Ιδιόμελο «Εν Κανά της Γαλιλαίας» στο μυστήριο του Γάμου

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Εμμανουήλ Αβραμίδης

Παλαιό Μέλος
Την Κυριακή που μας πέρασε, σε ένα γάμο ήρθε προσκεκλημένος ψάλτης, και ζήτησε άδεια από τον προϊστάμενο ιερέα του ναού, να πει μετά το Πάτερ ἡμῶν, ιδιόμελο τροπάριο σε ήχο πλ. α΄, Ἐν Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας. Γνωρίζει κάποιος το κείμενο του τροπαρίου, τα μουσικά, πού ανάγεται αυτή η παράδοση, σε ποια μέρη ψάλλεται και αν πρόκειται περί τοπικής παράδοσης ή στηρίζεται σε κάποιο παλαιό τυπικό;

Ευχαριστώ.
 
Το ιδιόμελο αυτό που ψαλλόταν παλαιότερα "εἰς εὐλόγησιν γάμου" υπάρχει σε κάποια -λίγα- παλιά μουσικά χειρόγραφα Κρητικής προέλευσης (Κρήτες μουσικοί του 16ου και 17ου αιώνα κυρίως).
Ένα παράδειγμα είναι το χφ. Σινά 1440, φ. 321β όπου διαβάζουμε:
Δόξα καὶ νῦν εἰς εὐλόγησιν γάμου, καθὼς ψάλλεται παρὰ κὺρ Δημητρίου [Ταμία] α΄ ψάλτου [Κρήτης] [ἦχος] πλ. α΄ Ἐν Κανᾷ τῆς Γαλιλαίας γάμος ἐγένετο παρόντος τοῦ Κυρίου μετά τῆς ἀειπαρθένου· ἔφη ἡ ἄμεμπτος πρὸς τὸν Σωτῆρα οἶνον οὐκ ἔχουσι. Στραφεῖσα δὲ λέγει τοῖς διακόνοις· γεμίσατε τὰς ὑδρίας ὕδατος καὶ ἐποίησαν ὡς ἐδιδάχθησαν. Ὁ δὲ φιλόστοργος καὶ παντοδύναμος Θεὸς εὐλόγησεν καὶ τὸ ὕδωρ οἶνον ἐποίησεν. Ὢ φρικτῶν μυστηρίων, ὢ παραδόξων θαυμάτων! Τίς δύναται ταῦτα ποιῆσαι, εἰ μὴ μόνος Κύριος καὶ Θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ, ὁ ὑπ’ ἀγγέλων ἀνυμνούμενος καὶ ὑπὸ τῶν Σεραφεὶμ δοξολογούμενος καὶ ὑπὸ πάσης κτίσεως δορυφορούμενος. Μέγα Σου τὸ ἔλεος καὶ μεγάλη Σου ἡ δύναμις φιλάνθρωπε, δόξα Σοι.
Άλλο ένα παράδειγμα είναι το χφ. Ολυμπιώτισσας 204 (γραμμένο από τον Ανδρέα Σκορδίλη) όπου επίσης υπάρχει μελοποιημένο με ένδειξη ήχου α'
Το ιδιόμελο αυτό, άγνωστο στη σημερινή ακολουθία του γάμου, είναι δημοσιευμένο με μικρές παραλλαγές από τον κώδικα Σινά 977 του 16ου αιώνα από τον Α. Δμητριέβσκη και αναδημοσιευμένο από τον καθηγητή Ι. Φουντούλη*. Ψαλλόταν μετά το Ευαγγέλιο.

* Ι. Φουντούλη, Απαντήσεις εις Λειτουργικάς απορίας τόμ. Δ΄ (401-500), έκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 1994, απάντηση στην ερώτηση αρ. 409, σσ. 25-26.

Τα παραπάνω από το βιβλίο αριθμός 3 αυτής της σελίδας
 
Βλ. το μέλος αυτό, καθώς και άλλα μέλη του γάμου που δεν είναι τόσο γνωστά, αλλά και αναφορές σε χειρόγραφα της Ακολουθίας και λαογραφικές ειδήσεις για τα ψαλλόμενα μέλη στην "Ακολουθία του Γάμου" του Σίμωνος Καρά.
 
Τό εν λόγω δοξαστικό "Εν Κανά της Γαλιλαίας..." έχει μελοποιήσει ωραιότατα σε κλασσική γραφή ο φίλτατος πρόεδρος του εν Αγρινίω Συλλόγου ιεροψαλτών και μέλος του "ψαλτολογίου" Χρήστος Μουσελίμης.
 
Laosynaktis said:
Βλ. το μέλος αυτό, καθώς και άλλα μέλη του γάμου που δεν είναι τόσο γνωστά, αλλά και αναφορές σε χειρόγραφα της Ακολουθίας και λαογραφικές ειδήσεις για τα ψαλλόμενα μέλη στην "Ακολουθία του Γάμου" του Σίμωνος Καρά.
Click to expand...
To ιδιόμελο το έχει ανεβάσει ο Χρίστος Ψωμιάδης εδώ.
 
Μανουήλ δομέστικος said:
Την Κυριακή που μας πέρασε, σε ένα γάμο ήρθε προσκεκλημένος ψάλτης, και ζήτησε άδεια από τον προϊστάμενο ιερέα του ναού, να πει μετά το Πάτερ ἡμῶν, ιδιόμελο τροπάριο σε ήχο πλ. α΄, Ἐν Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας. Γνωρίζει κάποιος το κείμενο του τροπαρίου, τα μουσικά, πού ανάγεται αυτή η παράδοση, σε ποια μέρη ψάλλεται και αν πρόκειται περί τοπικής παράδοσης ή στηρίζεται σε κάποιο παλαιό τυπικό;

Ευχαριστώ.
Click to expand...
Τό μουσικό κείμενο ἔχει ἀνέβει (ὅπως ὑπέδειξε ὁ Γ.Μ.) ἐδῶ. Κάποια σχετικά καί στά ὑπόλοιπα μηνύματα τοῦ θέματος.
Περισσότερα στήν ἀπάντηση 409 τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ, πού ὑπέδειξε ὁ κ. Γιαννόπουλος. Ἐπίσης στήν 545, καθώς καί στίς παλαιότερες 96, 98, 99 καί 348.
Αὐτά ὀφείλονται σέ μιά προσπάθεια δημιουργίας εἰδικῆς ὑμνογραφίας, ἀφοῦ ὡς μυστήριο ἦταν ἐνταγμένο στή θ. λειτουργία, ἀλλά κυρίως ὁ γάμος εἶναι ἐνοριακή πράξη, ὁπότε ἀφορᾶ στό ἐνοριακό τυπικό, τό ὁποῖο ἀρκεῖται στόν ὑπάρχοντα ψαλμό 127 μέ τό ἐφύμνιο, στόν στίχο 6β τοῦ 8 ψαλμοῦ, στό προκείμενο (ψαλμ. 20, 4β-5), τό ἀλληλουιάριο (ψαλμ. 11, 8) καί τό κοινωνικό. Περισσότερα στίς ἀπαντήσεις πού παραπέμπω.
Κατά μία μαρτυρία αὐτό τό δοξαστικό —πού ἀναλύει τό εὐαγγέλιο καί συντάσσεται κατά μίμηση τῶν ἑωθινῶν δοξαστικῶν— ψαλλόταν μετά τό εὐαγγέλιο.


 
You must log in or register to reply here.
Back
Top