Πολύ ενδιαφέρον θέμα και όχι μόνο νομικό.
Ας ξεκινήσω, όμως, με το νομική του διάσταση (και λόγω επαγγελματικής ... διαστροφής!).
Αυτή η περίπτωση στη νομική επιστήμη αποδίδεται με τον χαρακτηρισμό της «προσβολής της προσωπικότητας» του δημιουργού (ιδίως άρθρα 57 και 60 του Αστικού Κώδικα).
Ειδικότερα με τη διάταξη του άρθρου 60 Α.Κ. ορίζεται ότι «όποιος προσβάλλεται παράνομα στο αποκλειστικό δικαίωμά του επάνω
στα προϊόντα της διανοίας του
έχει το δικαίωμα να απαιτήσει κατά τους όρους του νόμου, να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον».
Ως προσβολή θεωρείται όχι μόνον η οικειοποίηση ενός έργου από οποιονδήποτε τρίτο, αλλά και η αλλοίωση, ή και η παραποίησή του, χωρίς τη συναίνεση του δημιουργού του. Κατά μείζονα λόγο υπάρχει προσβολή και επί κακοποιήσεως του έργου, υπαίτιας ή ανυπαίτιας.
Σημειωτέον ότι η διασκευή, ή συμπλήρωση, η διόρθωση, η τροποποίηση κ.λπ. ενός έργου αποτελεί νέο προστατευόμενο προϊόν της διάνοιας εκείνου, που επέφερε τις μεταβολές, με την επιφύλαξη ότι έχει την προς τούτο συγκατάθεση του (αρχικού) δημιουργού του.
Με την έννοια αυτή έχει κριθεί από τα δικαστήρια ότι και ο ψάλτης είναι πνευματικός δημιουργός, αναφορικά, βέβαια, με την εκτέλεση ξένου έργου και επομένως προστατεύεται και αυτός, με τις παραπάνω διατάξεις.
Τώρα, αναφορικά με τα μέτρα προστασίας που παρέχονται από το νόμο στον θιγόμενο, θεωρώ ότι δεν έχουν άμεσο ενδιαφέρον στην παρούσα συζήτηση.
Και πάμε τώρα στην κουβέντα μας.
Συμφωνώ ότι η «επ’ αναλογίου» κακοποίηση μιας σύνθεσης δεν μπορεί ή τουλάχιστον πολύ δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως «νομικώς ενδιαφέρουσα» προσβολή προσωπικότητας, ή ακόμη και με οποιονδήποτε άλλο νομικό χαρακτηρισμό, κυρίως για τους παρακάτω λόγους.
Ο ψάλτης δεν ανακοινώνει στο εκκλησίασμα ποίου είναι η σύνθεση, την οποία και θα ψάλλει. Πέραν τούτου, ουδείς είναι σε θέση από το εκκλησίασμα, πλην ελαχίστων μεμυημένων στην «θεία τέχνη», να γνωρίζει ή να αντιληφθεί ποίου είναι η σύνθεση την οποία ψάλλει, ή διαστρέφει, ο ψάλτης. Επομένως, είτε την κακοποιεί, είτε όχι, ουδείς συνοδεύει την κακοποίηση με τον συγκεκριμένο (άγνωστο στο "ακροατήριο") δημιουργό της.
Αν, μάλιστα, η κακοποίηση είναι έντονη ή και πλήρης, τότε ακόμη και ειδήμονες δεν μπορούν να αντιληφθούν και να αποδώσουν τα κακοποιούμενα σε κάποιον συγκεκριμένο δημιουργό. Στην περίπτωση αυτή μάλλον ο «κακοποιός» (μη) ψάλτης … προστατεύεται, τόσο για την «σύνθεσή» του, όσο και για την (κυριολεκτικά) εκτέλεσή της.
Βέβαια, διαφορετική αντιμετώπιση θα έχει η περίπτωση κατά την οποία ένας ψάλτης (με ή χωρίς εισαγωγικά) ηχογραφεί τις «εκτελέσεις» του, τις οποίες και αποδίδει σε συγκεκριμένο δημιουργό τους, οπότε υφίσταται, πλέον, αδιαμφισβήτητη προσβολή της προσωπικότητας του τελευταίου, με όλες τις εντεύθεν (και) νομικές συνέπειες.