντας στην ακολουθία του Εσπερινού της Γονυκλισίας δεν έψαλλε τα 3 ιδιόμελα του δ' ήχου "Παράδοξα σήμερον..." κ.τ.λ. εις 6, άλλά άρχιζε με τα 3 ιδιόμελα του εσπερινού της Πεντηκοστής σε α' ήχο "Πεντηκοστήν εορτάζομεν...", "Γλώσσαις αλλογενών..." και "Πάντα χορηγεί..." και στη συνέχεια έψαλλε τα ιδιόμελα του δ' ήχου εις 3. Αυτή τη διάταξη αναφέρει και στο Πεντηκοστάριό του ο αείμνηστος Άρχοντας.
Φέτος λέω να κάνω και εγώ το ίδιο στον Πανηγυρικό Εσπερινό της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Βυθού της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης, όπου ψάλλω κάθε χρόνο, ο οποίος τελείται το απόγευμα της Κυριακής της Πεντηκοστής, χωρίς τις ευχές της Γονυκλισίας αλλά ως Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός.
Η γνώμη μου είναι ότι μπορούν να ψαλούν τα εν λόγω ιδιόμελα του α' ήχου καθώς η εορτή της Πεντηκοστής συνδέεται άμεσα με την εορτή του Αγίου Πνεύματος και πολλά ψαλλόμενα (αντίφωνα, καταβασίες, Θ' ωδή,κ.α.) είναι τα ίδια.
Ζητώ τη γνώμη σας εάν είναι λάθος αυτή η τυπική διάταξη.
Click to expand...

Τὰ ὅσα γράφω στὴν συνέχεια δὲν ἀπευθύνονται εἰδικῶς στὸν ἐρωτῶντα, τὸν ὁποῖον ἄλλωστε δὲν γνωρίζω, ἀλλὰ καὶ μόνον ὡς Κοζανίτην συμπαθῶ. καὶ τὸν συγχαίρω μάλιστα γιὰ τὸ ἐρώτημα καὶ τὸν παρακαλῶ νὰ μὴν ἀποκαρδιωθῇ, ἀλλὰ νὰ συνεχίσῃ ἀπτόητος τὴν συμμετοχή του καὶ νὰ διατυπώνῃ ἐλεύθερα τὴν γνώμη του. ἁπλῶς λαμβάνω ἀφορμὴ ἀπὸ τὸ ἐρώτημα... καὶ δὲν ἤθελα ἀρχικῶς νὰ ἀπαντήσω, ἀλλὰ τὸ κάνω κατόπιν προτροπῆς μελῶν τοῦ Ψαλτολογίου.
http://www.symbole.gr/forum/viewtopic.php?f=145&t=231&sid=d27cc03f29d5d8ca76398230c91e622b
 
Last edited by a moderator:
Ευχαριστώ πολύ για τις διευκρινίσεις.
Φίλε Διονύσιε, όλα όσα αναφέρεις είναι όχι μόνο σωστά αλλά και τεκμηριωμένα. Αφορμή για την ερώτησή μου, μου έδωσε η πληροφορία που είχα για τον αείμνηστο Χρύσανθο Θεοδοσόπουλο σχετικά με τα ιδιόμελα.
Τώρα όσο για την "καινοτομία" (πολύ σωστά το χαρακτηρίζεις καινοτομία) του να μη διαβάζονται οι ευχές τη γονυκλισίας, αυτό γίνεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εγώ το θυμάμαι από μικρός όταν επισκεπτόμουν την Ιερά Μονή. Το ίδιο και οι γονείς μου πολύ πριν γεννηθώ εγώ.
Θα το συζητήσω πάντως με τον Ηγούμενο και τον Επίσκοπο για να επαναφερθεί η τάξη.
Ευχαριστώ και πάλι.
 
Κρατάω αυτό από την παραπομπή του κ. Ανατολικιώτη στην Συμβολή ως την πιο σημαντική πληροφορία για να απαντηθεί η ερώτηση που έκανα κι εγώ

4ον. Τὰ στιχηρὰ τοῦ α΄ ἤχου «Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν» εἶναι σὲ στιχηραρικὸν μέλος. τὰ στιχηρὰ «Παράδοξα σήμερον» εἶναι σὲ εἱρμολογικὸν μέλος. ὁ μακαρίτης Γεώργιος Σύρκας μὲ ἐδίδαξε κατὰ τὴν πολύμηνο συνεργασία μας (ὅταν ἐξέδιδε τὸ 7τομον «μουσικὸν μηνολόγιον»), ὅτι ἡ ἄγραφος τάξις τοῦ ψαλτηρίου, καὶ δὴ τοῦ πατριαρχικοῦ ἀναλογίου, εἶναι ὅτι στὸ «Κύριε, ἐκέκραξα» καὶ στοὺς αἴνους τὰ λέμε ὅλα ἢ σὲ εἱρμολογικὸ μέλος ἢ σὲ στιχηραρικό, καὶ ὄχι τὰ μισὰ ἔτσι καὶ τὰ ἄλλα μισὰ «γιουβέτσι»! καὶ ὅτι συμφώνως μὲ τὰ στιχηρὰ πάει καὶ τὸ «Κύριε, ἐκέκραξα» ἢ τὸ «Πᾶσα πνοή», δηλαδὴ εἱρμολογικόν, ἂν τὰ στιχηρὰ ψάλλωνται εἱρμολογικῶς, στιχηραρικόν, ἂν τὰ στιχηρὰ ψάλλωνται στιχηραρικῶς. «Κύριε ἐκέκραξα» ἀργὸν καὶ στιχηρὰ σύντομα ἔλεγε ὅτι εἶναι λάθος καὶ ἀπαράδεκτο..

Άρα το σωστό σύμφωνα με τα ως άνω είναι να διπλώσουν τα στιχηρά των αίνων σε λγετο και το Κύριε εκέκραξα να ψαλλεί σε ειρμολογικό μέλος.

Αν έβγαλα λάθος συμπέρασμα διορθώστε με.
 
Εγώ πάντως προτιμώ το <<τυπικό>> του Χρυσάνθου. Ο Ά ήχος είναι πανηγυρικός ήχος (Και το Πεντηκοστήν εορταζομεν συγκεκριμμένα πανηγυρικότατο) όπως πρέπει να είναι γραμμένα τα τροπάρια μιας μεγάλης εορτής. Και βεβαίως και στιχηραρικά και το Κύριε εκέκραξα. Τώρα εκεί που μπλέκει το στιχηραρικό μέλος με το ειρμολογικό σίγουρα δεν χτυπάει καλά σε ένα τυπικάρη...
 
Μανώλης Παπαδάκης said:
....Άρα το σωστό σύμφωνα με τα ως άνω είναι να διπλώσουν τα στιχηρά των αίνων σε λγετο και το Κύριε εκέκραξα να ψαλλεί σε ειρμολογικό μέλος......
Click to expand...


Και ο Γαβριήλ Κουντιάδης στο Πεντηκοστάριό του, παραθέτει το σύντομο "Κύριε εκέκραξα" πριν από τα σύντομα στιχηρά.
 
Μανώλης Παπαδάκης said:
... όπως πρέπει να είναι γραμμένα τα τροπάρια μιας μεγάλης εορτής. ...
Click to expand...
Δέν κατάλαβες ὅμως ὅτι δέν πρόκειται γιά τήν «μεγάλη ἑορτή» ἀλλά γιά τήν α΄ μεθέορτο, πού ὑφίστανται καί κάποιες ἀρχές τυπικοῦ. Πολλῷ δέ μᾶλλον πού ἐκ καλῆς «οἰκονομίας» (γιά τήν εὔκαιρον συμμετοχήν τοῦ λαοῦ) αὐτός ὁ (μέ ἀρχαῖα στοιχεῖα) ἑσπερινός τελεῖται τό πρωί συναπτῶς μέ ἕνα προηγηθέντα ὄρθρο καί θ. λειτουργία τῆς «μεγάλης ἑορτῆς».

Σημ.: Ἡ διάταξη τοῦ μακαριστοῦ Ἄρχοντος μόνον γιά πανηγυρίζοντες ναούς, πού τελοῦν καί ἄλλον ἑσπερινόν τό ἀπόγευμα ἄνευ τῆς γονυκλισίας, μ᾿ ἕνα ἰδιάζον τυπικό πού ἔχει καθιερωθεῖ, μπορεῖ νά δικαιολογηθεῖ. Ὄχι γιά τόν ἀρχαῖο ἑσπερινό τό πρωί τῆς Πεντηκοστῆς.

neoklis said:
Και ο Γαβριήλ Κουντιάδης στο Πεντηκοστάριό του, παραθέτει το σύντομο "Κύριε εκέκραξα" πριν από τα σύντομα στιχηρά.
Click to expand...
Γιά τήν συγκεκριμένη περίπτωση μᾶλλον ἐνδείκνυται, γιά τούς λόγους πού προανέφερα, ἀκόμη δέ ἡ «οἰκονομία» μπορεῖ νά περιορίσει τά στιχηρά σέ 4. Γιά ἄλλες περιπτώσεις ἔχει ἀπαντηθεῖ τό θέμα ἐκεῖ πού παρέπεμψα.

Σημ.: Ἀκόμη ἡ «οἰκονομία» τοῦ περιορισμοῦ τῆς σημερινῆς ἀκολουθίας (καί ὄχι ἡ ἄκριτη ἐπιμήκυνσή της —δίκην «τιμωρίας» τοῦ λαοῦ—:eek:) ἔχει συζητηθεῖ σέ βάθος καί στό θέμα τῶν εὐχῶν τῆς γ΄ ὁμάδος μέ στοιχεῖα ἀπό τήν προϋπάρχουσα χειρόγραφη καί ἔντυπη τυπικολειτουργική παράδοση.


 
Το Δοξαστάριο του Π. Λαμπαδαρίου (1820) στη σελίδα 439, τη Κυριακή Εσπέρας έχει το "Πεντηκοστήν εορτάζομεν" δοξαστικό κεκραγαρίων, το "Γλώσσαις αλλογενών" δοξαστικό αποστίχων και το "Πάντα χορηγεί" δοξαστικό των αίνων.

Εμείς βέβαια λέμε το "Βασιλεύ ουράνιε" , το "Δεύτε λαοί" και το "Γλώσσαι ποτέ" που είναι δοξαστικά της κυρίως ημέρας.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top