Στο τραίνο σήμερα έκανα από περιέργεια ένα πρόχειρο φυλλομέτρημα της Ιεράς Υμνωδίας (1902) του Ι. Σακελλαρίδη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Ψαλτολόγιον [εδώ] και κατέγραψα κάποιες μουσικές παρατηρήσεις. Τις παραθέτω εδώ για όποιον ενδιαφέρεται.
Γενικά:
Καταργεί τον τονικό ρυθμό και μετατρέπει τα πάντα, σχεδόν, σε τετράσημο.
Πασίγνωστα μέλη που ίσως η διαφορά θα ήταν πολύ εμφανής («Ότε κατήλθες») τα αφήνει ώς έχουν και τα ονομάζει απλώς «ρυθμοειδή» κατά τον ορισμό του Πτολεμαίου (βλ. υποσημείωση στη σελ 50). Άλλα όμως, δε διστάζει να μετατρέψει και αυτά σε τετράσημο (π.χ. «Το φαιδρόν» σελ 88).
Κάνει συστηματική (με ελάχιστες εξαιρέσεις) χρήση διαστολών για ένδειξη του ρυθμού.
Δεν καταγράφει ισοκρατήματα.
Κάνει αραιή και μή συστηματική χρήση υφεσοδιέσεων για να δείξει τοπικές αλλοιώσεις και μελωδικές έλξεις. Καταγραφή όλων των υφεσοδιέσεων γίνεται πάντοτε με απλές (άγραμμες) υφεσοδιέσεις.
Εσπέρια και αίνοι σε όλους τους ήχους καταγράφονται ειρμολογικά και όχι στιχηραρικά σε κάποιους από αυτούς (π.χ. Α', Πλ. Α', Πλ. Β') όπως συνηθίζεται μέχρι σήμερα.
Χρησιμοποιεί συνοπτική γραφή με εξαιρέσεις αναλελυμένων θέσεων (π.χ. σε αρκετές γραμμές στο Εωθινό Α' ήχου, Κατευθυνθήτω Πλ. Α' ήχου σελ 99 και αλλού).
Κάνει μετατροπή πολλών μελωδικών θέσεων είτε λόγω μετατροπής του ρυθμού σε τετράσημο παντού, είτε λόγω του τονισμού του λειτουργικού κειμένου ή για άλλους λόγους που δεν γνωρίζω.
Συχνά φαίνεται να κάνει σύντμηση μελωδικών γραμμών (π.χ. σελ. 56, «ή τόν ταφέντα δότωσαν» και αλλού).
Ανά σελίδα:
Στη σελίδα 1 γράφει ύφεση του κάτω ΖΩ του πρώτου ήχου στην ασυνήθιστη εναλλακτική κατάληξη του κεκραγαρίου.
Στη σελίδα 3 δίνει δύο εναλλακτικές γραμμές της αρχής του στίχου «Φωνή μου προς Κύριον εκέκραξα» κάτι που δέν κάνει σε άλλους στίχους απόσο είδα.
Στη σελίδα 7 και 16 και 39 καταγράφει έλξη του ΓΑ πρός το ΔΙ στον πρώτο ήχο.
Στη σελίδα 9 το πασίγνωστο πλέον σύντομο «Φως ιλαρόν» σε ήχο Β' με επεξηγητική υποσημείωση περί αντικατάστασης του «μονότονου και ανιαρού» αρχαίου μέλους.
Στη σελίδα 13 (τέλος) καταγράφει έλξη του άνω ΖΩ πρός τον άνω ΝΗ σε ανάβαση.
Στη σελίδα 17 καταγράφει τα τριαδικά τροπάρια σε Β' ήχο αρκετά αναλελυμένα στη γραφή.
Το «Τον Τάφον Σου Σωτήρ» το ονομάζει «Ήχος Α' χρωματικός» (σελ 19).
Στα ευλογητάρια έχει «πρός το μνήμα σου Σώτερ ενηχούντο αγγέλου προς αυτάς φθεγγομένου» (σελ 22).
Καταγράφει τον πεντηκοστό ψαλμό χωρίς διαστολές και μόνο μουσικά τις καταλήξεις (σελ 26).
Καταγράφει δίεση στο κάτω ΝΗ του πρώτου ήχου σε περιστροφή γύρω από το ΠΑ (σελ 37, δές και στη σελίδα 76 στον Τρίτο ήχο σε κατάληξη στο ΠΑ).
Το «Σήμερον σωτηρία» το καταγράφει κατ'ήχον στους 8 ήχους (π.χ. σελ. 39).
Καταγράφει δίεση του ΓΑ πρός το ΔΙ του Β' ήχου (σελίδα 46, 50, 51 και αλλού).
Το «Υπερευλογημένη» το δίνει κατ'ήχον, χωρίς το «υμνούμεν σε» (σελ 52).
Χρησιμοποιεί διατονικό «Χριστός ανέστη» στους αίνους του Β' ήχου (σελ 57).
Μίμηση κυλισμού του λίθου του Τάφου όπως εξηγεί στην υποσημείωση (σελ 57)
Ενδιαφέρουσα θέση «τον θόρυβον» (σελ 59).
Στο «Την ωραιότητα» βάζει δίεση στο ΓΑ όταν το μέλος περιστρέφεται και καταλήγει στο ΔΙ (σελ. 70). Βάζει δίεση στο άνω ΠΑ σε ανάβαση στο τέλος του μέλους που φτάνει μέχρι το άνω ΒΟΥ (σελ. 71).
Αναπροσαρμογή του μέλους και της σειράς των λέξεων της θέσης «των εντολών, φάγονται γαρ ζωηράν παγκαρπίαν» (σελ 73).
Μινόρε και κιουρντί θέσεις στο «Εις το μνήμα» (σελ 76) και στο «σκληρόν» (σελ. 77).
Καθίσματα του Τετάρτου ήχου σε Λέγετο (αντί για χρωματικά) με απλουστευμένες μελωδικές γραμμές.
Ιδιότυπη καταγραφή του «Κατεπλάγην Ιωσήφ» σαν «Ήχος δ' μετά χρώματος μεμιγμένος [με τη διατονική φθορά του ΠΑ στον ΔΙ]».
Παρότι δεν δίνει κανένα άλλο μέλος σε Βαρύ διατονικό, δίνει σύντομη δοξολογία σε Βαρύ διατονικό τετράφωνο (σελ. 157).
Καθίσματα Πλ. Δ' δίνει από το ΝΗ και όχι από το ΓΑ (τρίφωνος).
Γενικά:
Καταργεί τον τονικό ρυθμό και μετατρέπει τα πάντα, σχεδόν, σε τετράσημο.
Πασίγνωστα μέλη που ίσως η διαφορά θα ήταν πολύ εμφανής («Ότε κατήλθες») τα αφήνει ώς έχουν και τα ονομάζει απλώς «ρυθμοειδή» κατά τον ορισμό του Πτολεμαίου (βλ. υποσημείωση στη σελ 50). Άλλα όμως, δε διστάζει να μετατρέψει και αυτά σε τετράσημο (π.χ. «Το φαιδρόν» σελ 88).
Κάνει συστηματική (με ελάχιστες εξαιρέσεις) χρήση διαστολών για ένδειξη του ρυθμού.
Δεν καταγράφει ισοκρατήματα.
Κάνει αραιή και μή συστηματική χρήση υφεσοδιέσεων για να δείξει τοπικές αλλοιώσεις και μελωδικές έλξεις. Καταγραφή όλων των υφεσοδιέσεων γίνεται πάντοτε με απλές (άγραμμες) υφεσοδιέσεις.
Εσπέρια και αίνοι σε όλους τους ήχους καταγράφονται ειρμολογικά και όχι στιχηραρικά σε κάποιους από αυτούς (π.χ. Α', Πλ. Α', Πλ. Β') όπως συνηθίζεται μέχρι σήμερα.
Χρησιμοποιεί συνοπτική γραφή με εξαιρέσεις αναλελυμένων θέσεων (π.χ. σε αρκετές γραμμές στο Εωθινό Α' ήχου, Κατευθυνθήτω Πλ. Α' ήχου σελ 99 και αλλού).
Κάνει μετατροπή πολλών μελωδικών θέσεων είτε λόγω μετατροπής του ρυθμού σε τετράσημο παντού, είτε λόγω του τονισμού του λειτουργικού κειμένου ή για άλλους λόγους που δεν γνωρίζω.
Συχνά φαίνεται να κάνει σύντμηση μελωδικών γραμμών (π.χ. σελ. 56, «ή τόν ταφέντα δότωσαν» και αλλού).
Ανά σελίδα:
Στη σελίδα 1 γράφει ύφεση του κάτω ΖΩ του πρώτου ήχου στην ασυνήθιστη εναλλακτική κατάληξη του κεκραγαρίου.
Στη σελίδα 3 δίνει δύο εναλλακτικές γραμμές της αρχής του στίχου «Φωνή μου προς Κύριον εκέκραξα» κάτι που δέν κάνει σε άλλους στίχους απόσο είδα.
Στη σελίδα 7 και 16 και 39 καταγράφει έλξη του ΓΑ πρός το ΔΙ στον πρώτο ήχο.
Στη σελίδα 9 το πασίγνωστο πλέον σύντομο «Φως ιλαρόν» σε ήχο Β' με επεξηγητική υποσημείωση περί αντικατάστασης του «μονότονου και ανιαρού» αρχαίου μέλους.
Στη σελίδα 13 (τέλος) καταγράφει έλξη του άνω ΖΩ πρός τον άνω ΝΗ σε ανάβαση.
Στη σελίδα 17 καταγράφει τα τριαδικά τροπάρια σε Β' ήχο αρκετά αναλελυμένα στη γραφή.
Το «Τον Τάφον Σου Σωτήρ» το ονομάζει «Ήχος Α' χρωματικός» (σελ 19).
Στα ευλογητάρια έχει «πρός το μνήμα σου Σώτερ ενηχούντο αγγέλου προς αυτάς φθεγγομένου» (σελ 22).
Καταγράφει τον πεντηκοστό ψαλμό χωρίς διαστολές και μόνο μουσικά τις καταλήξεις (σελ 26).
Καταγράφει δίεση στο κάτω ΝΗ του πρώτου ήχου σε περιστροφή γύρω από το ΠΑ (σελ 37, δές και στη σελίδα 76 στον Τρίτο ήχο σε κατάληξη στο ΠΑ).
Το «Σήμερον σωτηρία» το καταγράφει κατ'ήχον στους 8 ήχους (π.χ. σελ. 39).
Καταγράφει δίεση του ΓΑ πρός το ΔΙ του Β' ήχου (σελίδα 46, 50, 51 και αλλού).
Το «Υπερευλογημένη» το δίνει κατ'ήχον, χωρίς το «υμνούμεν σε» (σελ 52).
Χρησιμοποιεί διατονικό «Χριστός ανέστη» στους αίνους του Β' ήχου (σελ 57).
Μίμηση κυλισμού του λίθου του Τάφου όπως εξηγεί στην υποσημείωση (σελ 57)
Ενδιαφέρουσα θέση «τον θόρυβον» (σελ 59).
Στο «Την ωραιότητα» βάζει δίεση στο ΓΑ όταν το μέλος περιστρέφεται και καταλήγει στο ΔΙ (σελ. 70). Βάζει δίεση στο άνω ΠΑ σε ανάβαση στο τέλος του μέλους που φτάνει μέχρι το άνω ΒΟΥ (σελ. 71).
Αναπροσαρμογή του μέλους και της σειράς των λέξεων της θέσης «των εντολών, φάγονται γαρ ζωηράν παγκαρπίαν» (σελ 73).
Μινόρε και κιουρντί θέσεις στο «Εις το μνήμα» (σελ 76) και στο «σκληρόν» (σελ. 77).
Καθίσματα του Τετάρτου ήχου σε Λέγετο (αντί για χρωματικά) με απλουστευμένες μελωδικές γραμμές.
Ιδιότυπη καταγραφή του «Κατεπλάγην Ιωσήφ» σαν «Ήχος δ' μετά χρώματος μεμιγμένος [με τη διατονική φθορά του ΠΑ στον ΔΙ]».
Παρότι δεν δίνει κανένα άλλο μέλος σε Βαρύ διατονικό, δίνει σύντομη δοξολογία σε Βαρύ διατονικό τετράφωνο (σελ. 157).
Καθίσματα Πλ. Δ' δίνει από το ΝΗ και όχι από το ΓΑ (τρίφωνος).
Last edited:
