Καθίσματα προεορτίων και μεθεόρτων Κυριακών

D

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Ένα θέμα που απασχολεί του Τυπικαριους είναι τα Καθίσματα των προεόρτων ή μεθεορτων Κυριακών.
Το ΤΜΕ τα επιβάλλει αντι θεοτοκίων αλλά όχι πάντα.
Η παράδοση όμως των Μηναιων και ιδιαιτέρως του Πεντηκοσταρίου τίποτα δεν αναφέρει περί "μείξεως" των Καθισμάτων.
Αντίθετα τις μεθέορτες Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (Μεσοπεντηκοστής- Αναλήψεως) έχει τα καθίσματα αμιγή (μετά των θεοτοκίων) και μόνο το α' θεοτοκίο μεταφέρεται στην α' στιχολογία μάλλον για να μην χαθεί!
Η εντύπωσή μου είναι ότι αυτό είναι και το σωστό. Τα αναστάσιμα καθίσματα (όπως γίνεται και στα Ευλογητάρια, και στο "Υπερευλογημένη"...) πρέπει να ψάλλονται αμιγή.
Τα μεθέορτα ή προεόρτια ως μεσώδια μόνον...
 
Last edited:
dkalpakidis said:
Ένα θέμα που απασχολεί του Τυπικαριους είναι τα Καθίσματα των προεόρτων ή μεθεορτων Κυριακών.
Το ΤΜΕ τα επιβάλλει αντι θεοτοκίων αλλά όχι πάντα.
Η παράδοση όμως των Μηναιων και ιδιαιτέρως του Πεντηκοσταρίου τίποτα δεν αναφέρει περί "μείξεως" των Καθισμάτων.
Αντίθετα τις μεθέορτες Κυριακές του Πεντηκοσταρίου (Μεσοπεντηκοστής- Αναλήψεως) έχει τα καθίσματα αμιγή (μετά των θεοτοκίων) και μόνο το α' θεοτοκίο μεταφέρεται στην α' στιχολογία μάλλον για να μην χαθεί!
Η εντύπωσή μου είναι ότι αυτό είναι και το σωστό. Τα αναστάσιμα καθίσματα (όπως γίνεται και στα Ευλογητάρια, και στο "Υπερευλογημένη"...) πρέπει να ψάλλονται αμιγή.
Τα μεθέορτα ή προεόρτια ως μεσώδια μόνον...
Click to expand...

και επίσης

Αρχικό μήνυμα απο dkalpakidis
Είναι μια παράδοση, η οποία σώζεται και στο Πεντηκοστάριο.

Σε ένα παλαιότερο θέμα που άνοιξα είχα γράψει γενικά περί των καθισμάτων εν μεθεόρτω Κυριακή. (Η μείξη τροπαρίων ξεκινάει από τον Κων/νο).

Το ορθότερο είναι τα καθίσματα εν Κυριακή να ψάλλονται αμειγή τα αναστάσιμα μετά των θεοτοκίων αυτών και μόνο εάν δεν εψάλλη το Θεοτοκίον στο "Θεός Κύριος" να αντικαθιστά το της α' στιχολογίας θεοτοκίον. Είτε η Κυριακή είναι μεθέορτη, είτε όχι.
Τα μεθέορτα καθίσματα α' και β' στιχολογίας αφορούν μόνο τις Καθημερινές.
Και εδώ ισχύει ότι και με το "Υπερευλογημένη" των αίνων, ότι και με το α' θεοτοκίον του Εσπερινού.
Υπερισχύουν τα θεοτοκία από τα "μεθέορτα".
Click to expand...
από εδώ.

Σε συνέχεια του πιο πάνω "αρχαίου" πια μηνύματος του κ. Καλπακίδη και σχετικά με την ερχόμενη μεθέορτο Κυριακή μετά τα Εισόδια, 23 Νοεμβρίου:

Το τυπικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναφέρει:

Καθίσματα: Τα Αναστάσιμα της α' και β' Στιχολογίας και εις το, Και νύν, αυτών, αντί των Θεοτοκίων, ανά εν της Εορτής. Δεν κάνει λόγο για αντικατάσταση του θεοτοκίου της α΄ στιχολογίας με το παραλειφθέν θεοτοκίον του πλ. β΄ στο Θεός Κύριος αλλά ψαλμώδηση του της Εορτής. Εις τους Αίνους ορίζει τα 4 Αναστάσιμα στιχηρά και ακολούθως τα 4 Στιχηρά Προσόμοια της Εορτής.

Το τυπικό ("Δίπτυχα") της Εκκλησίας της Κύπρου αναφέρει:

Καθίσματα: Τα Αναστάσιμα της α' και β' Στιχολογίας και εις το, Και νύν, αυτών, αντί των Θεοτοκίων, τα Μεθέορτα (23 Νοεμβρίου). Εις τους Αίνους ορίζει τα 4 Αναστάσιμα στιχηρά και ακολούθως τα 4 Στιχηρά μεθέορτα Προσόμοια.

Ο π. Κων. Παπαγιάννης το αφήνει πιο "ελεύθερο" και προκειμένου, όπως αναφέρει, να μην επαναλαμβάνονται σε όλες τις μεθέορτες ημέρες τα της Εορτής (αντί των Θεοτοκίων) κλίνει προς τα μεθέορτα. Το ίδιο κάνει και για τα στιχηρά των Αίνων όπου, προκειμένου να μην επαναλαμβάνονται τα της Εορτής μέχρι της Αποδόσεως αυτής, ορίζει τα μεθέορτα (23 Νοεμβρίου).

Στην προθεωρία του Τυπικού Γ. Βιολάκη, το οποίο σαφώς και είναι αυτό που ακολουθείται σε όλες τις ελληνόφωνες ορθόδοξες Εκκλησίες όπως προσφάτως μας έχουν υπενθυμίσει ο π. Μάξιμος και ο Παναγιώτης Σόμαλης, αναφέρεται ότι "εν ταις μεθεόρτοις Κυριακαίς και ταις Αποδόσεσι ψάλλονται εν τη α΄ και β΄Στιχολογίαν πάλιν ανά δύο Αναστάσιμα και αντί Θεοτοκίων λέγονται τα της Εορτής". Για τα στιχηρά των αίνων αναφέρει ότι ψάλλονται "(εν μεθεόρτω Κυριακή) αναστάσιμα δ΄ και μεθέορτα δ΄".
 
Οἱ παραθέσεις πού κάνατε ἀπό τόν Δ. Καλπακίδη, ἀφοροῦν στό θέμα τῆς μή προβλέψεως καθόλου καθισμάτων τῆς ἑορτῆς καί μή ἀντικαταστάσεως δι᾿ αὐτῶν τῶν θεοτοκίων τῆς σειρᾶς. Αὐτό ὄντως ἴσχυε στό ΤΑΣ, ὅπου οἱ διατάξεις του φαίνονται τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου. Αὐτό τό ἔχω ὑποστηρίξει κι ἐγώ δύο φορές γιά ὡρισμένες περιπτώσεις ἑορταζομένων ἁγίων.

Τώρα, στό θέμα τῆς Κυριακῆς 23 Νοεμβρίου 2008, τά τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Κύπρου ἐτήσια βοηθήματα, συντάχθηκαν σύμφωνα μέ τήν εἰς τό ΤΜΕ διαγραφομένη διάταξη τῆς Κυριακῆς μετά τά Εἰσόδια, σελ. 103.

Γιά τό θέμα τῶν στιχηρῶν τῶν αἴνων, ἀπό τόν συντάκτη τῶν ΔΙΠΤΥΧΩΝ, ὑπάρχει ὑποσημείωση, ὅτι, ὅταν τά μεθέορτα εἶναι τροπάρια προβλεπόμενα δι᾿ ἀπόστιχα, τότε θά τηρεῖται ἡ διάταξη τῆς προβλέψεως τῶν στιχηρῶν τῆς α΄ ἡμέρας.

Στίς παραπάνω συγκρίσεις σας, διαπιστώνεται ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου συντάσσεται κατά γράμμα μέ τό ΤΜΕ, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος παρεκκλίνει στό θέμα τῶν στιχηρῶν τῶν αἴνων, πού τό ἐξηγεῖ ὅμως, τό δέ Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο παρεκκλίνει καί στίς δύο περιπτώσεις (καθισμάτων καί αἴνων) ἀπό τό ΤΜΕ.

Αὐτά, ὅμως, δέν σημαίνει μή τήρηση τοῦ ΤΜΕ. Ἀντιθέτως καί τά τρία ἀκολουθοῦν τό ΤΜΕ, τό ὁποῖο διαβάζεται καί «κατά πνεῦμα» καί ὄχι μόνο «κατά γράμμα». «Κατά γράμμα» ἴσως ἔχει καί ἀντιφάσεις, πού δέν εἶναι ὅμως ἀντιφάσεις, ἄν κάποιος ἔχει μελετήσει πολύ τό «βάθος τοῦ πνεύματος» καί πολλές ἄλλες παραμέτρους, πού ἔχει δωθεῖ πολλές φορές ἡ εὐκαιρία νά ἐπισημάνουμε.

 
Μιχάλης Τζωρτζής said:
Το τυπικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναφέρει:

Καθίσματα: Τα Αναστάσιμα της α' και β' Στιχολογίας και εις το, Και νύν, αυτών, αντί των Θεοτοκίων, ανά εν της Εορτής. Δεν κάνει λόγο για αντικατάσταση του θεοτοκίου της α΄ στιχολογίας με το παραλειφθέν θεοτοκίον του πλ. β΄ στο Θεός Κύριος αλλά ψαλμώδηση του της Εορτής.
Εις τους Αίνους ορίζει τα 4 Αναστάσιμα στιχηρά και ακολούθως τα 4 Στιχηρά Προσόμοια της Εορτής.

Το τυπικό ("Δίπτυχα") της Εκκλησίας της Κύπρου αναφέρει:
Καθίσματα: Τα Αναστάσιμα της α' και β' Στιχολογίας και εις το, Και νύν, αυτών, αντί των Θεοτοκίων, τα Μεθέορτα (23 Νοεμβρίου). Εις τους Αίνους ορίζει τα 4 Αναστάσιμα στιχηρά και ακολούθως τα 4 Στιχηρά μεθέορτα Προσόμοια.
Click to expand...

Βλέπουμε δηλαδή μια διαφοροποίηση των "Διπτύχων" στην ερμηνεία του ΤΜΕ η οποία σίγουρα δεν θα υπήρχε αν είχαν ορισθεί εξ΄ αρχής τα θεοτοκία καθίσματα. :wink:

Μιχάλης Τζωρτζής said:
Ο π. Κων. Παπαγιάννης το αφήνει πιο "ελεύθερο" και προκειμένου, όπως αναφέρει, να μην επαναλαμβάνονται σε όλες τις μεθέορτες ημέρες τα της Εορτής (αντί των Θεοτοκίων) κλίνει προς τα μεθέορτα.
Click to expand...

Ανακρίβεια.
Αντίθετα!!!
Ο π. Κωνσταντίνος Παπαγιάννης ορίζει τα Θεοτοκία στα Καθίσματα.
Διαβάστε το ΣΤ καλύτερα.

Μιχάλης Τζωρτζής said:
Το ίδιο κάνει και για τα στιχηρά των Αίνων όπου, προκειμένου να μην επαναλαμβάνονται τα της Εορτής μέχρι της Αποδόσεως αυτής, ορίζει τα μεθέορτα (23 Νοεμβρίου).
Click to expand...

Τα ορίζει;;; Για ξαναδιάβασε καλύτερα την υποσημείωση 189 στην σελ 123.
Εγώ άλλα βλέπω...

Μιχάλης Τζωρτζής said:
Στην προθεωρία του Τυπικού Γ. Βιολάκη, το οποίο σαφώς και είναι αυτό που ακολουθείται σε όλες τις ελληνόφωνες ορθόδοξες Εκκλησίες όπως προσφάτως μας έχουν υπενθυμίσει ο π. Μάξιμος και ο Παναγιώτης Σόμαλης, αναφέρεται ότι "εν ταις μεθεόρτοις Κυριακαίς και ταις Αποδόσεσι ψάλλονται εν τη α΄ και β΄Στιχολογίαν πάλιν ανά δύο Αναστάσιμα και αντί Θεοτοκίων λέγονται τα της Εορτής". Για τα στιχηρά των αίνων αναφέρει ότι ψάλλονται "(εν μεθεόρτω Κυριακή) αναστάσιμα δ΄ και μεθέορτα δ΄".
Click to expand...

Αλήθεια; στις μεθέορτες Κυριακές Σαμαρείτιδος, Πατέρων θα ψάξεις να βρείς μεθέορτα για να αντικαταστήσεις τα Θεοτοκία;
ή μήπως τα Χριστούγεννα (Κυριακή μετά την Χριστού γέννησιν) κάνεις το ίδιο;
 
Last edited:
Μιχάλης Τζωρτζής;20141 said:
Στην προθεωρία του Τυπικού Γ. Βιολάκη, το οποίο σαφώς και είναι αυτό που ακολουθείται σε όλες τις ελληνόφωνες ορθόδοξες Εκκλησίες όπως προσφάτως μας έχουν υπενθυμίσει ο π. Μάξιμος και ο Παναγιώτης Σόμαλης...
Click to expand...

α) Το επισήμανε πρώτος ο κ. Διονύσιος Ανατολικιώτης πώς οι περισσότερες (όχι όμως όλες ελληνόφωνες εκκλησίες)
ακολουθούν το Τυπικόν του Βιολάκη (ΤΜΕ) εδώ στο ΨΑΛΤΟΛΟΓΙΟΝ.
Το ΤΜΕ όμως, δυστυχώς, διαπιστώνω ότι το διαβάζεται αποσπασματικά, όπως και τα άλλα βοηθητικά βιβλία τυπικού.
Μιχάλης Τζωρτζής;20141 said:
αναφέρεται ότι "εν ταις μεθεόρτοις Κυριακαίς και ταις Αποδόσεσι ψάλλονται εν τη α΄ και β΄Στιχολογίαν πάλιν ανά δύο Αναστάσιμα και αντί Θεοτοκίων λέγονται τα της Εορτής". Για τα στιχηρά των αίνων αναφέρει ότι ψάλλονται "(εν μεθεόρτω Κυριακή) αναστάσιμα δ΄ και μεθέορτα δ΄".
Click to expand...

β) Όπως μου είπε κι ο κ. Ανατολικιώτης σε τηλεφωνική επικοινωνία,
μεθέορτα Καθίσματα ή στιχηρά δεν υπάρχουν σε καμμία εορτή ούτε στα Μηναία, ούτε στο Πεντηκοστάριον. Όλα αυτά είναι της εορτής!

Μπορεί ο καθένας να το διαπιστώσει αν θέλει ανοίγοντας τα αντίστοιχα βιβλία της Εκκλησίας.

Καλό είναι όταν γράφουμε κάτι να είμαστε προσεκτικοί, στις παραπομπές, στο τί γράφει το ΤΜΕ, το Μηναίον αλλά και
να δείχνουμε τον πρέποντα σεβασμό στους ανθρώπους που μοχθούν για την μελέτη του εκκλησιαστικού τυπικού,
εργαζόμενοι με τις ευλογίες της Ελλαδικής Εκκλησίας, όπως ο π. Κωνσταντίνος Παπαγιάννης (ΣΤ), ο π. Μάξιμος Ματθαίος (Επιτροπή εκδ. Διπτύχων), ο κ. Διονύσιος Ανατολικιώτης,
αλλά και προσωπικά όπως ο κ. Μανόλης Θεοδωράκης στην ΣΥΜΒΟΛΗ (ίσως κ.α. που να τους αδικώ) χωρίς να παραποιούμε αυτά που γράφουν.
Φιλικά
Δημήτριος Καλπακίδης
 
Last edited:
[Σημ. συντ. (π. Μ.)] Το παρόν μήνυμα αντιγράφηκε από εδώ.

Παρατήρησα άλλα καθίσματα και μεσώδιο από το ΗΟΠ και διαφορετικό εξαποστειλάριο εορτής. Επουσιώδεις διαφορές ίσως.

(ας μεταφερθεί εάν θέλει να σχολιάσει κανείς, ευχαριστώ).
 
Last edited by a moderator:
Dimitri said:
[Σημ. συντ. (π. Μ.)] Το παρόν μήνυμα αντιγράφηκε από εδώ.
Παρατήρησα άλλα καθίσματα και μεσώδιο από το ΗΟΠ και διαφορετικό εξαποστειλάριο εορτής. Επουσιώδεις διαφορές ίσως.
(ας μεταφερθεί εάν θέλει να σχολιάσει κανείς, ευχαριστώ).
Click to expand...

Συμφωνώ ότι οι διαφορές είναι επουσιώδεις.
Για τα καθίσματα:
το μεν ΗΟΠ 2011 έχει της κυρίως ημέρας ενώ τα ΔΙΠΤΥΧΑ 2011 τα της 7ης Αυγούστου.
Όλα είναι της εορτής καθίσματα και δεν υπάρχει σαφή διάκριση μεταξύ μεθεόρτων και εορτίων.
Εξακολουθώ προσωπικά να πιστεύω πως με μια ρύθμιση- επαναφορά των καθισμάτων χωρίς τέτοιες σύνθετες διατάξεις θα έλυνε τέτοιου είδους προβλήματα.
Για τα εξαποστειλάρια:
Και τα δύο ορθά είναι απλά θεωρώ πιο ταιριαστή την επιλογή που κάνει ο συντάκτης των ΔΙΠΤΥΧΩΝ 2011 κ. Διονύσιος Ανατολικιώτης ώστε να ακολουθήσει ομόηχο και όμοιον εξαποστειλάριον της εορτής. Αυτό άλλωστε προβλέπει και το ΤΜΕ.
 
Last edited:
Dimitri said:
Παρατήρησα άλλα καθίσματα και μεσώδιο από το ΗΟΠ και διαφορετικό εξαποστειλάριο εορτής. Επουσιώδεις διαφορές ίσως.
Click to expand...
Τό θέμα ἔχει σχολιασθεῖ ἐδῶ (πού μετέφερα) καί ἐνδεικτικά ἐδῶ (καί τά ἑπόμενα) καί ἐδῶ (ἴσως καί ἀλλοῦ).
Ἐπισυνάπτω τήν διάταξη τοῦ ΤΜΕ (ἀπό τήν ἔκδοση 1888 — σελ. 303 στήν ἔκδοση πού κυκλοφορεῖ). Παραπέμπω καί στό Ἑορτολόγιον Κύπρου ἐδῶ. Τό ΗΟΠ (πού ἀναφέρεις) ἐδῶ καί τά Δίπτυχα ἐδῶ.
[Ἐπαναλαμβάνοντας τά τοῦ #3 μηνύματος] Τά Δίπτυχα ἑρμηνεύοντας κατά γράμμα —καί ὡς ἀρχή— ὁρίζουν τά τῆς 7ης Αὐγούστου, ὄχι ὅμως καί στούς αἴνους, πού τά κατά Οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ προσόμοια δέν ἁρμόζουν σέ αἴνους ἀλλά σέ ἀπόστιχα αἴνων (ὅπως εἶναι καί στό Μηναῖο —ἄν καί αὐτό δέν εἶναι ἀπόλυτο γιά κάποιες περιπτώσεις—). Τό Ἑορτολόγιον Κύπρου ἅπαντα τῆς 7ης καί τό ΗΟΠ ἅπαντα τῆς κύριας ἡμέρας (6 Αὐγούστου).

Σημ. Γιά τό συνημμένο > προβολή > περιστροφή δεξιά.

 

Attachments

  • TME_Kyriakh_meta_Metamorfosin.pdf
    1.4 MB · Views: 40
You must log in or register to reply here.
Back
Top