Κ03. Τῆς Κυριακῆς πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως

V

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
Βασιλη πολυ ωραια τα χειρογραφα . Μπραβο .
Οι οντως πολυ ωραιες αυτες καταβασιες του Π. Μπερεκετη σε εξηγηση Γρηγοριου , εψαλλωντο παλαιωτερα την Κυριακη προ την Χριστου γεννα .
Τις επισυναπτω απο συναυλια που ειχε δωσει η Βυζαντινη Χορωδια του Δημου
στις 19-12-2004 (Ηρακλειο - Χοραρχης Μανωλης Σουργιαδακης) .
 

Attachments

  • 6'31''=Βυζαντινη Χορωδια Δημου Ηρακλειου =Παλαιες Κατ-σιες Χρ-ννων_new.mp3
    3.7 MB · Views: 1,175
Οι ίδιες αυτές καταβασίες, όμως και σε σύντομο μέλος, εκτός από το αργό, υπάρχουν στο βιβλίο "Νέον εἱρμολόγιον" του Αποστόλου Παπαχρήστου, θεολόγου - μουσικοδιδασκάλου. (Εκδόσεις ΚΑΛΑΜΟΣ, σειρά "Μουσικός Κάλαμος). Τις αναφέρει ως δικής του μελοποίησης, φαίνεται να έχει έμπνευση του Μπερκέτη σε μείξη με τις ιαμβικές των χριστουγέννων (του Πέτρου).

Είχα την ευκαιρία να τις ψάλλω φέτος την 23η Δεκεμβρίου, κατά την διανομή του αντιδώρου. Πάνω στο κείμενο του ειρμού της 9ης ωδής, υπάρχει στο "Ειρμολόγιον Καλοφωνικόν" του Γρηγορίου Πρωτοψάλτου (1835) μελοποίηση του Βαλασίου ιερέως, σε Ηχο πλ.Α΄, εξαιρετική (σελ.109-110).

Πρώτη φορά "ανεβάζω" αρχεία. Δεν ξέρω μήπως το Pdf είναι μεγάλο. Θα μπορούσα να "ανεβάσω" τις εικόνες μόνες τους. Στο δεύτερο "μικρό" αρχείο βρίσκεται ο καλοφωνικός ειρμός. Με την ευκαιρία ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ σε όλους.
 

Attachments

  • Νέον Ειρμολόγιον.pdf
    4.6 MB · Views: 3,485
  • Χαίροις Πάναγνε Θεοδέγμων Μαρία.pdf
    96.8 KB · Views: 1,054
Last edited by a moderator:
Πιστεύω ότι δεν είναι πολύ νωρίς να ανοίξω ένα νέο θέμα με μαθήματα που ψάλλονται την περίοδο των Χριστουγέννων. Ιαμβικές καταβασίες Πέτρου Μπερεκέτη και Δοξαστικό της Λιτής από Γερμανό Νέων Πατρών. Υλικό από την χορωδία Γρηγορίου Στάθη.Απολαύστε τα
 

Attachments

  • mperekeths.zip
    1.3 MB · Views: 1,153
  • germanos.zip
    524.9 KB · Views: 681
Προεόρτιες καταβασίες Χριστουγέννων Πέτρου Μπερεκέτη, ψάλλει η ΕΛΒΥΧ
Είναι από τη κασσέτα που ανέφερε ο Γιώργος. Απ' ότι θυμάμαι το είχα ανεβάσει και πέρυσι άλλα δεν το βρίσκω τώρα. Για κάποιο λόγο αυτή η αναζήτηση δεν με πολύ βοηθάει....:confused:

Είναι όντως πολύ ωραία. Το ανέβασα περισσότερο για εκείνους που αγνοούν την ύπαρξη αυτών των καταβασιών και να μπουν στο κόπο να τις διαβάσουν και να τις ψάλλουν την ερχομένη Κυριακή. Νομίζω θα το χαρεί όλο το εκκλησίασμα. Συνεννοηθείτε όμως πρώτα με τους ιερείς γιατί θα σας παρει λίγο χρόνο παραπάνω.

Είναι ευκαιρία, έχετε τα μουσικά κείμενα και το ηχητικό, καθίστε και διαβάστε γιατί έτσι όπως πάει θα χαθούν κι αυτές οι καταβασίες όπως και πολλά άλλα

Υ.Γ Έχεις δίκιο έπρεπε να το βάλω στις ηχογραφήσεις. Και μετά κάθομαι και γκρινιάζω για την αναζήτηση.... :D (Διαχειριστές! τη δουλειά σας :rolleyes: )

Τα κείμενα (ιδιόγραφο Γρηγορίου Λευιτίδη και καλλιγράφηση Κων/νου Θεοχάρη) υπάρχουν εδώ
 

Attachments

  • Χριστός εν πόλει βηθλεέμ.mp3
    5.4 MB · Views: 1,007
Last edited by a moderator:
Παρεπιπτόντως σήμερα πού ἔβλεπα τόν Κώδικα 94 τῆς Μονῆς Λειμῶνος γιά τήν Κυριακή πρό τῶν Χριστουγέννων τίς ἀνέφερα ἐδῶ.
Στόν Κώδικα ἀρχίζουν ἀπό σελ. 308 τοῦ pdf.
 
Last edited by a moderator:
Οἱ ἐν λόγῳ καταβασίες μαρτυροῦνται στὰ ἑξῆς χφφ. τοῦ ἀρχαίου εἰρμολογίου: Ἁγ. Σάβα 83 ια' αἰ., Μ. Λαύρας Γ-9 τέλη ια'-ἀρχαὶ ιβ' αἰ., Παρισίων Coislinus 220 ιβ'-ιγ' αἰ., Λειμῶνος 262 ιβ'-ιγ' αἰ., Κρυπτοφέρρης Ε. Γ. II ιδ' αἰ., Ἁγ. Σάβα 599 ιδ' αἰ., Ἁγ. Σάβα 617 ιδ' αἰ., Βατοπεδίου 1532 ιδ' αἰ.

Ὑπάρχουν καὶ στὸ χφ. εἱρμολόγιο Λειμῶνος 262 ιβ'-ιγ' αἰ. φ. 2r κ. ἑ.
 
Last edited by a moderator:
Νά συμπληρώσω ἐδῶ σύμφωνα μέ τήν ἐρώτηση τοῦ Χρήστου, ὅτι σέ τυπικά δέν προβλέπονται αὐτές οἱ καταβασίες, ἀλλά προβλέπονται σέ λειτουργικό βιβλίο γιά τήν Κυριακή πρό τῶν Χριστουγέννων, τό Ἀνθολόγιο Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου, Χρονολόγηση: τέλη 15ου – πρῶτο μισὸ 16ου αἰ. τοῦ χειρογράφου κώδικος Ms. Lesbiacus Leimonos 94, ὅπως εἶχα γράψει ἐδῶ.

Νά συμπληρώσω ἐπίσης τήν καταγραφή τῶν εἱρμῶν αὐτῶν καί στό ἔργο τοῦ (+)Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρονίου Εὐστρατιάδου, ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ. Α΄ ἔκδοση 1932 στό Παρίσι, ἐπανέκδοση ὑπό τοῦ Ἐκδοτικοῦ Ὀργανισμοῦ Π. Κυριακίδη Α.Ε., Ἀθήνα 2006, συνταγμένο σύμφωνα μέ τούς κώδικες: α) Παρισινός μεμβράνινος μουσικός τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῶν Γάλλων ὑπ᾿ ἀριθμ. 220 Coislin, ιγ΄ αἰ. β) Μεγίστης Λαύρας μεμβράνινος ὑπ᾿ ἀριθμ. Β 32, ιγ΄ αἰ.. Ἐκεῖ ἀναφέρονται βέβαια (ἄνευ ποιητοῦ) ὡς εἱρμοί τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων.
Σύνηθες τό φαινόμενον σέ μεγάλες ἑορτές νά ἔχουμε σέ πηγές περισσότερους τούς ἑνός εἱρμούς, ὅπως ἔχουμε καί διπλά ἤ τριπλά Κοντάκια. Ἀπ᾿ αὐτό τό ὑπᾶρχον ὑλικό τί πέρασε στά ἐν χρήσει λειτουργικά βιβλία εἶναι ἄλλο θέμα γιά τό ὁποῖο ἔχουν γραφτεῖ σχετικά σέ ἄλλα θέματα.
Πάντως ἡ ἐπαναφορά τους γιά τήν Κυριακή πρό τῶν Χριστουγέννων εἶναι θεμιτή.

Πάντως, ἐγώ δέν εἶχα ἀσχοληθεῖ. Ἤθελα φέτος νά τίς ποῦμε καί εἶχα πεῖ σέ κάποιον... νά τίς βάλουμε στό φυλλάδιο... καί τό ξεχάσαμε ἀμφότεροι...

Διεπίστωσα τώρα ὅτι ἡ δ΄ ᾠδή δέν εἶναι αὐτή πού βλέπω στό ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ τοῦ (+)Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρονίου Εὐστρατιάδου, ἀπό ὅπου θά ἀνέγραφα, ἄν δέν βρεθεῖ τό κείμενο καί πού ἔδωσα τήν ἀρχή παραπάνω. Θά δῶ καί τόν Ms. Lesbiacus Leimonos 94.

Ὅλα τά μουσικά κείμενα πού δώσατε μέχρι τώρα ἔχουν αὐτή τοῦ Εἱρμολογίου τοῦ 1742, ἐνῶ εἶναι φανερό ὅτι δέν ὁμοιάζει σέ ἀριθμό συλλαβῶν/στίχων ἡ δ΄ ᾠδή μέ ὅλους τούς ἄλλους εἱρμούς, ὅπως θά ἔπρεπε νά εἶναι, ἀφοῦ πρόκειται κατά κάποιον τρόπον περί ἰαμβικῶν καταβασιῶν.

Τελικά εἶδα καί τόν Κώδικα τῆς Ἱ. Μ. Λειμῶνος (σελ. 312/313 τοῦ pdf) καί ἔχει τήν καταβασία τῆς δ΄ ᾠδῆς ὅπως καί ὁ Εὐστρατιάδης. Παραθέτω ἀπό κάτω σέ ἀγκῦλες ὅπως εὕρηται στά μουσικά κείμενα.

Συνεννοηθήκαμε μέ τούς ψάλτες νά τίς ποῦν σύντομες ἀπό τό Νέον Εἱρμολόγιον τοῦ Παπαχρήστου. Τήν τῆς δ΄ ᾠδῆς εὔκολα θά τήν γράψουν σέ μουσικό κείμενο (ἄν θέλουν), ἄν καί σύντομες, εἶναι ὅπως οἱ ἰαμβικές τῶν Χριστουγέννων, σέ γνωστά μοτίβα (μέ τή διαφορά ὅτι οἱ τῶν γ΄, δ΄, ς΄ καί η΄ ᾠδῶν ἔχουν μιά σειρά πλεονάζουσα -ἀντί 5 ἔχουν 6-).

ᾨδὴ α’.​
Χριστὸς ἐν πόλει Βηθλεὲμ βρεφουργεῖται
τὴν ἡμῶν ὡς εὔσπλαχνος καινουργῶν φύσιν·
προθύμως δεῦτε γηγενεῖς τῇ καρδίᾳ
ᾆσμα μελῳδὸν ᾄσωμεν τῷ Δεσπότῃ·
εἰς αἰῶνας ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.​
ᾨδὴ γ’.​
Ὑψιμέδων ἄναρχε εὐμενὲς Λόγε,
ἐπίβλεψον πρόσχες μοι δακρυῤῥοούσῃ
ἡ σεπτὴ ἐβόα σοι πρόπαλαι Ἄννα·
ἀλλ᾿ ὡς ἐκείνης ἤκουσας θρηνῳδούσης
καὶ ἡμῶν στερέωσον τὰς φρένας, ἄναξ,
τοῦ ἀξίως ἀνυμνεῖν σε σοῖς γενεθλίοις.​
ᾨδὴ δ’.​
Ἀββακοὺμ τὴν ἔνδοξόν σου παρουσίαν
αὖθις, Λόγε, προϊδὼν ἐμελῴδει
ἀκήκοα, Δέσποτα, ὅτι ἐξ ὄρους
ἁγίου ἥξεις εἰς βροτῶν σωτηρίαν
καὶ δέους πλήρης γεγονὼς ἀνακράζω
ὡς μεγάλα τὰ ἔργα, Χριστέ μου, τῆς σῆς δόξης.​

[Ἀκηκοὼς ὁ προφήτης, Χριστέ, τὴν ἀκοήν σου
ἐφοβήθη, ὅτι μέλλεις ἐκ Παρθένου προελθεῖν.
Καὶ ἐβόησε τρόμῳ· δόξα τῇ δυνάμει σου, Κύριε.]​

ᾨδὴ ε’.​
Ὦ παντεπόπτα τῶν ἀνάκτων τὸ κλέος
τίς σου τὸ φιλάνθρωπον γηγενῶν οὐ θαυμάσει;
ἐν γῇ γὰρ ὤφθης μὴ λιπὼν τὰ πατρῷα
σήμερον πᾶσαν ἐγκαινίζων τὴν φύσιν
καὶ εἰρήνην ὡς μόνος εἰρηνάρχης βραβεύων.​
ᾨδὴ ς’.​
Εἰς βυθὸν ἀπωλείας ἡ ταλαίπωρος φύσις
Χριστέ μου Λόγε, καταντήσασα πάλαι
ἔκειτο φεῦ μοι! σκοτεινοῖς ἐν κευθμῶσιν·
ἐπεὶ δὲ τῇ σῇ θεϊκῇ δυναστείᾳ
πρὸς οὐρανῶν μετέβη τὰ τερπνότατα κάλλη·
θύσω σοι, σῶτερ, ἐβόα, θυσίαν αἰνέσεως.​
ᾨδὴ ζ’.​
Ὡς οἱ παῖδες πάλαι σοι κράζομεν, Λόγε·
γενοῦ σῶν δούλων ἕρκος φύλαξ καὶ σκέπη
καὶ σῶσον πάντας προσβολῆς ἐναντίας
ὅπως ὑμνοῦντές σε σοῖς γενεθλίοις
εἰς αἰῶνας λέγομεν· εὐλογητὸς εἶ.​
ᾨδὴ η’.​
Νεουργὲ τοῦ σύμπαντος κόσμου καὶ σῶστα
ὑμνεῖ σε πᾶσα μετ᾿ ἀγγέλων ἡ κτίσις
σκιρτᾷ χορεύει καὶ ἀγάλλεται τρόμῳ,
εὐλογεῖτε λέγουσα πάντα τὰ ἔργα
τὰ σεπτὰ Γενέθλια τοῦ λυτρωτοῦ μου
σὺν ἐμοὶ εἰς αἰῶνας πόθῳ ὑπερυψοῦντα.​
ᾨδὴ θ’.​
Χαίροις, πάναγνε θεοδέγμον Μαρία,
χαίροις, ἄχραντε τῶν πεπτωκότων βάσις·
ἐν σοὶ γὰρ ὤφθη σήμερον ὁ Δεσπότης
ὦ θαῦμα! καινουργῶν τοὺς φθαρέντας
καὶ πρὸς φῶς ἐπανάγων τὸ ἀνέσπερον, κόρη.​

Συνημμένως τό κείμενο ἀπό τήν Τριθέκτη τοῦ Γρηγορίου Στάθη.
 

Attachments

  • Proeorties katavasies Xristougennwn.pdf
    1.9 MB · Views: 2,294
Last edited by a moderator:
Προεόρτιες Kαταβασίες Χριστουγέννων ''Χριστός εν πόλει''
Μέλος Πέτρου Μπερεκέτου
Χειρόγραφο Ξενοφώντος Μπόκου
 

Attachments

  • ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΝ ΠΟΛΕΙ.pdf
    915.5 KB · Views: 2,063
Last edited by a moderator:
Κατά την προτροπή του π. Μαξίμου εδώ μελοποίησα την παλαιότερη Καταβασία της Δ' Ωδής, μιμούμενος τον Μπερεκέτη, κατά το εφικτόν.
Έβαλα "αύθις τε Λόγε", διότι αυτό έχουν τα παλαιά ειρμολόγια και αυτό απαιτεί το ιαμβικό τρίμετρο (12 συλλαβές).
Καλά Χριστούγεννα!

Σημ. Εκ παραδρομής έγραψα "ακήκοα Κύριε" αντί του "ακήκοα Δέσποτα" που έχει ο π. Μάξιμος. Διορθώσατε. "Κύριε" ωστόσο έχει ο ΕγΙΙ της Κρυπτοφέρρης, ενώ "Δέσποτα" ο Coislin 220 και ο Ιβήρων 470.
 

Attachments

  • IArv-Abbakoum thn endoxon sou.pdf
    83.9 KB · Views: 731
Last edited:
Παρακαλούνται οι (/ο) ειδήμονες (/ων) περί τους έμμετρους κανόνες για μια διαφώτισή μας σχετικά με το μέτρο αυτού του (με όλη τη σημασία της λέξης) ποιήματος.

Νομίζω ότι μετρικά έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον το ποίημα αυτό. Αφενός, γιατί δεν κάνει την (τεχνητή) προσπάθεια να κρατήσει τις ποσότητες (μακρό-βραχύ), όπως γίνεται στις ιαμβικές καταβασίες. Είναι έμμετρο με τη σύγχρονη σημασία. Αφετέρου, γιατί δεν τηρείται παντού η δωδεκασυλλαβία, κι αυτό δίνει ευχάριστη ρυθμική ποικιλία (πβ. τίς σου τὸ φιλάνθρωπον γηγενῶν οὐ θαυμάσει;).

ΥΓ Μια παρατήρηση: το γεγονός ότι στις ιαμβικές καταβασίες (Χριστουγέννων, Θεοφανείων, Πεντηκοστής) τηρείται η παροξυτονία τους δίνει ένα άκουσμα (για το σύγχρονο αυτί) πολύ πιο "έμμετρο" από αυτό του ιαμβικού τριμέτρου της αρχαίας τραγωδίας.
 
Last edited by a moderator:
Γιώργος Μ. said:
Παρακαλούνται οι (/ο) ειδήμονες (/ων) περί τους έμμετρους κανόνες για μια διαφώτισή μας σχετικά με το μέτρο αυτού του (με όλη τη σημασία της λέξης) ποιήματος.
Click to expand...

Μάλλον δεν είμαι ο πλέον ειδήμων, αλλά να πώ ότι το μέτρο είναι ο Βυζαντινός δωδεκασύλλαβος, δηλ. η εξέλιξη του αρχαίου ιαμβικού τριμέτρου. Το αρχαίο τρίμετρο ήταν ποσοτικό μέτρο, όμως στη Βυζαντινή εποχή, παρόλο που υπάρχει η προσπάθεια για να γραφτεί με βάση την ποσότητα (μακρά και βραχέα), έχει και χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με τον δυναμικό τόνο (δηλ. τον Νεοελληνικό), όπως π.χ. το ότι οι στίχοι είναι σχεδόν πάντα παροξύτονοι.
Θα προσπαθήσω να επανέλθω με μερικές ακόμα λεπτομέρειες, όσες μπορώ να ξέρω βέβαια.
 
Αγαπητοί,

Αναρτώ μια ενδιαφέρουσα εργασία του Γεωργίου Μιχαλάκη που προσφάτως συζητείται σε άλλα φόρουμ: http://www.symbole.gr/forum/viewtopic.php?f=246&t=478&p=4347#p4347. Για τυχόν ερωτήσεις και σχόλια, απευθυνθήτε πρός τον ίδιον (g_michalakis@yahoo.fr).

Σχολιάζει ο ΓΜ: "Prokeitai dia to KAT EXOCHIN paradeigma opou ANEU systolo-diastolis diarkeion alla kai "pes glissandon" (toutesti, syneptigmenou CHRONOU) to mathima parameni PARATONON"

Συνημμένα:

1) Οι καταβασίες σε μορφή για το λογισμικό ΜΕΛΩΔΟΣ
2) Το ηχητικό αποτέλεσμα
3) Το κείμενο
4) γραμματοσειρά (fonts)

NG
 

Attachments

  • Katavassiai Pro Christou Genneseos Christos en Polei Gregoriou Protopsaltou3.mel
    28.6 KB · Views: 315
  • GKM_Hel_2010_Men_12_19_Pro_XC_Gen_Katavassiai_RVRB.mp3
    5.6 MB · Views: 270
  • Katavassiai Pro Christou Genneseos Christos en Polei Gregoriou Protopsaltou3.pdf
    971.4 KB · Views: 1,304
  • ECCLAAKR.ttf.zip
    204.1 KB · Views: 201
Last edited by a moderator:
Μάλιστα!
Γράφει ο GKM:
Σημειωτέν ὄτι ΔΕΝ ἐχρησιμοποίσα παπαΜαξ κολακευτικο χειροκροτηθείσαν ἄσχετον κατ ἐμὲ συνθεσιν "Ἄρχοντος" ἐπικαλωμένου τινὸς Ἰωάννου, ἀλλὰ ἰδικήν μου
Click to expand...
α) δεν ζήτησα από κανένα να με αποκαλεί "Άρχοντα" και μάλιστα παρακάλεσα να μη μου αποδίδεται τέτοιος χαρακτηρισμός.
β) το άν είναι άσχετη η σύνθεσή μου, κρίνετέ το μόνοι σας.
γ) πόσον "ιδική του" είναι του κ. GKM η σύνθεση; Και πόσο διαφέρει με την ήδη προ ημερών υπ' εμού αναρτηθείσα; Αν είναι η δική μου "άσχετη", τότε είναι "άσχετη" και η του GKM (ο οποίος δεν διορθώνει και προφανείς παραλείψεις κλασμάτων στα του Γρηγορίου)
δ) ο καθένας έχει δικαίωμα να "χειροκροτεί" και να ευχαριστεί όποιον νομίζει. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πάρει άδεια από τον GKM.
 
Πάντως για την σύνθεση του κ. Αρβανίτη δεν είδα άλλο επιδοκιμαστικό σχόλιο γραπτώς διατυπωμένο εκτός από αυτό
Γιώργος Μ. said:
Πολλά εύγε, "κυρ-Ιωάννη", για τον συνδυασμό: το καλλιτέχνημα τερπνό, το αποτέλεσμα λίαν ωφέλιμο, το δε εγχείρημα (της δημιουργικής και συνάμα σεμνής συμπλήρωσης μιας μακραίωνης παράδοσης) άκρως συμβολικό.
Click to expand...
οπότε αν εκεί αναφέρεται το
κολακευτικο χειροκροτηθείσαν
Click to expand...
ας ξέρει ο κ. Μιχαλάκης ότι εγώ στα μουσικά πράγματα δεν είμαι κάποια σημαίνουσα μονάδα για να έχει αντίκτυπο η γνώμη μου...
(Δυστυχώς, λέω, διότι θα ήθελα πολύ να έχει αντίκτυπο η παραπάνω άποψη, τουλάχιστον το "δημιουργική και συνάμα σεμνή συμπλήρωση της παράδοσης").

ΥΓ εις επίρρωσιν: Σε εσπερινούς πανηγύρεων χρησιμοποιούμε συστηματικά τον τελευταίο χρόνο με φίλους τα Κύριε ελέησον - Παράσχου Κύριε σε ήχο α' του κ. Αρβανίτη ως λίαν κατανυκτικά και παραδοσιακά. Σε μια τελευταία πανήγυρη ήταν και δύο σημαίνοντα μέλη του ΣΜΚ που κατενθουσιάστηκαν με αυτά και στο τέλος μου ζήτησαν τη φωτοτυπία. Δεν ήξεραν ποιος είναι ο κυρ-Ιωάννης, ούτε τους εμπόδισαν οι οξείες, ούτε ήταν κάποια συνήθης κίνηση φιλοφρόνησης - απλώς "αισθάνθηκαν" το άκουσμα. (Το σχόλιο φυσικά το μοιράζομαι με τους φίλους εδώ που μπορούν να πιστέψουν εμένα χωρίς να χρειάζονται μικροπρεπώς τα ονόματα των δύο).
 
Last edited:

Θέλω νά εὐχαριστήσω καί τόν κ. Ἰω. Ἀρβανίτη καί τόν κ. Γεώργιο Μιχαλάκη γιά τόν κόπο πού ἔκαναν νά μελοποιήσουν (μετά ἀπό προτροπή μου) τήν καταβασία τῆς δ΄ ᾠδῆς, ἀναφερόμενοι ἀμφότεροι στό ὄνομά μου.
Ἰδιαιτέρως ἡ ἠχητική ἑρμηνεία τοῦ Γ. Μ. σέ τρεῖς μορφές χρονικῆς ἀγωγῆς, θεωρῶ ὅτι εἶναι σπουδαία ἐργασία. Προώθησα τά κείμενα καί τά ἠχητικά στούς ψάλτες μας, μέ τή συνεννόηση νά ἐπιλεγεῖ ἡ τρίτη μορφή ἑρμηνείας/χρονικῆς ἀγωγῆς, ἀναιρώντας τήν ἐπιλογή τῶν συντόμων τοῦ κ. Ἀπ. Παπαχρήστου (βλ. #32). Ἀντιλαμβάνομαι ὅτι δέν εἶναι κάτι εὔκολο ὁ συνεπτυγμένος χρόνος (δές «Συνεπτυγμένος ρυθμός» και ψαλμωδία).

Καί πάλι θερμές εὐχαριστίες καί στούς δύο!

 
Last edited:
Η μόνη γνωστή έντυπη μελοποίηση σε σύντομο μέλος που γνωρίζω υπάρχει στο Νέον Ειρμολόγιον του Απ. Παπαχρήστου. Αν είναι να ψαλούν σε εκκλησία πρέπει να προηγηθεί συνεννόηση ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ με τον προϊστάμενο.

Οι ειρμοί αυτοί μάλλον παραδίδονται σε ειρμολόγια μόνο, ανώνυμοι. Τόσο ο Ευστρατιάδης όσο και οι μετά από αυτόν (Γρ. Στάθης, Λ. Αγγελόπουλος, Γ. Μπιλάλης κ.ά.) δεν κατάφεραν να εντοπίσουν κανόνα στον οποίο να ανήκουν οι ειρμοί.

Σύμφωνα με τον π. Σπυρίδωνα Αντωνίου, είναι ποίημα του Ιωάννου Αρκλά, που πιθανώς ταυτίζεται με τον Ιωάννη Δαμασκηνό (βλ. Αντωνίου, Το Ειρμολόγιον και η παράδοση του μέλους του, Αθήναι 2004 , σσ. 74, 381). Η απόφανση αυτή του π. Αντωνίου ότι είναι ποίημα Ιωάννου Αρκλά είναι μάλλον προσωπική εικασία, παρά τεκμηριωμένο στοιχείο. Παραγνωρίζει εξ άλλου τη χειρόγραφη παράδοση των ειρμών αυτών που τους παραδίδει ανώνυμα και η οποία είναι πολύ μεταγενέστερη των τριών ιαμβικών κανόνων Ιωάννου Μοναχού. Υφολογικά δε αμφιβάλλω για το κατά πόσον είναι προϊόν κοινής γραφίδας με τον ποιητή του ιαμβικού κανόνα της Πεντηκοστής, αφού ο ίαμβος είναι προβληματικός σε αρκετά σημεία των Καταβασιών αυτών.

Ο αγαπητός Λαοσυνάκτης έχει εξηγήσει και δημοσιεύσει εκ της Παλαιάς γραφής τις εν λόγω Καταβασίες, αν δεν απατώμαι. Μπορεί να μας διαφωτίσει σχετικώς.

Ευχαριστώ,

Δ.
 
Last edited by a moderator:

Συνεχίζοντας κι ἐγώ τήν παραπομπή στό «ἄλλο φόρουμ», διάβασα κάποια πολύ ἐνδιαφέροντα ἀπό τόν Διονύσιο, ὁ ὁποῖος ἀπαντάει στόν Γ. Μιχαλάκη [ἐδῶ]:
σῴζονται ἐπίσης καὶ σὲ μουσικὸ κείμενο στὴν παλαιὰ γραφή, σὲ μέλος πολὺ ἀρχαιότερον τοῦ Πέτρου τοῦ γλυκέος (Μπερεκέτου), τὸ ὁποῖον δὲν ἔχει ἀκόμη ἐξηγηθῆ —καθόσον γνωρίζω— εἰς τὴν καθ᾿ ἡμᾶς παρασημαντικήν (ἰδοὺ πεδίον δόξης λαμπρὸν διὰ τοὺς εἰδικοὺς καὶ ἐπαΐοντας περὶ τὴν ἀρχαίαν γραφήν). ἀπὸ ὅ,τι θυμοῦμαι ἀπὸ τὴν ἐνασχόλησίν μου μὲ αὐτοὺς τοὺς ὕμνους πρὸ τριῶν περίπου ἐτῶν, ὁ Μπερεκέτης ἔκαμε νέαν ἰδικήν του μελοποίησιν, ποὺ ἀφίσταται τῆς παλαιᾶς, δὲν εἶναι οὔτε καθαρὸ ἀργὸ εἱρμολογικὸ μέλος οὔτε σύντομο ἀλλὰ κάτι ἐνδιάμεσο, καὶ προφανῶς ἔγινε ὄχι γιὰ ἐκκλησιαστικὴ λειτουργικὴ χρῆσι.
Click to expand...
Οἱ εἰδήμονες γνωρίζουν τήν ἔκδοση τῆς μή ἐξηγημένης εἰσέτι παλαιᾶς γραφῆς καί μακάρι οἱ ἀσχολούμενοι μέ ἐξηγήσεις νά ἐξηγήσουν αὐτές τίς καταβασίες.

Μετά ἀπό αὐτό τό μήνυμά του πρόσθεσε καί ἕτερον [ἐδῶ]
Τελικῶς ἔψαξα καὶ βρῆκα τὴν μικρὰ ἐργασία ποὺ εἶχα κάμει τότε καὶ κοίταξα κάποιες σημειώσεις μου. ὑπάρχουν καὶ ἄλλες μαρτυρίες σὲ χειρόγραφα ὅτι οἱ εἱρμοὶ «Χριστὸς ἐν πόλει Βηθλεὲμ» ἐχρησιμοποιοῦντο σὰν καταβασίες τὴν κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, πιθανὸν περὶ τοὺς 10ο - 13ο αἰῶνες. παρὰ ταῦτα ἡ χρῆσί τους σήμερα δὲν εὐοδοῦται ἀπὸ κανένα τυπικόν, ἀπὸ ὅσο ξέρω. ταῦτα παρὰ τὸ ὅτι καὶ ἐγὼ δὲν χάνω εὐκαιρία νὰ ψάλλω αὐτοὺς τοὺς εἱρμοὺς σὰν καταβασίες, ἐφόσον ὑπάρχουν οἱ κατάλληλες προϋποθέσεις καὶ συνήθως ὄχι στὸ μέλος τοῦ Πέτρου τοῦ γλυκέος (ἐφέτος ὅμως δὲν μπόρεσα νὰ τὶς ψάλω)· εἶναι ἐν γνώσει μου ὅμως ὅτι παρατυπῶ.
Click to expand...

Ἐπίσης εἶναι ἀπορίας ἄξιον πῶς δέν ἀναφέρθηκε ἐδῶ ὅτι καί μακαριστός Σ. Καρᾶς ἔχει μελοποιήσει αὐτές τίς καταβασίες. Δέν τό γνωρίζουν, ἰδίως οἱ ἀσχολούμενοι μέ τό ἔργον τοῦ Καρᾶ;

Ἐπίσης μοῦ εἶπε ὅτι καί ἄλλος ψάλτης ἔχει μελοποιήσει τίς ἴδιες σέ σύντομο μέλος (ὄχι ὁ Παπαχρήστου).

Τέλος, ἐπειδή ὁ Δ. Σκρέκας στά προηγούμενα ἀνέφερε σκέτο ἕνα ἐπώνυμο «Μπιλάλης», εἶναι σαφές καί γνωστόν ὅτι ἀναφέρεται στόν Γεώργιο Μπιλάλη, τοῦ Ρωμέικου. Ἁπλῶς τό γράφω γιά ᾿κείνους πού δέν τό γνωρίζουν καί σ᾿ αὐτό τό ἐπώνυμο μπορεῖ νά ὑποθέσουν ἄλλα ὀνόματα.


 
Καταβασίες προεόρτιες, ψαλλόμενες τὸ πάλαι τὴν Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως.
Ποίημα ἀνωνύμου ιβ΄ αἰῶνος καὶ μέλος Πέτρου Μπερεκέτου τοῦ Γλυκέως (Ϯ1725).
Ἐξήγησις Γρηγορίου Πρωτοψάλτου (Ϯ1821).
 

Attachments

  • Katavasies proeorties Kyriakis pro tis Xristoy Gennisews.pdf
    169.7 KB · Views: 1,251
Last edited by a moderator:
You must log in or register to reply here.
Back
Top