[Ανακοίνωση] Θεία Λειτουργία Κων/νου Πρίγγου Έκδοση Αποστολικής Διακονίας

[ptz]

-Θα ήθελα να εκφράσω εδώ βιαστικά μία άλλη δική μου οπτική γιά το όλον θέμα [περί της έκδοσης της Λειτουργίας Πρίγγου από Α.Δ],αλλά και γιά την επίμονη.....αναζήτηση μελών χιτζάζ και χιτζασκιάρ κλπ...κλπ....κλπ
-Αρχικά περί της εκδόσεως.Χωρίς να αμφισβητώ την μουσική ικανότητα και τον κόπο του υπευθύνου έκδοσης,διαφωνώ πλήρως με το όλον εγχείρημα,γιά δύο λόγους.Πρώτον,θα μπορούσε η σεβαστή Αποστ.Διακονία να επανεκδόσει κλασσικά βιβλία π.χ Αναστασιματάριον Πέτρου 1820,Δοξαστάριον 1820,Πανδέκτη κλπ κλπ με μεγάλα καθαρά στοιχεία και να τροφοδοτήσει σε πολύ χαμηλές τιμές,όλους τους Ιερούς ναούς.Γιά να υπάρξει και μία στοιχειώδης-και ίσως υποχρεωτική-ψαλτική ομοιογένεια.Κάτι σαν τα δίπτυχα.Τώρα οι αρεσκόμενοι στα χιτζάζσκιαρασιριανά,ας μάθουν πρώτα να ψάλλουν Πέτρο και....βλέπουμε.Περί της έκδοσης θα προβώ εν ευθέτω χρόνω σε υπεύθυνη προσωπική παρέμβαση και ιεραρχικά στους εκεί υπευθύνους. Γιά λόγους αρχής,και ας μην βγεί τίποτα.
Και δεύτερον πιστεύω ακράδαντα ότι ο μακαρίτης κυρ Κων/νος Πρίγγος,αν έβλεπε μία τέτοια έκδοση-όπως και τις προηγούμενες όμοιες- θα ....απεκδύετο των ιματίων του.Γιατί αλοιώς έψαλλε στον Πατριαρχικό Ναό,αλλά και είναι γνωστές-και γραπτώς-οι απόψεις του περί των κλασσικών μελών και μελοποιών.
Τέλος και έννεκα πολλών συζητήσεων που είχα την ευκαιρία να κάνω με τον μακαρίτη Αρχοντα κυρ Θρ.Στανίτσα,πιστεύω πώς ο κύριος και πιστότερος εκφραστής του ύφους και του τρόπου ψάλλειν του Πρίγγου,είναι ο Στανίτσας-ειδικά της Κων/πολης.Και έχουμε πολύ υλικό απο εκεί.Ακουστικό και έγγραφο.Ας το κοιτάξουμε όλο με Πρίγγειον βλέμμα.

 

[farlekas 1980]

-Θα ήθελα να εκφράσω εδώ βιαστικά μία άλλη δική μου οπτική γιά το όλον θέμα [περί της έκδοσης της Λειτουργίας Πρίγγου από Α.Δ],αλλά και γιά την επίμονη.....αναζήτηση μελών χιτζάζ και χιτζασκιάρ κλπ...κλπ....κλπ
-Αρχικά περί της εκδόσεως.Χωρίς να αμφισβητώ την μουσική ικανότητα και τον κόπο του υπευθύνου έκδοσης,διαφωνώ πλήρως με το όλον εγχείρημα,γιά δύο λόγους.Πρώτον,θα μπορούσε η σεβαστή Αποστ.Διακονία να επανεκδόσει κλασσικά βιβλία π.χ Αναστασιματάριον Πέτρου 1820,Δοξαστάριον 1820,Πανδέκτη κλπ κλπ με μεγάλα καθαρά στοιχεία και να τροφοδοτήσει σε πολύ χαμηλές τιμές,όλους τους Ιερούς ναούς.Γιά να υπάρξει και μία στοιχειώδης-και ίσως υποχρεωτική-ψαλτική ομοιογένεια.Κάτι σαν τα δίπτυχα.

Τώρα οι αρεσκόμενοι στα χιτζάζσκιαρασιριανά,ας μάθουν πρώτα να ψάλλουν Πέτρο και....βλέπουμε.

Περί της έκδοσης θα προβώ εν ευθέτω χρόνω σε υπεύθυνη προσωπική παρέμβαση και ιεραρχικά στους εκεί υπευθύνους. Γιά λόγους αρχής,και ας μην βγεί τίποτα.
Και δεύτερον πιστεύω ακράδαντα ότι ο μακαρίτης κυρ Κων/νος Πρίγγος,αν έβλεπε μία τέτοια έκδοση-όπως και τις προηγούμενες όμοιες- θα ....απεκδύετο των ιματίων του.Γιατί αλοιώς έψαλλε στον Πατριαρχικό Ναό,αλλά και είναι γνωστές-και γραπτώς-οι απόψεις του περί των κλασσικών μελών και μελοποιών.
Τέλος και έννεκα πολλών συζητήσεων που είχα την ευκαιρία να κάνω με τον μακαρίτη Αρχοντα κυρ Θρ.Στανίτσα,πιστεύω πώς ο κύριος και πιστότερος εκφραστής του ύφους και του τρόπου ψάλλειν του Πρίγγου,είναι ο Στανίτσας-ειδικά της Κων/πολης.Και έχουμε πολύ υλικό απο εκεί.Ακουστικό και έγγραφο.Ας το κοιτάξουμε όλο με Πρίγγειον βλέμμα.

Τι σας κανει να πιστευετε οτι οι εξωπαραδοσιακοι και εξοβελισταιοι αυτοι τυποι , δεν ξερουν να λενε Πετρο και Παυλο ;

 

[Johnsteff]

Μερικές προσπάθειες απαντήσεων:
-Για το παρενθετικό θέμα των "Χιτζαζκιάρ-Κιουρδί" λειτουργικών Χρυσάνθου πληροφοριακά αναφέρω ότι συνετέθησαν για να πλαισιώσουν κάποιο αντίστοιχο 'Άξιον εστι" του Τριανταφύλλου Γεωργιάδου -που δυστυχώς και αυτού αποσιωπάται το όνομα. Ο ΣΙΧ έχει ανεβάσει τη Λειτουργία Γεωργιάδη.

-Η σαμπαχοειδής εκτέλεση θέσεων του "ΔΥΝΑΜΙΣ-ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ" έχει υπάρξει και σε χειρόγραφα που μνημονεύει σε ηχογραφημένα μαθήματά του ο Ταλιαδώρος - με δέος για τη "δίγραμμη ύφεση στον άνω Πα΄" - και ένα από αυτά είχε δώσει στον Ψύχα. Ίσως συνιστά πιο εξωπατριαρχική εκδοχή του μαθήματος. Τέτοιον (ανατολίζοντα) Α΄ήχο από Πρίγγο διέσωσε κατά κόρον ο Καραμάνης στην παπαδική του σε θέσεις όπου κυριαρχεί ο Γα. Θεωρούσε μάλιστα απαράδεκτη έκπτωση την απαλοιφή των έλξεων-φθορών "σαμπάχ" από τέτοιες θέσεις. Αυτή ακριβώς την εκδοχή συμπεριλαμβάνει για τον παπαδικό Α΄ήχο και ο Καράς στο θεωρητικό του, ως παραδοσιακή μορφή έλξεως, αλλά χωρίς πολλή επέκταση και το εγχειρίδιο της Πατριαρχικής Επιτροπής 1881. Απλώς ο Καράς και η προφορική παράδοση Πρίγγου-Καραμάνη που προανέφερα δεν αρκούνται στην ύφεση του Δι και στη δίεση του Βου αλλά στήνουν πλήρες άκουσμα "σαμπάχ" με Ζω΄ και άνω Πα΄ εν μονίμω υφέσει.

-Ο Χρύσανθος στην "εκδοχή Τοπτσίδη - 1955" διασκευάζει λιγότερο τον Πρίγγο από όσο μετά. Ο Στανίτσας τον διασκευάζει επίσης -ειδικά προϊόντος του χρόνου. Οι διαφορές όμως και των δυο από τα -κατά προσέγγισιν συνήθως - "πρωτότυπα" Πρίγγου δε συνιστούν απόκλιση από το μέλος, παρά μόνον ερμηνευτική άποψη. Ας μη γίνουμε τόσο αυστηροί. Να απορρίψουμε δηλ. το χρυσό λόγω ετέρων ευγενών μεταλλικών προσμείξεων.

-Οι Πρίγγος και Στανίτσας σέβονταν και θεωρούσαν εαυτούς θεματοφύλακες της παραδόσεως -Πέτρου κλπ- αλλά έψαλλαν κυρίως: αφενός την όψιμη παράδοση Ναυπλιώτου (που διασώζεται και στο Βουδούρη) και αφετέρου όσα άλλα εξωπατριαρχικά τους άρεσαν και είχαν διαμορφώσει τη μουσική προσωπικότητά τους κι όλα αυτά με μαεστρία εντεταγμένα στο ενιαίο πατριαρχικό ύφος και "στυλ" τους. Η αλήθεια είναι ότι ο Πρίγγος προτίμησε να συνδέσει το όνομά του ως συγγραφέως με τις πιο κλασσικόμορφες καταγραφές Ευθυμιάδη ενώ "τα άλλα τα λέμε για το μεράκι μας" έλεγε. Όταν ο Καραμάνης - ο οποίος δεν αγαπούσε αυτό το διχασμένο μουσικό "πιστεύω" των Πρίγγου και Στανίτσα και ήθελε τα πράγματα με το όνομά τους - είδε για πρώτη φορά τη Φόρμιγγα, δεν ικανοποιήθηκε από την τόσο κλασσική της γραφή και επειδή γνώριζε από μνήμης αμέτρητες γραμμές και αναλύσεις Πρίγγου που είχε ακούσει και περίμενε να δεί και δεν είδε, είπε: "Α δάσκαλε, άφησες πολλή δουλειά και για μάς..." (Μού το έχει διηγηθεί ο ίδιος). Γι' αυτόν "Πρίγγος" και πατριαρχική παράδοση ήταν η ακριβής καταγραφή και διάσωση των μελωδικών ποικιλμάτων και αναλύσεων κι όχι μόνον των μελών. Τα αυτά φρονούσε και ο Παναγιωτίδης. Αλλά και οι άλλοι γόνοι του Πρίγγου όταν έψαλλαν τους έβγαινε πολύς Πρίγγος προφορικός. Αυτό επιχειρεί και ο Κωνσταντίνου στις εκδόσεις του: να καταγράψει σε βάθος τα ακούσματα. Εκείνο που κρίνεται είναι κατά πόσον είναι επιτυχής αυτή του η αποτύπωση των ακουσμάτων σε σημειογραφία. Κατά τα άλλα, και εγώ θεωρώ το Στανίτσα ως τον πλησιέστερο στο δάσκαλο. Και ο ίδιος ο Πρίγγος αυτό έλεγε.

 

[dimskrekas]

Μερικές προσπάθειες απαντήσεων:
-Για το παρενθετικό θέμα των "Χιτζαζκιάρ-Κιουρδί" λειτουργικών Χρυσάνθου πληροφοριακά αναφέρω ότι συνετέθησαν για να πλαισιώσουν κάποιο αντίστοιχο 'Άξιον εστι" του Τριανταφύλλου Γεωργιάδου -που δυστυχώς και αυτού αποσιωπάται το όνομα. Ο ΣΙΧ έχει ανεβάσει τη Λειτουργία Γεωργιάδη.

-Η σαμπαχοειδής εκτέλεση έχει υπάρξει και σε χειρόγραφα που μνημονεύει σε ηχογραφημένα μαθήματά του ο Ταλιαδώρος με δέος για τη "δίγραμμη ύφεση στον άνω Πα΄" και ένα από αυτά είχε δώσει στον Ψύχα. Νομίζω ότι είναι η εξωπατριαρχική εκδοχή του μαθήματος. Τέτοιον (ανατολίζοντα) Α΄ήχο από Πρίγγο διέσωσε κατά κόρον ο Καραμάνης στην παπαδική του σε θέσεις όπου κυριαρχεί ο Γα. Θεωρούσε μάλιστα απαράδεκτη έκπτωση την απαλοιφή των έλξεων-φθορών "σαμπάχ" από τέτοιες θέσεις. Αυτή μάλιστα την εκδοχή συμπεριλαμβάνει για τον ήχο και ο Καράς στο θεωρητικό του, ως παραδοσιακή μορφή έλξεων αλλά χωρίς πολλή επέκταση και το εγχειρίδιο της Πατριαρχικής Επιτροπής 1881. Απλώς ο Καράς και η προφορική παράδοση που προανέφερα δεν αρκούνται στην ύφεση του Δι και στη δίεση του Βου αλλά στήνουν πλήρες άκουσμα "σαμπάχ" με Ζω΄ και άνω Πα΄ εν μονίμω υφέσει.

-Ο Χρύσανθος στην "εκδοχή Τοπτσίδη - 1955" διασκευάζει λιγότερο τον Πρίγγο από όσο μετά. Ο Στανίτσας τον διασκευάζει επίσης -ειδικά προϊόντος του χρόνου. Οι διαφορές όμως και των δυο από τα -κατά προσέγγισιν συνήθως - "πρωτότυπα" Πρίγγου δε συνιστούν απόκλιση από το μέλος, παρά μόνον ερμηνευτική άποψη. Ας μη γίνουμε τόσο αυστηροί. Να απορρίψουμε δηλ. το χρυσό λόγω ετέρων ευγενών μεταλλικών προσμείξεων.

-Οι Πρίγγος και Στανίτσας σέβονταν και θεωρούσαν εαυτούς θεματοφύλακες της παραδόσεως -Πέτρου κλπ- αλλά έψαλλαν κυρίως: αφενός την όψιμη παράδοση Ναυπλιώτου (που διασώζεται και στο Βουδούρη) και αφετέρου όσα άλλα τους άρεσαν και είχαν διαμορφώσει τη μουσική προσωπικότητά τους κι όλα αυτά με μαεστρία εντεταγμένα στο ενιαίο πατριαρχικό ύφος και "στυλ" τους. Η αλήθεια είναι ότι ο Πρίγγος προτίμησε να συνδέσει το όνομά του ως συγγραφέως με τις πιο κλασσικόμορφες καταγραφές Ευθυμιάδη ενώ "τα άλλα τα λέμε για το μεράκι μας" έλεγε. Όταν ο Καραμάνης - ο οποίος δεν αγαπούσε αυτό το διχασμένο μουσικό "πιστεύω" των Πρίγγου και Στανίτσα και ήθελε τα πράγματα με το όνομά τους - είδε για πρώτη φορά τη Φόρμιγγα, δεν ικανοποιήθηκε από την τόσο κλασσική της γραφή και επειδή γνώριζε από μνήμης αμέτρητες γραμμές και αναλύσεις Πρίγγου που είχε ακούσει και περίμενε να δεί και δεν είδε, είπε: "Α δάσκαλε, άφησες πολλή δουλειά και για μάς..." (Μού το έχει διηγηθεί ο ίδιος). Γι' αυτόν "Πρίγγος" και πατριαρχική παράδοση ήταν η ακριβής καταγραφή και διάσωση των μελωδικών ποικιλμάτων και αναλύσεων κι όχι μόνον των μελών. Τα αυτά φρονούσε και ο Παναγιωτίδης. Αλλά και οι άλλοι γόνοι του Πρίγγου όταν έψαλλαν τους έβγαινε πολύς Πρίγγος προφορικός. Αυτό επιχειρεί και ο Κωνσταντίνου στις εκδόσεις του: να καταγράψει σε βάθος τα ακούσματα. Εκείνο που κρίνεται είναι κατά πόσον είναι επιτυχής αυτή του η αποτύπωση των ακουσμάτων σε σημειογραφία. Κατά τα άλλα, και εγώ θεωρώ το Στανίτσα ως τον πλησιέστερο στο δάσκαλο. Και ο ίδιος ο Πρίγγος αυτό έλεγε.

Παρά την επιθυμία μας, οι ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις του Άρχοντος Πρίγγου είναι ευάριθμες, και κυρίως της εποχής κατά την οποία έκλινε προς τας Δυσμάς του βίου του-και με τα κύκνεια άσματά του. Δεν πιστεύω ότι αυτό είναι η ''φιλοσοφία'' του αρτιφανούς εκδότη. Κ φοβούμαι ότι όλα όσα αναφέρετε μάλλον του ήταν παντελώς άγνωστα, αν όχι αδιάφορα. Τούτο καταδεικνύεται και από τον εξοβελισμό τουλάχιστον Καλοφωνικών Συνθέσεων από την πρόσφατη έκδοση. Όσο για τον Ψύχα, μάλλον λέτε τη μισή αλήθεια. Ο Δάσκαλος αναφέρει κ άλλα για τη σχέση του Πρίγγου με τον Πρωτοψάλτη του Αγ. Κων/νου Ιπποδρομίου που μάλλον δεν ενισχύουν κατ' ανάγκην- χωρίς να την αποκλείουν- την αυθεντικότητα των κειμένων που ο ίδιος διέσωσε και διένειμε.

Δ.

 

[Johnsteff]

Δε σκοπεύω να υπεραμυνθώ της εκδόσεως Κωσταντίνου. Με βρίσκει σύμφωνον η αναλυτική και σε βάθος καταγραφή των μελών αλλά δεν θα σχολιάσω ούτε το αποτέλεσμα ούτε τα κίνητρα και σκοπούς του έργου. Ίσως προτιμώ άλλου είδους καταγραφές.

Αναφορικά με τον Ταλιαδώρο και τη σαμπαχοειδή εκδοχή του ΔΥΝΑΜΙΣ - ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ: Ποιά "μισή αλήθεια" λέγω αγαπητέ κ. Σκρέκα; Ο Ταλιαδώρος αγνοώντας αυτή την ερμηνευτική προσέγγιση του μαθήματος και θέλοντας να δώσει μια λογικοφανή και εύθυμη εξήγηση των φθορών "σαμπάχ" κάποιων χειρογράφων του μαθήματος είπε ότι ο Πρίγγος τα έγραφε αυτά για να τους κάνει πλάκα -στον Ψύχα και άλλους- και να τους εμπαίξει! Αυτό θέλετε να ακούσετε; Την "αλήθεια" μιας κάποιας αστοχίας του Ταλιαδώρου; Ότι τάχα δλ. ο Πρίγγος διακωμωδούσε την υπογραφή του με παραποιημένες συνθέσεις του για να προσβάλει ψάλτες;

Αυτή την εκδοχή του ΔΥΝΑΜΙΣ ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ εγνώριζεν ο Καραμάνης δια στόματος παλαιού Πρίγγου. Στο ΔΥΝΑΜΙΣ ΑΓΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ σε ηχογράφηση που γνωρίζουμε όλοι διδάσκει ο ίδιος ο Πρίγγος στο Χατζημάρκο τι φθορές θέλει το Σαμπάχ που εκεί είναι βεβαίως μόνιμες ενώ εδώ αφορούν -όπως σε όλη την παπαδική Α΄και ΠΛ Α΄ήχου- περάσματα και μόνον.

 

[dimskrekas]

Δε σκοπεύω να υπεραμυνθώ της εκδόσεως Κωσταντίνου. Με βρίσκει σύμφωνον η αναλυτική και σε βάθος καταγραφή των μελών αλλά δεν θα σχολιάσω ούτε το αποτέλεσμα ούτε τα κίνητρα και σκοπούς του έργου. Ίσως προτιμώ άλλου είδους καταγραφές.

Αναφορικά με τον Ταλιαδώρο και τη σαμπαχοειδή εκδοχή του ΔΥΝΑΜΙΣ - ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ: Ποιά "μισή αλήθεια" λέγω αγαπητέ κ. Σκρέκα; Ο Ταλιαδώρος αγνοώντας αυτή την ερμηνευτική προσέγγιση του μαθήματος και θέλοντας να δώσει μια λογικοφανή και εύθυμη εξήγηση των φθορών "σαμπάχ" κάποιων χειρογράφων του μαθήματος είπε ότι ο Πρίγγος τα έγραφε αυτά για να τους κάνει πλάκα -στον Ψύχα και άλλους- και να τους εμπαίξει! Αυτό θέλετε να ακούσετε; Την "αλήθεια" μιας κάποιας αστοχίας του Ταλιαδώρου; Ότι τάχα δλ. ο Πρίγγος διακωμωδούσε την υπογραφή του με παραποιημένες συνθέσεις του για να προσβάλει ψάλτες;

Αυτή την εκδοχή του ΔΥΝΑΜΙΣ ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ εγνώριζεν ο Καραμάνης δια στόματος παλαιού Πρίγγου. Στο ΔΥΝΑΜΙΣ ΑΓΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ σε ηχογράφηση που γνωρίζουμε όλοι διδάσκει ο ίδιος ο Πρίγγος στο Χατζημάρκο τι φθορές θέλει το Σαμπάχ που εκεί είναι βεβαίως μόνιμες ενώ εδώ αφορούν -όπως σε όλη την παπαδική Α΄και ΠΛ Α΄ήχου- περάσματα και μόνον.

Λυπούμαι πολύ, αλλά εάν η αντιληπτικότητά σας περί τον Άρχοντα Χ. Ταλιαδώρο εξικνείται σε όσα καταθέτετε και εδώ, οφείλω να καταδείξω το παραμορφωτικό και αυτόχρημα μη αντικειμενικό, έως προκατειλημμένο ποιόν της... Το δε μάθημα περί παπαδικής (sic) του πλ α' είναι παντελώς ανέρειστο...

Δ.

 

[Johnsteff]

Παλιά σας τέχνη κόσκινο κ. Σκρέκα το ύφος αυτό του γράφειν. Σας ανήκει ολόκληρο. Καλά να περνάτε.

Μεγάλος ο σεβασμός μου για τον Άρχοντα Ταλιαδώρο αλλα φιλτάτη η αλήθεια. Δεν ήθελα να παραθέσω την "άλλη μισή αλήθεια", αλλά επιμείνατε. Αν ο Ταλιαδώρος είχε δίκαιο, ο Πρίγγος θα ήταν κακοήθης. Ευτυχώς είχε άδικο - εξ αγνοίας συγκεκριμένης λεπτομέρειας και ουδέν μεμπτόν - και ο Πρίγγος ήταν απλώς πιο πολυδιάστατος του μαθητού του. Το έχει ομολογήσει και προς τιμήν του ο Άρχων Ταλιαδώρος: "Μου λένε, εσύ είσαι καλύτερος από τον Πρίγγο. Εγώ γελάω. Ο άνθρωπος εκείνος, κάθε φορά που άνοιγε το στόμα του, εγώ άκουγα κάτι που δεν το' ξερα". Έρρωσθε, κ. Σκρέκα και χαλαρά.

Για την "παπαδική" του Α΄ήχου και για οσαδήποτε άλλα, δε διδάσκω ουδένα. Διδάσκομαι. Στο σημείο αυτό υπό (παλαιού) Πρίγγου μέσω Καραμάνη. Βρίσκω και ερείσματα σε θεωρητικές αποτυπώσεις. Το κατά δύναμιν. Το ιδιαίτερο είναι ότι διδάσκομαι μεγαλοφώνως. Όμως με αγάπη άπειρη για τη μουσική αυτή. Επικαλούμαι το Μεγαλοδύναμο για τα κίνητρά μου - την αγάπη πρωτίστως. Αν κάνω λάθη, παρακαλώ να μου υποδεικνύονται. Συγγνώμη αν ενοχλώ με τη μαθητεία μου.

Θα συνεχίσω να καταθέτω τα όσα γνωρίζω αναμένοντας αντεπιχειρήματα που θα κάνουν καλό σε όλους μας. Οι κραυγές και οι επιθέσεις αν και προσθέτουν αλατοπίπερο στις συζητήσεις, μπορεί να αποπροσανατολίσουν και να εκτρέψουν και να εκθρέψουν ανύπαρκτες αντιπαθειες.

Ο Πρίγγος, ξαναλέω, ήταν απείρως σκληρότερο καρύδι από όσο οι άμεσοι μαθητές του και, ακόμα περισσότερο, οι μακρινοί του επίγονοι - εν οις πολλοί θα θέλαμε να ανήκουμε - νομίζουν, έκαστος από τη δική του οπτική γωνία.
Ευτυχώς.

 

[dimskrekas]

Παλιά σας τέχνη κόσκινο κ. Σκρέκα το ύφος αυτό του γράφειν. Σας ανήκει ολόκληρο. Καλά να περνάτε.

Μεγάλος ο σεβασμός μου για τον Άρχοντα Ταλιαδώρο αλλα φιλτάτη η αλήθεια. Δεν ήθελα να παραθέσω την "άλλη μισή αλήθεια", αλλά επιμείνατε. Αν ο Ταλιαδώρος είχε δίκαιο, ο Πρίγγος θα ήταν κακοήθης. Ευτυχώς είχε άδικο - εξ αγνοίας συγκεκριμένης λεπτομέρειας και ουδέν μεμπτόν - και ο Πρίγγος ήταν απλώς πιο πολυδιάστατος του μαθητού του. Το έχει ομολογήσει και προς τιμήν του ο Άρχων Ταλιαδώρος: "Μου λένε, εσύ είσαι καλύτερος από τον Πρίγγο. Εγώ γελάω. Ο άνθρωπος εκείνος, κάθε φορά που άνοιγε το στόμα του, εγώ άκουγα κάτι που δεν το' ξερα". Έρρωσθε, κ. Σκρέκα.

Για την "παπαδική" του Α΄ήχου και για οσαδήποτε άλλα, δε διδάσκω ουδένα. Διδάσκομαι. Μεγαλοφώνως κα με αγάπη άπειρη για τη μουσική αυτή. Επικαλούμαι το Μεγαλοδύναμο για τα κίνητρά μου - την αγάπη πρωτίστως. Αν κάνω λάθη, παρακαλώ να μου υποδεικνύονται. Συγγνώμη αν ενοχλώ με τη μαθητεία μου.

Θα συνεχίσω να καταθέτω τα όσα γνωρίζω αναμένοντας αντεπιχειρήματα που θα κάνουν καλό σε όλους μας. Οι κραυγές και οι επιθέσεις αν και προσθέτουν αλατοπίπερο στις συζητήσεις, μπορεί να αποπροσανατολίσουν και να εκτρέψουν και να εκθρέψουν ανύπαρκτες αντιπαθειες.

Ο Πρίγγος, ξαναλέω, ήταν απείρως σκληρότερο καρύδι από όσο οι άμεσοι μαθητές του και, ακόμα περισσότερο, οι μακρινοί του επίγονοι - εν οις πολλοί θα θέλαμε να ανήκουμε - νομίζουν, έκαστος από τη δική του οπτική γωνία.
Ευτυχώς.

Παρακαλώ, προσέξτε πώς έθεσα το θέμα: ''Ο Δάσκαλος αναφέρει κ άλλα για τη σχέση του Πρίγγου με τον Πρωτοψάλτη του Αγ. Κων/νου Ιπποδρομίου που μάλλον δεν ενισχύουν κατ' ανάγκην- χωρίς να την αποκλείουν- την αυθεντικότητα των κειμένων που ο ίδιος διέσωσε και διένειμε.''

Η αγιολογία θέλει γραφίδα Μεταφράστη και η αγιογραφία χρωστήρα Πανσέληνου τουλάχιστον. Μην ξεχνάτε ότι δεν χρειάζεται καλά και σώνει να έχουμε άγνοια, ούτε κακοήθεια. Κοντά στο νου κ η γνώση, που λέει ο Δάσκαλος...

Ελέγξτε το μήνυμά σας, όπου αναφέρεστε σε παπαδική (sic) ΠΛ α' και σαμπάχ, και θα κατανοήσετε γιατί αντέδρασα...

Δ.

 

[Johnsteff]

Τα χειρόγραφα Ψύχα και λοιπών είναι απλώς μια πρόσθετη επιβεβαίωση της ύπαρξης και της μορφής αυτής του ΔΥΝΑΜΙΣ που από τον Καραμάνη -ως μεταπράτη και αυτήκοο μαθητή Πρίγγου- παραλάβαμε. Δεν είναι ευχάριστο άλλοι -νεότεροι ηλικιακά- μαθητές του όπως ο Ταλιαδώρος να αγνοούν και να δίνουν τέτοιες μειωτικές για το ήθος Πρίγγου ερμηνείες. Θα παραποιούσε ο Πρίγγος συνθέσεις του εκλεκτές για να κανει πλάκα σε ψάλτες που δεν παραδεχόταν με "αδύνατον να εκτελεσθούν" φθορές; (η φράση σε εισαγωγικά και το όλο σενάριο ανήκει στον κ.Ταλιαδώρο). Μη γένοιτο.

Άγνοια σε πολλά έχουμε και θα έχουμε κ.Σκρέκα. Κακοήθεια νομίζω όχι.

Στα περί ΠΛ Α΄και παροδικών σαμπαχοειδών φθορικών περασμάτων δεν εννοώ τι εννοείτε. Ίσως παρεξηγούμε αμφότεροι. Αν δε σας κάνει κόπος, μιλήστε πιο συγκεκριμένα (ελπίζω να μην είναι η λέξις "παπαδικη").

Και σαφώς το ευρύτερο θέμα είναι τα "σαμπάχ" περάσματα στο παπαδικό είδος του μέλους Α΄και ΠΛ Α΄ήχου (το ίδιο είναι), στοιχείο του παλαιού Πρίγγου και ευρύτερα της προφορικής παράδοσης που οφείλει κάθε μελετητής Πρίγγου να τρυγήσει, έστω και έμμεσα (αν δε σώζονται τέτοιες άμεσες καταγραφές) δηλ. από τα χείλη και τη γραφίδα ιδιαίτερα προικισμένων σε αντίληψη, μνήμη και σε χάρισμα του "κλέπτειν" ("χιρσίζ" θα έλεγα) μαθητών όπως ο Άρχων Καραμάνης.

Μόνον σας παρακαλώ, ας μην πολλαπλασιάσουμε τα όποια αρνητικά συναισθήματα υπεισέρχονται.

 

[nikosthe]

Ρε παιδιά, το να μαλώνουμε για το αν ο Χ ή ο Ψ ψάλτης έγραψε αυθεντικό Πρίγγο ή περίπου αυθεντικό, είναι ανώφελο. Όποιος και να έχει δίκιο, αυτό δεν σημαίνει τίποτα, δεν είναι δυνατό να δημιουργείται ένταση από τέτοια θέματα. Το μείζον θέμα αυτή τη στιγμή είναι να μάθει ο κόσμος ότι η θεία λειτουργία της ΑΔ δεν είναι του Πρίγγου, αλλά διασκευασμένη κατά την αισθητική του εκδότη και απέχει από τον αυθεντικό Πρίγγο πολύ περισσότερο απ' ότι η λειτουργία Παπανδρέου με τα λάθη της.

 

[Johnsteff]

Ελπίζω να καταλαβαίνετε ότι "κρίνω" σημαίνει συγκρίνω με βάση κάποιο πρότυπο. Αυτή είναι η ουσία των προβληματισμών μας. Δεν ερίζουμε περί ψαλτών σκιάς αλλά ανιχνεύουμε το ΠΩΣ ΘΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΤΥΠΑ (ΣΥΓ)ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΡΙΓΓΟΥ. Μόνον με την εμβάθυνση στα στοιχεία της τέχνης του γίγαντα αυτού μπορούμε να αξιοποιήσουμε παν το παρατιθέμενον και εκδιδόμενον. Αυτός είναι ο καημός μου. Όσο πιο πολύ εμβαθύνεις τόσο καλύτερα κρίνεις και αξιολογείς. Και αγιολογείς (κ. Σκρέκα). Κι ακόμα περισσότερο: Όχι να γίνουμε οι εύκολοι και άγονοι κριτές και επικριτές του έργου άλλων αλλά - κυρίως και πρωτίστως - ΝΑ ΩΦΕΛΗΘΟΥΜΕ ΠΑΝΤΕΣ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ-ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΡΙΓΓΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΑΓΩΜΕΘΑ ΔΙ' ΑΥΤΟΥ ΣΤΗ ΖΩΣΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ. Προς αυτή την κατεύθυνση δέχομαι κάθε οδοδείκτη και δάσκαλο και μεσάζοντα και μεταπράτη, χωρίς εξαιρέσεις. Αν μάλιστα κατάλαβα καλά, κάποιοι αξιόλογοι μελετητές ετοιμάζουν συστηματική δουλειά πάνω στις πηγές Πρίγγου, ήτοι στη χειρόγραφη παρακαταθήκη του. Από αυτό κι αν προσδοκώ. Δε συμφωνείτε με τα παραπάνω; Αυτό προσπάθησα να υπογραμμίσω και με τα γραφόμενά μου εδώ. Αν δεν το έκανα αυτό όσο πρέπει κατανοητό και σαφές στα προηγούμενα μηνύματά μου, ζητώ συγγνώμη.

 

[emakris]

Η προσωπολατρεία είναι κάτι το σύνηθες στη δημοφιλή μουσική ή στην πολιτική, αλλά τελείως, μα τελείως αταίριαστο στην εκκλησιαστική μουσική. Πρέπει να είμαστε η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία (ίσως και χριστιανική εκκλησία, γενικότερα), όπου η λειτουργική μουσική προσωποποιείται κατ' αυτόν τον τρόπο. Τι δείχνει αυτό άραγε; Μια ειλικρινής απάντηση μόνο συναισθήματα θλίψης θα δημιουργούσε.
Και ο Πρίγγος και ο Στανίτσας και όλοι οι άλλοι ήταν κρίκοι μιας αλυσσίδας, εκπρόσωποι μιας παράδοσης. Η απολυτοποίηση και εικονοποίηση κάποιου από αυτούς μόνο αδιέξοδες διαμάχες μπορεί να δημιουργήσει. Διότι θα σου πει ο άλλος: "Ναι, σιγά μην ήταν ο Πρίγγος γνήσιος εκπρόσωπος της παράδοσης. Άκου τον Ναυπλιώτη και τα λέμε". Και ύστερα ένας επόμενος θα πει: "Ναι, αλλά ο Ναυπλιώτης ήταν νεωτεριστής. Ο Βιολάκης ήταν ο γνήσιος πατριαρχικός". Και ένας άλλος: "Ναι, σιγά. Ο Κωνσταντίνος ήταν ο θεματοφύλακας της πατριαρχικής παράδοσης". Και ο πιο αρχαϊστής: "Τι λέτε κύριοι; Όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον Πέτρο". Έλα όμως που θα βρεθεί ο πιο "ψαγμένος" και θα πει: "Κάνεις λάθος! Από τον Δανιήλ τα πήρε τα πιο πολλά!". Και ούτω καθ' εξής.
Σκεφτείτε τώρα να επεκταθεί η συζήτηση, όπως γίνεται εδώ, στο ποιος είναι ο γνήσιος θεματοφύλακας του Κωνσταντίνου, του Βιολάκη, του Ναυπλιώτη κ.ο.κ. Τι θα πει "γνήσιος θεματοφύλακας"; Ότι μιμήθηκε ή κατέγραψε και την παραμικρή του ανάσα; Είναι σοβαρός τρόπος μουσικής σκέψης αυτός; Είναι δυνατόν κάθε ψάλτης να μη βάλει και τις δικές του ιδέες; Μήπως ο Πρίγγος είναι κάτι σαν τον Μπετόβεν και οφείλουμε να εκδώσουμε τις συμφωνίες του όπως τις έγραψε; Έχουμε καταλάβει ότι πρόκειται για μια ζωντανή παράδοση, ένα ποτάμι που τρέχει συνεχώς;
Συνεπώς μια έκδοση του Πρίγγου μπορεί να είναι επιμελημένη και παρουσιασμένη με άρτιο τρόπο, αλλά η απόλυτη αυθεντικότητα σε αυτή τη μουσική είναι μια χίμαιρα και το κυνήγι της ματαιοπονία. Εφόσον πρόκειται για βασικά προφορική παράδοση, τα πάντα θα περάσουν μέσα από το "φίλτρο" του εκδότη-επιμελητή. Και εάν αυτό το "φίλτρο" είναι συμβατό με καθιερωμένες και αποδεκτές από τους αναγνωρισμένους φορείς της παράδοσης σημειογραφικές συνήθειες, η έκδοση θεωρείται πιο κοντινή στο πνεύμα αυτής της παράδοσης. Έτσι τίθεται το ζήτημα. Αλλοιώς δεν χρειάζεται έκδοση. Ακούστε τις ηχογραφήσεις και έχετε την απόλυτη αυθεντικότητα. Ή εκδώστε μόνο τα αυτόγραφα του Πρίγγου.

 

[Nikos L.]

Η προσωπολατρεία είναι κάτι το σύνηθες στη δημοφιλή μουσική ή στην πολιτική, αλλά τελείως, μα τελείως αταίριαστο στην εκκλησιαστική μουσική. Πρέπει να είμαστε η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία (ίσως και χριστιανική εκκλησία, γενικότερα), όπου η λειτουργική μουσική προσωποποιείται κατ' αυτόν τον τρόπο. Τι δείχνει αυτό άραγε; Μια ειλικρινής απάντηση μόνο συναισθήματα θλίψης θα δημιουργούσε.
Και ο Πρίγγος και ο Στανίτσας και όλοι οι άλλοι ήταν κρίκοι μιας αλυσσίδας, εκπρόσωποι μιας παράδοσης. Η απολυτοποίηση και εικονοποίηση κάποιου από αυτούς μόνο αδιέξοδες διαμάχες μπορεί να δημιουργήσει. Διότι θα σου πει ο άλλος: "Ναι, σιγά μην ήταν ο Πρίγγος γνήσιος εκπρόσωπος της παράδοσης. Άκου τον Ναυπλιώτη και τα λέμε". Και ύστερα ένας επόμενος θα πει: "Ναι, αλλά ο Ναυπλιώτης ήταν νεωτεριστής. Ο Βιολάκης ήταν ο γνήσιος πατριαρχικός". Και ένας άλλος: "Ναι, σιγά. Ο Κωνσταντίνος ήταν ο θεματοφύλακας της πατριαρχικής παράδοσης". Και ο πιο αρχαϊστής: "Τι λέτε κύριοι; Όλα ξεκινούν και καταλήγουν στον Πέτρο". Έλα όμως που θα βρεθεί ο πιο "ψαγμένος" και θα πει: "Κάνεις λάθος! Από τον Δανιήλ τα πήρε τα πιο πολλά!". Και ούτω καθ' εξής.
Σκεφτείτε τώρα να επεκταθεί η συζήτηση, όπως γίνεται εδώ, στο ποιος είναι ο γνήσιος θεματοφύλακας του Κωνσταντίνου, του Βιολάκη, του Ναυπλιώτη κ.ο.κ. Τι θα πει "γνήσιος θεματοφύλακας"; Ότι μιμήθηκε ή κατέγραψε και την παραμικρή του ανάσα; Είναι σοβαρός τρόπος μουσικής σκέψης αυτός; Είναι δυνατόν κάθε ψάλτης να μη βάλει και τις δικές του ιδέες; Μήπως ο Πρίγγος είναι κάτι σαν τον Μπετόβεν και οφείλουμε να εκδώσουμε τις συμφωνίες του όπως τις έγραψε; Έχουμε καταλάβει ότι πρόκειται για μια ζωντανή παράδοση, ένα ποτάμι που τρέχει συνεχώς;

μέχρις εδώ, σκεφτόμουν "ωραία εισαγωγή". μετά σκέφτομαι "δεν το διαβάζω μέχρι τέλους για να δώ που θα καταλήξει;"
και είδα:

Συνεπώς μια έκδοση του Πρίγγου μπορεί να είναι επιμελημένη και παρουσιασμένη με άρτιο τρόπο, αλλά το κυνήγι της απόλυτης αυθεντικότητας είναι μια χίμαιρα. Εφόσον πρόκειται για βασικά προφορική παράδοση, τα πάντα θα περάσουν μέσα από το "φίλτρο" του εκδότη-επιμελητή. Και εάν αυτό το "φίλτρο" είναι συμβατό με καθιερωμένες και αποδεκτές από τους αναγνωρισμένους φορείς της παράδοσης σημειογραφικές συνήθειες, η έκδοση θεωρείται πιο κοντινή στο πνεύμα αυτής της παράδοσης. Έτσι τίθεται το ζήτημα. Αλλοιώς δεν χρειάζεται έκδοση. Ακούστε τις ηχογραφήσεις και έχετε την απόλυτη αυθεντικότητα. Ή εκδώστε μόνο τα αυτόγραφα του Πρίγγου.

συμφωνώ για τα αυτόγραφα.
Ας αναλάβει κάποιος...

 

[ybulbu]

Ή εκδώστε μόνο τα αυτόγραφα του Πρίγγου.

Η έλλειψη των αυτογράφων πιστεύω πως καταδεικνύεται εμφανώς από το γεγονός ότι τίποτε το καινούριο δεν προσφέρει η νέα έκδοση, παρά βασίζεται εξ' ολοκλήρου στον Παπανδρέου, τον Νικολαΐδη και τις απομαγνητοφωνήσεις. Μάλιστα είναι ενδεικτικό πώς εξοβελίζονται τα Χερουβικά του Παπανδρέου στο παράρτημα, που υποδηλώνει πως ο εκδότης δεν μπόρεσε να τα διασταυρώσει από άλλη πηγή και ενδεχομένως να έχει τις επιφυλάξεις του για τη γνησιοτητά τους.* Γι' αυτό γίνεται και όλο αυτό το κυνήγι θησαυρού, που δεν αποκλείεται να αποφέρει καρπούς. Άλλωστε, όπως φαίνεται κι εδώ, αλλά και όπως γνωρίζουμε πολύ καλά οι Θεσσαλονικείς, υπάρχει πολύ υλικό του Πρίγγου από καταγραφές ή χειρόγραφά του που ακόμη δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Αποψή μου είναι πως θα πρέπει να γίνει μια έκδοση με αντιπαραβολή των ευρέως γνωστών μαθημάτων του Πρίγγου για αποτύπωση των κοινών γραμμών τους, καθώς και των καταγραφών άλλων εκτελέσεων με μνεία της πηγής. Οι πηγές πρέπει να παρουσιαστούν στον πρόλογο αναλυτικά, με ό,τι θετικό ή αρνητικό είναι γνωστό γι' αυτές, ώστε να κρίνει κατά το δοκούν ο αναγνώστης τη φερεγγυότητά τους. Η ορθογραφία δεν πιστεύω πως πρέπει να πειραχτεί πουθενά αν δεν οδηγεί σε προβλήματα (να μπλέκονται γοργά μεταξύ τους, να μη βγαίνει με τίποτα το μέτρο, να μην οδηγούμαστε στο σωστό τόνο κλπ) και πάντα με αντιπαραβολή με παρόμοιες καταγραφές για την ασφάλεια της επέμβασης.

*Για τη γνησιότητα του Χερουβικού της σελίδας 177 του α' τόμου του Παπανδρέου, που βρίσκεται στη σελίδα 512 του παραρτήματος της νέας εκδόσεως, ενδεχομένως να συνηγορεί το χειρόγραφο τμήμα του οποίο παραθέτει ο κ. Γιαννόπουλος στην παραπάνω παραπομπή, αφού η πρώτη γραμμή είναι κοινή στα δύο αυτά Χερουβικά.

 

[Johnsteff]

Η περί τον Πρίγγον ενασχόλησις καθώς και περί τους υπολοίπους κρίκους της παραδόσεως (Ιάκωβον Ναυπλιώτην, Στανίτσαν κυρίως αλλά και άλλους) δεν πρέπει να έχει και δεν έχει (το επ' εμοί τουλάχιστον) το χαρακτήρα της προσωπολατρείας ή της περί την αυθεντικότητα ματαιοπονίας. Ιδού ποιά είναι κτά τη γνώμη μας η σημασία και η αξία της προσέγγισης των μυστών της μουσικής μας:
Επειδή η βυζ. μουσική μόνον δια της ζωντανής σχέσης και ακρόασης μεταλαμπαδεύεται, οι άνθρωποι αυτοί είναι οι ζωντανοί κρίκοι που μας συνδέουν με τη ζώσα παράδοση. Η μουσική μας μαθαίνεται μόνον με τη ζωντανή σχέση. Όσο πιο μεγάλος είναι ο Πρίγγος τόσο μεγαλύτερη πύλη προς τη μουσική ανοίγει στον διερχόμενον δι' αυτού. "Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ειμή δι' Εμού" και "Εγώ ειμί η οδός" είναι λόγια του Κ.Ι.Χ. που ταιριάζουν θαυμάσια στηη δια των διδασκάλων μύηση και είσοδο στον κόσμο της βυζ. μουσικής. Όλα τα άλλα είναι ασκήσεις επί χάρτου. Ευδόκησεν ο Θεός και υπάρχουν και ηχογραφήσεις των μεγάλων του 20ου αιώνα, ενώ τα παλιότερα χρόνια μόνον οι όσοι αυτήκοοι κάποιου διδασκάλου είχαν αυτή την αγαθή τύχη της ακροάσεως. Τώρα, οι ηχογραφήσεις είναι οι πύλες των πολλών προς τους διδασκάλους εκείνους και μέσω εκείνων προς την ίδια τη μουσική. Συνεπικουρούν και τα χειρόγραφα και οι απομαγνητοφωνήσεις. Ένα άλλο όμως ουσιώδες στοιχείο που προσπάθησα να μας θυμίσω σε προηγούμενα μηνύματα είναι η μέσω μεγάλων μαθητών των μυστών επιβίωσις της τέχνης των. Και ο Στανίτσας και ο Καραμάνης και ο Ταλιαδώρος και ο Χρύσανθος και ο Παναγιωτίδης μπορώ να βεβαιώσω (από προσωπικές μαρτυρίες και από πρόσωπα που εμπιστεύομαι) ότι Πρίγγον και Ιάκωβον ανέπνεαν και ανεβίωναν μέχρι της τελευταίας τους πνοής ή μέχρι σήμερα. Πιο ουσιαστικά και δραστικά επιτελείται η μύηση στην τέχνη του Πρίγγου μέσω αυτών των ζωντανών του γόνων παρά μέσω της καθ' όλα επαινετής και απαραίτητης προσπάθειας συλλογής και συστηματικής αξιοποίησης των όσων άφησε πίσω του.
Και για να μιλήσουμε για την "ταμπακ(ι)έρα": Ο Παπανδρέου τύπωσε μέλη που κάποια μπορεί να είναι αυτούσια Πρίγγου ενώ κάποια άλλα είναι αυτοσχέδια χαρμάνια θέσε'ων του υπό άλλων. Πολλά από τα γνήσια μέλη προέρχονται από χειρόγραφα παλαιά Χρυσάνθου ενώ άλλα είναι κατευθείαν αντιγραφές από τα βιβλία Καραμάνη και Ταλιαδώρου. Υποψιάζομαι ότι κάποιοι προσέθεσαν και απομαγνητοφωνήσεις. Όπως καταλαβαίνετε αξία έχουν τα εκ χειρογράφων Πρίγγου προερχόμενα (και Χρυσάνθου θα προσθέσω, ενώ για την πιστότητα των πιθανών απομαγνητοφώνησεων δε μπορούμε να γνωρίζουμε). Ποιά είναι όμως; Και είναι απείραχτα; Αφού όμως δεν υπάρχει το πρωτογενές υλικό δηλ. τα ίδια τα χειρόγραφα, τα πάντα τίθενται εν αμφιβόλω. Την αμφιβολία διατρανώνει και το όλο πνεύμα της εκδόσεως εκείνης, το οποίο δεν επιθυμώ να χαρακτηρίσω. Δικαίως ο Κωνσταντίνου τα έθεσε στο περιθώριο τα προερχόμενα από τη Λειτουργία Παπανδρέου. Όπως όμως παρατήρησαν κάποιοι από τους εδώ γράφοντες κι ο εκδότης Κωνσταντίνου δεν πήγε πολύ μακριά από πλευράς εξεύρεσης του χειρογράφου πλούτου. Η όλη προσπάθειά του έγινε στις απομαγνητοφωνήσεις. Στο σημείο αυτό επέρχεται και η αμφισβήτηση. Επαινετή η προσπάθεια και ο μόχθος και η ευαισθησία αλλά νομίζω ότι μπορεί να εκφραστεί και καλύτερα η αποτύπωση δια της γραφής των εκτελέσεων Πρίγγου. Μακάρι να ανοίξει η όρεξη για πιστότερες απομαγνητοφωνήσεις αντί για κριτικές. Περιμένουμε όλοι και νέα χειρόγραφα και νέες πιο κατάλληλες καταγραφές.

 

[Shota]

Η έλλειψη των αυτογράφων πιστεύω πως καταδεικνύεται εμφανώς από το γεγονός ότι τίποτε το καινούριο δεν προσφέρει η νέα έκδοση, παρά βασίζεται εξ' ολοκλήρου στον Παπανδρέου, τον Νικολαΐδη και τις απομαγνητοφωνήσεις. Μάλιστα είναι ενδεικτικό πώς εξοβελίζονται τα Χερουβικά του Παπανδρέου στο παράρτημα, που υποδηλώνει πως ο εκδότης δεν μπόρεσε να τα διασταυρώσει από άλλη πηγή και ενδεχομένως να έχει τις επιφυλάξεις του για τη γνησιοτητά τους.* Γι' αυτό γίνεται και όλο αυτό το κυνήγι θησαυρού, που δεν αποκλείεται να αποφέρει καρπούς. Άλλωστε, όπως φαίνεται κι εδώ, αλλά και όπως γνωρίζουμε πολύ καλά οι Θεσσαλονικείς, υπάρχει πολύ υλικό του Πρίγγου από καταγραφές ή χειρόγραφά του που ακόμη δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Αποψή μου είναι πως θα πρέπει να γίνει μια έκδοση με αντιπαραβολή των ευρέως γνωστών μαθημάτων του Πρίγγου για αποτύπωση των κοινών γραμμών τους, καθώς και των καταγραφών άλλων εκτελέσεων με μνεία της πηγής. Οι πηγές πρέπει να παρουσιαστούν στον πρόλογο αναλυτικά, με ό,τι θετικό ή αρνητικό είναι γνωστό γι' αυτές, ώστε να κρίνει κατά το δοκούν ο αναγνώστης τη φερεγγυότητά τους. Η ορθογραφία δεν πιστεύω πως πρέπει να πειραχτεί πουθενά αν δεν οδηγεί σε προβλήματα (να μπλέκονται γοργά μεταξύ τους, να μη βγαίνει με τίποτα το μέτρο, να μην οδηγούμαστε στο σωστό τόνο κλπ) και πάντα με αντιπαραβολή με παρόμοιες καταγραφές για την ασφάλεια της επέμβασης.

*Για τη γνησιότητα του Χερουβικού της σελίδας 177 του α' τόμου του Παπανδρέου, που βρίσκεται στη σελίδα 512 του παραρτήματος της νέας εκδόσεως, ενδεχομένως να συνηγορεί το χειρόγραφο τμήμα του οποίο παραθέτει ο κ. Γιαννόπουλος στην παραπάνω παραπομπή, αφού η πρώτη γραμμή είναι κοινή στα δύο αυτά Χερουβικά.

Ακόμη καλύτερo είναι

Πρίγγος, τ. 1: γνήσια έργα.
Πρίγγος, τ. 2: dubia.
Πρίγγος, τ. 3: spuria.



Το "πρόβλημα" όμως είναι πως οι ψάλτες θέλουν «πρακτική έκδοση».

 

[ybulbu]

Ακόμη καλύτερo είναι

Πρίγγος, τ. 1: γνήσια έργα.
Πρίγγος, τ. 2: dubia.
Πρίγγος, τ. 3: spuria.



Το "πρόβλημα" όμως είναι πως οι ψάλτες θέλουν «πρακτική έκδοση».

Δε συμφωνώ καθόλου σε αυτή τη λογική. Ο καθένας ψάλλει από εκεί που έχει συνηθίσει. Η Πανδέκτη δεν είναι πρακτική έκδοση, ούτε και το Ταμείο Ανθολογίας, όμως εκεί καταγράφεται μουσικός πλούτος που δεν υπάρχει αλλού. Ας γίνει πλήρης έκδοση και ας είναι και δύσχρηστη. Από εκεί και πέρα ο καθένας κάνει τις επιλογές του.
Αν και δε νομίζω να είναι τόσο υπερβολικό και δύσχρηστο αυτό που πρότεινα, δηλαδή κάλλιστα θα μπορούσε ο πρόλογος, αντί θεωριών περί ελληνικής έκφρασης των μακαμιών, να περιέχει δυο λόγια για τις πηγές στην ίδια ή μικρότερη έκταση - δεν είναι δα και άπειρες - και να μπει υποσημείωση στο υποσέλιδο με την πηγή κάθε μέλους. Και η γραμματοσειρά, αν ήταν όπως στην έκδοση του κ. Παϊκόπουλου, θα έδινε τη δυνατότητα να περιέλθει περισσότερο υλικό στον τόμο.

 

[Shota]

Δε συμφωνώ καθόλου σε αυτή τη λογική. Ο καθένας ψάλλει από εκεί που έχει συνηθίσει. Η Πανδέκτη δεν είναι πρακτική έκδοση, ούτε και το Ταμείο Ανθολογίας, όμως εκεί καταγράφεται μουσικός πλούτος που δεν υπάρχει αλλού. Ας γίνει πλήρης έκδοση και ας είναι και δύσχρηστη.

Αυτό ήταν σκοπός των εκδόσεων που έγιναν από τον Πρίγγου; Δεν νομίζω. Αλλα έτσι η αλλιώς δεν εννοώ μέγεθος του βιβλίου όταν μιλάω για την πρακτική έκδοση. Υποσημειώσεις, διατριβές για την γνησιότητα, παραλλαγές γραμμών, συγκρίσεις κτλ. είναι στοιχεια της κριτικής έκδοσις. Είναι σαν να πεις στον ιερέα να διαβάζει από κάποια κριτική έκδοση της λειτουργίας. Μπορεί να το κάνει, αλλα θα ήταν περίεργο.

 

[apostoloskalpakidis]

Βέβαια στον Πρίγγο δεν έγινε κριτική έκδοση (ή τουλάχιστον δεν διάβασα κάτι τέτοιο).
Απόπειρα κριτικής (συγκριτικής *) έκδοσης έγινε στον Χρύσανθο ...








* λόγω αυτογράφου Δημητσάνας

 

[ybulbu]

Αυτό ήταν σκοπός των εκδόσεων που έγιναν από τον Πρίγγου; Δεν νομίζω. Αλλα έτσι η αλλιώς δεν εννοώ μέγεθος του βιβλίου όταν μιλάω για την πρακτική έκδοση. Υποσημειώσεις, διατριβές για την γνησιότητα, παραλλαγές γραμμών, συγκρίσεις κτλ. είναι στοιχεια της κριτικής έκδοσις. Είναι σαν να πεις στον ιερέα να διαβάζει από κάποια κριτική έκδοση της λειτουργίας. Μπορεί να το κάνει, αλλα θα ήταν περίεργο.

Μα δεν είπα να καταγραφεί κάθε εκδοχή! Συγκριτικά να βγει το κείμενο των διαδεδομένων μελών του Πρίγγου και για τις άλλες καταγραφές να αναφερθεί η πηγή.

Στους σκοπούς του Πρίγγου δεν ήταν η έκδοση Λειτουργίας. Εφόσον, όμως, έγινε, ας είναι πλήρης.