Οπωσδήποτε οι "ό,τι να 'ναι" αυτοσχεδιασμοί και οι άτακτες φωνές που γκαρίζουν είναι στοιχεία κοσμικού ψαλσίματος. Επίσης όμως είναι και το χαλαρό ναζιάρικο ύφος της γνωστής σχολής, που έχει εισβάλει εσχάτως και στο Όρος, μέσω της μονής Βατοπεδίου. Και ότι αυτό το ύφος δεν είναι αγιορείτικο, αλλά βασισμένο σε κοσμικούς δασκάλους, δεν το λέω εγώ, αλλά το έχουν πει γίγαντες της αγιορείτικης ψαλτικής, όπως οι πατέρες Δανιήλ και Θωμάς, αλλά και άλλοι.
Προσοχή: ό,τι μη κοσμικό, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είναι και παραδοσιακό. Αυτό ισχύει για το νεότερο μοναστηριακό ψάλσιμο, που αγνοεί τα σημεία ποιότητος και τα παραδοσιακά ψαλτικά γυρίσματα της φωνής και αποδίδει τους ύμνους σχεδόν μετροφωνικά, για λόγους "απλότητας" και "κατάνυξης" (λες και το ψάλσιμο του Φιρφιρή, ας πούμε, δεν είναι κατανυκτικό...). Μια τέτοια αντιμετώπιση της ψαλτικής τέχνης είναι φυσικά πολύ προτιμότερη από το αμανετζίδικο ψάλσιμο που ακούμε εν πολλοίς στις ενορίες (και μάλιστα από καλούς γνώστες της ψαλτικής -να τη βράσω τέτοια γνώση...-), γιατί τουλάχιστον αυτό το απλό ψάλσιμο ακούγεται, ενώ το άλλο δεν ακούγεται. Όμως δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι αυτού του είδους το ψάλσιμο είναι και παραδοσιακό, από τη στιγμή που οι εκπρόσωποι της μοναστικής ψαλτικής παράδοσης ψάλλουν τελείως διαφορετικά, με γυρίσματα, με τονισμό των φράσεων, με πιο ορεξάτο και αντρίκιο ύφος και όχι κοιμήσικο, χωρίς αναστολές μήπως αυτό θεωρηθεί υπερβολικό... Και βλέπεις ότι αυτό το ψάλσιμο σε πάει αλλού, ενώ το σύγχρονο νεομοναστηριακό που έχει επικρατήσει είναι ένα στατικό, ξερό ψάλσιμο που απλώς ακούγεται και τίποτα παραπάνω. Δεν το κατακρίνω βεβαίως, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Να μη λέμε όμως κι ότι είναι παραδοσιακό, όλα κι όλα...
Προσοχή: ό,τι μη κοσμικό, δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είναι και παραδοσιακό. Αυτό ισχύει για το νεότερο μοναστηριακό ψάλσιμο, που αγνοεί τα σημεία ποιότητος και τα παραδοσιακά ψαλτικά γυρίσματα της φωνής και αποδίδει τους ύμνους σχεδόν μετροφωνικά, για λόγους "απλότητας" και "κατάνυξης" (λες και το ψάλσιμο του Φιρφιρή, ας πούμε, δεν είναι κατανυκτικό...). Μια τέτοια αντιμετώπιση της ψαλτικής τέχνης είναι φυσικά πολύ προτιμότερη από το αμανετζίδικο ψάλσιμο που ακούμε εν πολλοίς στις ενορίες (και μάλιστα από καλούς γνώστες της ψαλτικής -να τη βράσω τέτοια γνώση...-), γιατί τουλάχιστον αυτό το απλό ψάλσιμο ακούγεται, ενώ το άλλο δεν ακούγεται. Όμως δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι αυτού του είδους το ψάλσιμο είναι και παραδοσιακό, από τη στιγμή που οι εκπρόσωποι της μοναστικής ψαλτικής παράδοσης ψάλλουν τελείως διαφορετικά, με γυρίσματα, με τονισμό των φράσεων, με πιο ορεξάτο και αντρίκιο ύφος και όχι κοιμήσικο, χωρίς αναστολές μήπως αυτό θεωρηθεί υπερβολικό... Και βλέπεις ότι αυτό το ψάλσιμο σε πάει αλλού, ενώ το σύγχρονο νεομοναστηριακό που έχει επικρατήσει είναι ένα στατικό, ξερό ψάλσιμο που απλώς ακούγεται και τίποτα παραπάνω. Δεν το κατακρίνω βεβαίως, ο καθένας κάνει ό,τι μπορεί. Να μη λέμε όμως κι ότι είναι παραδοσιακό, όλα κι όλα...