Αινούμεν, ευλογούμεν (και) προσκυνούμεν τον Κύριον

Παρατήρησα οτι παλαιότερα π.χ. στις καταγραφές της εποχής του Ναυπλιώτη από το Βουδούρη δεν ψάλλανε το "και" ευλογούμεν στο Πατριαρχείο. Το ίδιο αν θυμάμαι γίνόταν και το '60 επί Στανίτσα/Δανιηλίδη. Φέτος ("πέρυσι" πια, 2007) άκουσα (μέσω ΕΡΤ) στο Πατριαρχείο να λένε το "και". Φαίνεται αυτό είναι και το πιό σωστό;

Τα Ωρολόγια και το Ψαλτήριον που εμπεριέχουν τις 9 ωδές έχουν και το "και". Όπως λές και εσύ Δημήτρη αυτό είναι και το πιο σωστό!

Δημήτρη σε συνχαίρω για το ερώτημά σου αυτό . Πολλές φορές το έχω δεί και το έχω πεί έχει μαλιάσει η γλώσσα μου , το βλέπω στον Χρύσανθο τον Θεοδοσόπουλο , τον Καραμάνη , τον Ταλιαδώρο ... αυτήν η παράλειψης του Και είναι απαράδεκτο . Εφόσον γίνεται αναφορά ομοίων πραγμάτων γιατί γίνεται παράλειψεις του συνδέσμου Και ; Συμφωνώ ότι πρέπει να γράφεται και να μην παραλείπετε είναι λάθος μέγα .

Στα χειρόγραφα της παλαιάς πάντως (σε όσα έχω δει) δεν φαίνεται πως (με ποιόν τρόπο δηλαδή) το έλεγαν (με ή χωρίς το "και" δηλαδή), διότι δεν υπάρχει μελοποιημένος ο στίχος της Η' ωδής των καταβασιών.

Στα χειρόγραφα της νέας και βασικά του Γρηγορίου όπου το βάζει (αραιά και που) είναι πάντα χωρίς το "και". Το ίδιο και στο έντυπο του Χουρμουζίου (αλλά και στο επικρατούν ειρμολόγιο του Ιωάννου). Όπου το βάζει πάντα χωρίς το "και". Αυτά στις αργές καταβασίες. (προφανώς για να το γράφουν έτσι, έτσι θα το έψαλλαν)

Σύντομες καταβασίες δεν έχουν τα παλαιά έντυπα ειρμολόγια (Πέτρου και Ιωάννου) παρα μόνο σύντομα μελοποιημένους τους ειρμούς τους κανόνος. Ως καταβασίες έχουν μόνο τις αργές. Οπότε εκεί δεν υπάρχει ο στίχος.

Τώρα ο ολοκληρωμένος στίχος είναι "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]". (κοιτάξτε στην επισύναψη)

Στην ψαλτική παράδοση πάντως έχει περάσει μόνο το "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον[/FONT]". Το σωστό προφανώς είναι να λέγεται ολόκληρος ο στίχος. Δεν ξέρω όμως πως επεκράτησε να λέγεται μόνο το πρώτο ημιστίχιο και με κομμένο το "και" (μάλιστα να μελοποιήται έτσι).

Ίσως κάτι παρόμοιο με το "[FONT=&quot]Δόξα αὕτη ἔσται πᾶσι τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ.[/FONT]" αντί του ορθού "[FONT=&quot]Τοῦ ποιῆσαι ἐν αὐτοῖς κρῖμα ἔγγραπτον, δόξα αὕτη ἔσται πᾶσι τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ.[/FONT]". Για να πω την αλήθεια παντως δεν γνωρίζω και ακριβώς τι συμβαίνει. Εγώ ψάλλω το "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον[/FONT]". (έχει μια παράδοση τουλάχιστον 200 χρόνων) Αλλά το σκέφτομαι σοβαρά μήπως το αλλάξω με "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]".

Δηλαδή ως: "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]";
Θα διαβάσουμε και στην Συμβολή βέβαια το γιατί.

"Στα πολύ παλιά τα χρόνια" πριν από την καταβασία κάθε ωδής ψαλλόταν ο αρχικός στίχος της βιβλικής ωδής, εκτός από την η' όπου ψάλλονταν ο τελευταίος στίχος της αντίστοιχης βιβλικής. Βλ. π.χ. αργές καταβασίες Χριστουγέννων και άλλων εορτών σε σύνθεση Μανουήλ Δούκα Χρυσάφη, στα παλαιά χφφ.
Ε.Γ.

V_Zacharis said:

Σύντομες καταβασίες δεν έχουν τα παλαιά έντυπα ειρμολόγια (Πέτρου και Ιωάννου) παρα μόνο σύντομα μελοποιημένους τους ειρμούς τους κανόνος. Ως καταβασίες έχουν μόνο τις αργές. Οπότε εκεί δεν υπάρχει ο στίχος.

Click to expand...

Μου κάνει εντύπωση αυτό που λες Βασίλη καθ' ότι αν δούμε στη Μ. Εβδομάδα του Πρίγγου τις αργές καταβασίες, όταν υπάρχει η Η΄ ωδή αργή προηγείται αυτός ο στίχος (με το "και") σε αργοσύντομο μέλος όπως και οι καταβασίες. Αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη;

petrosgrc said:

Μου κάνει εντύπωση αυτό που λες Βασίλη καθ' ότι αν δούμε στη Μ. Εβδομάδα του Πρίγγου τις αργές καταβασίες, όταν υπάρχει η Η΄ ωδή αργή προηγείται αυτός ο στίχος (με το "και") σε αργοσύντομο μέλος όπως και οι καταβασίες. Αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη;

Click to expand...

Με το δεδομένο ότι στα χειρόγραφα της νέας γραφής, αλλά και στις πρώτες εκδόσεις (Ειρμολόγιο Χουρμουζίου-αλλά και σε αυτό του Ιωάννου), δεν υπάρχει, μπορούμε να πούμε ότι είναι νεώτερη προσθήκη. Βέβαια η παλαιότερη και από αυτά μορφή ποια είναι δεν το γνωρίζω.

Πάντως την εποχή Πρίγγου-Στανίτσα δεν φαίνεται από τις ηχογραφήσεις να το έψαλλαν. Ακούστε τον Στανίτσα (ως άρχοντα λαμπαδάριο-απέναντι στον Κ.Πρίγγο) από τον Π.Ναό το 1958. Δεν λέει "και ευλογούμεν".

View attachment Η’ ωδή των καταβασιών (αργή) Ήχος Β’ (Θ.Στανίτσας).mp3

V_Zacharis said:

Δηλαδή ως: "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]";
Θα διαβάσουμε και στην Συμβολή βέβαια το γιατί.

Click to expand...

Ναί.

Ο στίχος ολόκληρος χωρίς το "και" ήταν και είναι η πράξη των Σλαβοφώνων και Ρουμάνων αδελφών μας.

π. Μάξιμος said:

Μέ τήν εὐκαιρία, θά πρέπει νά εὐχαριστήσουμε καί νά συγχαροῦμε, ἄν καί ἐλάχιστοι, τό Πανεπιστήμιο Κρήτης γιά τήν δουλειά αὐτή πού μᾶς προσφέρει. Μακάρι νά τό μιμηθοῦν καί ἄλλα Πανεπιστήμια στήν πατρίδα μας, γιατί τέτοιες δουλειές μόνο στό ἐξωτερικό βλέπουμε.

Click to expand...

ΜΠΡΑΒΟ πάτερ. Ουδεμία σχέση έχω με το εν λόγω Παν/μιο, όμως αποτελεί ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ προς ΜΙΜΗΣΙΝ.

MTheodorakis said:

Ὁ στίχος λέγεται ὁλόκληρος, χωρὶς τὸ «καί». Βλ. προσεχὲς τεῦχος Συμβολῆς 23.

Click to expand...

V_Zacharis said:

Δηλαδή ως: "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]";
Θα διαβάσουμε και στην Συμβολή βέβαια το γιατί.

Click to expand...

Κυκλοφόρησε τό τεῦχος 23 τῆς Συμβολῆς, ὅπου ὁ Μανόλης Θεοδωράκης στό πολύ ἐνδιαφέρον ἄρθρο του «Ἡ στιχολογία τῶν ᾠδῶν τοῦ ὄρθρου», δημοσιεύει πλῆθος πηγῶν καί ἀρχαιοτέρων μαρτυριῶν ἀπό χειρόγραφα, ἔντυπα καί παλαιά μουσικά βιβλία γιά τήν ἄνευ τοῦ «καί» καταγραφή τοῦ ἐν λόγῳ στίχου.

Ἀπὸ τὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις:

Ἡ ὀρθὴ σειρὰ τῶν στίχων τῆς η’ ᾠδῆς τοῦ ὄρθρου εἶναι:

«Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα τὸν Κύριον, ὑμνοῦμεν καὶ ὑπερυψοῦμεν αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»,

«Καὶ νῦν...», «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»

κατὰ τὶς ἑξῆς πηγὲς: χφφ. Σινὰ 8 προφητολόγιο ι' αἰ. φ. 271r, 755 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 106r, Βατοπαιδίου 1248 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1077 φ. 16r, Μ. Λαύρας Δ-45 (καί) ψαλτήριο ια’ αἰ. φ. 202v, ΕΒΕ 2042 ὡρολόγιο τέλη τοῦ ιδ’ αἰ., Harley (British museum) 5541 ὡρολόγιο μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1485-1525 φ. 31r, Ὡρολόγιον ἔκδ. 1509, 1520, Ὡρολογόπουλον ἔκδ. 1640, Κ σσ. 202, 214, σημερινὲς ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, Μηναῖον Νοεμβρίου 21, ΤΡΕ Β’ σσ. 197, 205, Μ σσ. 161, 165, ΑΛΑ Δ’ σ. 299.

Στὸ «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» γίνεται «μετάνοια ἀπὸ γῆς»

(D ΙΙΙ σσ. 24, 306, ΣΒ φ. 3v, Σ7 φ. 6r, Σ 1101 φφ. 6v, 8r, P 386 φ. 9r, ΤΑΣ κεφ. ε’, ΤΡ σ. 76), ἐκτὸς ἑορτῶν.

Μια ερώτηση:
Όταν ψάλλομε διπλές καταβασίες (χωρίς κανόνες), πού στην η' ωδή λέμε το "ευλογούμεν...", πριν την πρώτη ή τη δεύτερη καταβασία;

Mike Hourany said:

Μια ερώτηση:
Όταν ψάλλομε διπλές καταβασίες (χωρίς κανόνες), πού στην η' ωδή λέμε το "ευλογούμεν...", πριν την πρώτη ή τη δεύτερη καταβασία;

Click to expand...

Πριν την πρώτη.

Emmanouil Giannopoulos said:

"Στα πολύ παλιά τα χρόνια" πριν από την καταβασία κάθε ωδής ψαλλόταν ο αρχικός στίχος της βιβλικής ωδής, εκτός από την η' όπου ψάλλονταν ο τελευταίος στίχος της αντίστοιχης βιβλικής. Βλ. π.χ. αργές καταβασίες Χριστουγέννων και άλλων εορτών σε σύνθεση Μανουήλ Δούκα Χρυσάφη, στα παλαιά χφφ.
Ε.Γ.

Click to expand...

Ερωτήματα:
1. Εννοείτε πχ
ᾌσωμεν τῷ Κυρίῳ· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται, ἵππον καὶ ἀναβάτην ἔρριψεν εἰς θάλασσαν.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

Ή

Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

2. Πως ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» είναι ο τελευταίος της στιχολογίας της η΄ωδής που επαναλαμβάνεται;

3. Υπάρχει περίπτωση ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» να μην λέγεται πριν την καταβασία ή τον ειρμό της η΄ωδής, αλλ΄απευθείας ο ειρμός ή η καταβασία της η΄ωδής;