«Χρηστομάθεια Εκκλησιαστικής Μουσικής», Ιωάννου Θ. Σακελλαρίδου, Αθήνα, επίτομη, 1η έκδοση (1880), 2η έκδοση (1885), 3η έκδοση (1895)

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Τώρα που πήραμε φόρα και με τα proxy και τις παρακάμψεις το Google δεν μας κρατάει μυστικά, ορίστε και το βιβλίο αυτό, για κατέβασμα σε PDF.
 

Νά εἶσαι καλά κ. Νεοκλῆ!
Πρόκειται περί δύο τόμων ἤ μᾶλλον ἐκδόσεων. Αὐτή εἶναι τοῦ 1880, ἀλλά ὑπάρχει καί τοῦ 1885. Δέν τά ἔχω δεῖ. Ἡ Κική Καψάσκη τά ἔχει δώσει σέ κάποιον ψάλτη γιά νά τά κάνει φωτογράφιση μέ πολύ σύγχρονα μέσα καί ἀκόμη περιμένω...
Αὐτός μοῦ ἔχει πεῖ ὅτι τοῦ ἔχει δώσει ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑ ΤΟΥ 1880 καί ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑ ΤΟΥ 1885. Ἄν τό "πετύχεις" νά τό ἔχεις ὑπόψη σου. Δεῖτε γι᾿ αὐτό ἐδῶ:
1. "Χρηστομάθεια εκκλησιαστικής μουσικής" (Αθήναι 1880). Περιέχει την πρακτική και τη θεωρητική διδασκαλία της εκκλ. μουσικής με αξιόλογα προλεγόμενα (που αφαιρέθηκαν από την Β' έκδοση του 1885, πιθανώς γιατί έγραφαν ότι η βυζ. μουσική "Παραμεληθεῖσα ὑπὸ τῶν πιθηκιζόντων ἡμιμαθῶν, κεῖται πτῶμα φθῖνον καὶ ἴσως ἐκλεῖπον μετὰ καιρὸν ὑπὸ τὸ σατανικὸν μειδίαμα τοῦ πιθηκισμοῦ τῆς Δύσεως"! ...). Το έγραψε ως τελειόφοιτος της φιλολογίας. Στη Β' έκδοση ο συγγραφέας αφαίρεσε τα συντηρητικά προλεγόμενα της Α' έκδοσης, γιατί στο μεταξύ είχε κατασταλάξει στις απόψεις του περί αρμονικής επένδυσης των ύμνων.

Ἀπ᾿ ὅ,τι εἶδα σύντομα σ᾿ αὐτή τήν ἔκδοση πού μᾶς δείξατε, τά περιεχόμενα βρίσκονται στήν σ. 313, 314 / 320, 321 τοῦ pdf, μέ τελευταῖο τό Φῶς ἱλαρόν τό ἀρχαῖο (δέν εἶχε γράψει ἀκόμα τό δικό του;). Ἔχει τά σύντομα χερουβικά τῆς ἑβδομάδος κατ᾿ ἦχον τοῦ Πέτρου καί Γρηγορίου καί μόνον τοῦ πλ. δ΄ δικό του, κοινωνικά τῆς ἑβδομάδος τοῦ Πέτρου, τῶν Κυριακῶν Ἰωάννου πρωτοψάλτου, λειτουργικά Μ. Βασιλείου Ἰακώβου καί τά δικά του λειτουργικά σέ minore καί τοῦ πλ. δ΄ μόνον τό Ἅγιος, ἅγιος καί τό Σὲ ὑμνοῦμεν. Ἄξιόν ἐστι πλ. β΄ δικό του, τό συνειθισμένον τοῦ β΄καί πλ. δ΄ δικό του. Τό πρῶτο μέρος εἶναι θεωρητικό. Ὑπογράφει ὡς φοιτητής τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς!

Ο Σακελλαρίδης έχει γράψει την "ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ" το 1880 και ακολουθεί το Χρύσανθο εν πολλοίς και τα των Κρηπίδων (μέχρι τότε). Μετά ........παραστράτησε!!!!!!
Η ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑ στην αρχή της έχει τα της Εισαγωγής του Χρυσάνθου (δεν παίρνω και όρκο για τη σειρά) και μετά έχει ύμνους Αναστασιματαρίου και Όρθρου-Λειτουργίας. Τα μουσικά κείμενα, είναι με μικρές ποικιλματικές καταγραφές και κάποια είναι από το Αναστασιματάριο του Ιωάννου και κάποια από του Εφεσίου. Στο τέλος (σελ. 310) έχει και το αρχαίον "Φως ιλαρόν"!!!!!.
Ο Γεώργιος Χατζηθεοδώρου (Βιβλιογραφία της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, σελ. 162-163) για το πρώτο βιβλίο του Σακελλαρίδη (Χρηστομάθεια Εκκλησιαστικής Μουσικής, 1880):

Περιέχει συνοπτική θεωρία της βυζ. μουσικής, επιλογή εκ του εσπερινού και όρθρου της Οκτωηχου, καταβασίες, προσόμοια και τα της λειτουργίας. [...] Η πρώτη αυτή προσπάθεια του είναι εντελώς συντηρητική και όχι μονο δεν παρουσιάζει καμια από τις μεταγενέστερες καινοτομίες του, αλλα ακολουθεί πιστα τα κλασσικά πρότυπα.
Σύμφωνα με τον Χατζηθεοδώρου το θεωρητικό μέρος είναι ακριβή αντιγραφή της «Εισαγωγής» του Χρυσάνθου.
Κων/νος Βαγενάς;63953 said:
Ίσως καταφέρω στο εγγύς μέλλον να πάρω στα χέρια μου τη "Χρηστομάθεια", πράγμα πολύ σημαντικό (ιδιαίτατα για μένα) που θα λύσει πολλές απορίες.
Μόλις μου δοθεί η ευκαιρία να αποκτήσω έστω προσωρινά τη Χρηστομάθεια, θα την ανεβάσω οπωσδήποτε.
 
Last edited:
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ κ. ΝΕΟΚΛΗ!!!

Σελ. 27-28 (34-35 του PDF), μέσα στους χαρακτήρες ποιότητας και το ενδόφωνον , το οποίο ακριβώς έτσι το αναφέρει κι ο Καψάσκης στο Θεωρητικό του.
Άλλο πάλι και τούτο!
Υπήρχε αυτό στην παλαιά γραφή;

Το δε Χερουβικό του πλ. δ΄ καμία (σχεδόν) σχέση δεν έχει με το κατοπινό.
 
Ευχαριστούμε κ.Νεοκλή! Πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Αποκαλύπτει άγνωστες (στους πολλούς) πτυχές του Σακελλαρίδη.
Πολύ ενδιαφέροντα πράματα. Η δοξολογία του γ' ήχου φαίνεται πως γράφτηκε πολύ παλιά, αφού είναι και η μοναδική, δική του, σύνθεση στο Αναστασιματάριο, όπως άλλωστε και ο ίδιος επιγράφει. Ενδιαφέρον έχει πάντως και αυτό με το Φως Ιλαρόν που σχολίασε και ο π.Μάξιμος, για το κατά πόσον τότε δεν είχε γράψει το δικό του. Όπωσδήποτε ήταν στα πρώτα βήματα των συνθέσεών του. Πολύ ενδιαφέρον είναι και το ότι παραδέχεται τα τρία γένη, αφού αργότερα ένα από τα κύρια σημεία των θεωρητικών του προσεγγίσεων ήταν η μη παραδοχή τους! Δεχόταν μόνο χρωματικό και διατονικό, με πολύ αξιόπιστα επιχειρήματα, στα διάφορα γραφόμενά του. (Βασικά και εδώ γράφει πως ο τρίτος γίνεται εναρμόνιος μόνο με την εναρμόνιο φθορά στον Ζω και τη δημιουργία εναρμονίων διαστημάτων. Και αυτά όμως τα απέρριπτε αργότερα, ως θεωρητικά μεν, αλλά ολωσδιόλου ανέφικτα στην πράξη).
Ενδιαφέρον αλλά και ''πλάκα'' (!) έχει και η αναφορά στα απηχήματα των ήχων. Ενδιαφέρον γιατί τα ήξερε όλα! Μα όλα! ( άσχετο με τα απηχήματα αλλά, μέχρι και εξηγήσεις μουσικών χφ έκανε!)


Πλάκα γιατί ήταν πιο παλιός απ΄τον Καρά! :) (χαριτολογώντας το λέω, μην παρεξηγηθεί κανένας κι αρχίσουμε πάλι!) Λέτε κι ο Σακελλαρίδης να άρχιζε το Κύριε εκέκραξα του β' ήχου με ένα ωραιότατο ΝΕΑΝΕΣ;!! :) Πάντως αυτό γράφει μέσα! '' Ο δεύτερος ήχος απηχείται με Νεανές!'' Οπότε αν κανείς Καραϊκός-Σακελλαριδικός (όπερ σπάνιον, αλλά όχι απίστευτο!) κάνει απηχήματα στα μέλη του Σακελλαρίδη να έχει τη συνείδηση του ήσυχη!:D

Όσο για το ενδόφωνο που ρωτά ο Κωνσταντίνος, δεν είμαι σίγουρος αν υπήρχε στην παλαιά γραφή(ας μας διαφωτίσουν όσοι γνωρίζουν περισσότερα γιατί είναι ενδιαφέρον),πάντως σε όλα τα θεωρητικά της εποχής του Σακελλαρίδη (δεν νομίζω στα σημερινά) υπήρχε το ενδόφωνο. Σ΄αυτό το βιβλίο ο Σακελλαρίδης ήταν λογικό να το παραθέτει αφού ακολουθεί κατά πόδας τους πιο παλιούς και συγχρόνους του μουσικοδιδασκάλους-θεωρητικούς. Το ενδιαφέρον είναι ότι το ενδόφωνον -αν και απ΄όσο γνωρίζω δεν το κατήργησε κάποιος επίσημα-έπαψε σταδιακά να χρησιμοποιείται, χωρίς κάποιο λόγο. (;) Ή πρέπει να σκεφτούμε ανάποδα για το κατά πόσον, πότε και γιατί άρχισε να χρησιμοποιείται; Όπως εισήχθη έτσι και εξήχθη; Αλλαγή των μουσικών ''γούστων'' στην εποχή μας που ίσως να μην ''ανέχονται'' την χρήση του; Ενδιαφέρον ζήτημα.
 
Το Χερουβικό του πλ.δ΄ είναι πολύ διαφορετικό από το γνωστό, με πολλά τρίγοργα-τετράγοργα. Το Άξιον εστί του πλ. β΄ δεν είναι βέβαια δικό του αλλά το γνωστό Ανώνυμο, αλλά αναλελυμένο περισσότερο απ' τον ίδιο τον Σακελλαρίδη. Τα λειτουργικά απλά και το Άξιον εστί σε πλ.δ΄ επτάφωνο δικό του - υπάρχει και στην Υμνωδία - αλλά δεν το επιγράφει με το όνομά του, ίσως είναι κάτι αντίστοιχο με του πλ. β΄, με πρότυπο εδώ το του Ανθίμου αλλά απλοποιημενο.

Εντύπωση μου έκανε η θέση στο "τριάδι" στο Χερουβικό του Πέτρου σε α΄. Όχι ότι είναι περίεργη, αλλά ο Πέτρος δεν το γράφει έτσι φυσικά, ούτε απ' του πλ. α΄ είναι, οπότε μάλλον δική του ιδέα.

Πάντως, σε λίγα σημεία, βέβαια, φαίνονται τα ίχνη αυτών που θα ακολουθήσουν. Κάτι θέσεις σε απολυτίκια-καθίσματα, το δικό του Πολυχρόνιον, το minore στα λειτουργικά όχι του πλ. α΄ αλλά του σκληρού διατονικού άγια επί του Πα, που πράγματι είναι minore:D, αλλά και η επιλογή των ειρμολογικών εσπερίων και αίνων στο Αναστασιματάριο, επιλογή που κρατήθηκε και έπειτα, και ήταν και είναι πάγια στο ρεπερτόριο αυτό.

Η ορθογραφία δε αψεγάδιαστη! Κρίμα που (την) χάλασε μετά.
 
diglib.ypepth.gr

Βιβλιοθήκη: Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας
Τίτλος: Χρηστομάθεια εκκλησιαστικής μουσικής
Συγγραφέας: Σακελλαρίδης, Ιωάννης Θ.
Εκδότης: Χ. Ν. Φιλαδέλφεως
Σελίδες: 324
Τύπος υλικού: Βιβλίο
Τόπος Έκδοσης: Εν Αθήναις
Ημ/νία έκδοσης αρχείου: 1880​
 
Last edited:

Ἀπό Ψηφιακές Συλλογές Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης καί τή βιβλιοθήκη τοῦ μακαριστοῦ λογιωτάτου, μουσικολογιωτάτου καί σοφωτάτου Μητροπολίτου Σερβίων καί Κοζάνης Διονυσίου Ψαριανοῦ ἡ Γ΄ ἔκδοση τοῦ 1895.

http://www.kozlib.gr/collections/view.php?id=E12793

ΥΓ. 1) Δέν γνώριζα γιά γ΄ ἔκδοση 2) Δέν ἔχω παραλάβει (ἀπό ἀμέλειά μου) ψηφιοποιημένη τήν β΄ ἔκδοση τοῦ 1885.


 

Ἀπό Ψηφιακές Συλλογές Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης καί τή βιβλιοθήκη τοῦ μακαριστοῦ λογιωτάτου, μουσικολογιωτάτου καί σοφωτάτου Μητροπολίτου Σερβίων καί Κοζάνης Διονυσίου Ψαριανοῦ ἡ Γ΄ ἔκδοση τοῦ 1895.

http://www.kozlib.gr/collections/view.php?id=E12793

ΥΓ. 1) Δέν γνώριζα γιά γ΄ ἔκδοση 2) Δέν ἔχω παραλάβει (ἀπό ἀμέλειά μου) ψηφιοποιημένη τήν β΄ ἔκδοση τοῦ 1885.



Πάρα πολλές διαφορές σε σχέση με την α΄ έκδοση, παραλείψεις και προσθήκες, διαφορές, απροσδόκητα ευρήματα που δεν έχω τώρα χρόνο να παραθέσω. Κάποια στιγμή θα προσπαθήσω να το κάνω.
 
Από τήν Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, η Γ' Εκδοση.


Ταυτότητα Εγγραφής: 002553
Τίτλος: Χρηστομάθεια εκκλησιαστικής μουσικής / Ι.Θ. Σακελλαρίδου
Συγγραφέας: Σακελλαρίδης, Ιωάννης Θ., 1853-1938
Δημοσίευση: Εν Αθήναις ; Εκ του Τυπ. των Καταστημάτων Σπυρίδωνος Κουσουλίνου, 1895
Φυσική Περιγραφή: 304σ. ; 20εκ.
Ηλεκτρονική Τοποθεσία και Πρόσβαση: http://www.kozlib.gr/collections/view.php?id=E12793
 

Attachments

  • Χρηστομάθεια Εκκλησιαστικής Μουσικής(Εκδοσις Γ') Ι.Θ.Σακελλαρίδη 1895..rar
    20.7 MB · Views: 298
Από τήν Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης, η Γ' Εκδοση.
Ταυτότητα Εγγραφής: 002553
Τίτλος: Χρηστομάθεια εκκλησιαστικής μουσικής / Ι.Θ. Σακελλαρίδου
Συγγραφέας: Σακελλαρίδης, Ιωάννης Θ., 1853-1938
Δημοσίευση: Εν Αθήναις ; Εκ του Τυπ. των Καταστημάτων Σπυρίδωνος Κουσουλίνου, 1895
Φυσική Περιγραφή: 304σ. ; 20εκ.
Ηλεκτρονική Τοποθεσία και Πρόσβαση: http://www.kozlib.gr/collections/view.php?id=E12793
Ευχαριστίες πολλές για την ανάρτηση.
Το αρχείο αυτό επισυνάπτεται επεξεργασμένο καθαρισμένο, μικρότερο μέγεθος και σε α/μαυρη μορφή .
 

Attachments

  • 01 Χρηστομάθεια Εκκλησιαστικής Μουσικής(Εκδοσις Γ') Ι.Θ.Σακελλαρίδη 1895..pdf
    3.3 MB · Views: 294
Back
Top