Αινούμεν, ευλογούμεν (και) προσκυνούμεν τον Κύριον

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Παρατήρησα οτι παλαιότερα π.χ. στις καταγραφές της εποχής του Ναυπλιώτη από το Βουδούρη δεν ψάλλανε το "και" ευλογούμεν στο Πατριαρχείο. Το ίδιο αν θυμάμαι γίνόταν και το '60 επί Στανίτσα/Δανιηλίδη. Φέτος ("πέρυσι" πια, 2007) άκουσα (μέσω ΕΡΤ) στο Πατριαρχείο να λένε το "και". Φαίνεται αυτό είναι και το πιό σωστό;
 
Δημήτρη σε συνχαίρω για το ερώτημά σου αυτό . Πολλές φορές το έχω δεί και το έχω πεί έχει μαλιάσει η γλώσσα μου , το βλέπω στον Χρύσανθο τον Θεοδοσόπουλο , τον Καραμάνη , τον Ταλιαδώρο ... αυτήν η παράλειψης του Και είναι απαράδεκτο . Εφόσον γίνεται αναφορά ομοίων πραγμάτων γιατί γίνεται παράλειψεις του συνδέσμου Και ; Συμφωνώ ότι πρέπει να γράφεται και να μην παραλείπετε είναι λάθος μέγα .
 
Στα χειρόγραφα της παλαιάς πάντως (σε όσα έχω δει) δεν φαίνεται πως (με ποιόν τρόπο δηλαδή) το έλεγαν (με ή χωρίς το "και" δηλαδή), διότι δεν υπάρχει μελοποιημένος ο στίχος της Η' ωδής των καταβασιών.

Στα χειρόγραφα της νέας και βασικά του Γρηγορίου όπου το βάζει (αραιά και που) είναι πάντα χωρίς το "και". Το ίδιο και στο έντυπο του Χουρμουζίου (αλλά και στο επικρατούν ειρμολόγιο του Ιωάννου). Όπου το βάζει πάντα χωρίς το "και". Αυτά στις αργές καταβασίες. (προφανώς για να το γράφουν έτσι, έτσι θα το έψαλλαν)

Σύντομες καταβασίες δεν έχουν τα παλαιά έντυπα ειρμολόγια (Πέτρου και Ιωάννου) παρα μόνο σύντομα μελοποιημένους τους ειρμούς τους κανόνος. Ως καταβασίες έχουν μόνο τις αργές. Οπότε εκεί δεν υπάρχει ο στίχος.

Τώρα ο ολοκληρωμένος στίχος είναι "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]". (κοιτάξτε στην επισύναψη)

Στην ψαλτική παράδοση πάντως έχει περάσει μόνο το "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον[/FONT]". Το σωστό προφανώς είναι να λέγεται ολόκληρος ο στίχος. Δεν ξέρω όμως πως επεκράτησε να λέγεται μόνο το πρώτο ημιστίχιο και με κομμένο το "και" (μάλιστα να μελοποιήται έτσι).

Ίσως κάτι παρόμοιο με το "[FONT=&quot]Δόξα αὕτη ἔσται πᾶσι τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ.[/FONT]" αντί του ορθού "[FONT=&quot]Τοῦ ποιῆσαι ἐν αὐτοῖς κρῖμα ἔγγραπτον, δόξα αὕτη ἔσται πᾶσι τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ.[/FONT]". Για να πω την αλήθεια παντως δεν γνωρίζω και ακριβώς τι συμβαίνει. Εγώ ψάλλω το "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον[/FONT]". (έχει μια παράδοση τουλάχιστον 200 χρόνων) Αλλά το σκέφτομαι σοβαρά μήπως το αλλάξω με "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]".
 

Attachments

  • Ωρολόγιον το Μέγα (H' ωδή στιχολογίας των ωδών ) Venice 1832.pdf
    918.3 KB · Views: 92
Last edited:
Δηλαδή ως: "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]";
Θα διαβάσουμε και στην Συμβολή βέβαια το γιατί.
 
"Στα πολύ παλιά τα χρόνια" πριν από την καταβασία κάθε ωδής ψαλλόταν ο αρχικός στίχος της βιβλικής ωδής, εκτός από την η' όπου ψάλλονταν ο τελευταίος στίχος της αντίστοιχης βιβλικής. Βλ. π.χ. αργές καταβασίες Χριστουγέννων και άλλων εορτών σε σύνθεση Μανουήλ Δούκα Χρυσάφη, στα παλαιά χφφ.
Ε.Γ.
 
Σύντομες καταβασίες δεν έχουν τα παλαιά έντυπα ειρμολόγια (Πέτρου και Ιωάννου) παρα μόνο σύντομα μελοποιημένους τους ειρμούς τους κανόνος. Ως καταβασίες έχουν μόνο τις αργές. Οπότε εκεί δεν υπάρχει ο στίχος.

Μου κάνει εντύπωση αυτό που λες Βασίλη καθ' ότι αν δούμε στη Μ. Εβδομάδα του Πρίγγου τις αργές καταβασίες, όταν υπάρχει η Η΄ ωδή αργή προηγείται αυτός ο στίχος (με το "και") σε αργοσύντομο μέλος όπως και οι καταβασίες. Αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη;
 
Μου κάνει εντύπωση αυτό που λες Βασίλη καθ' ότι αν δούμε στη Μ. Εβδομάδα του Πρίγγου τις αργές καταβασίες, όταν υπάρχει η Η΄ ωδή αργή προηγείται αυτός ο στίχος (με το "και") σε αργοσύντομο μέλος όπως και οι καταβασίες. Αυτό είναι μεταγενέστερη προσθήκη;
Με το δεδομένο ότι στα χειρόγραφα της νέας γραφής, αλλά και στις πρώτες εκδόσεις (Ειρμολόγιο Χουρμουζίου-αλλά και σε αυτό του Ιωάννου), δεν υπάρχει, μπορούμε να πούμε ότι είναι νεώτερη προσθήκη. Βέβαια η παλαιότερη και από αυτά μορφή ποια είναι δεν το γνωρίζω.

Πάντως την εποχή Πρίγγου-Στανίτσα δεν φαίνεται από τις ηχογραφήσεις να το έψαλλαν. Ακούστε τον Στανίτσα (ως άρχοντα λαμπαδάριο-απέναντι στον Κ.Πρίγγο) από τον Π.Ναό το 1958. Δεν λέει "και ευλογούμεν".

View attachment Η’ ωδή των καταβασιών (αργή) Ήχος Β’ (Θ.Στανίτσας).mp3
 
Last edited:
Ψάχνοντας τίς παλαιότερες ἐκδόσεις τοῦ Ψαλτηρίου, πού συνεκδίδουν ὡς προσθήκη καί τίς ἐννέα ᾠδές, πού χρησιμοποιοῦμε στήν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου, παρατήρησα ὅτι δέν ὑπάρχει στόν στίχο τό «καί».

Αὐτές οἱ ἐκδόσεις πού εἶδα εἶναι:
1. Τοῦ 1770. Σελ. 434 τοῦ pdf.
2. Τοῦ 1798. Σελ. 179 τοῦ pdf. Αὐτή ἡ ἔκδοση εἶναι ἀπό τό Πατριαρχικό Τυπογραφεῖο.
3. Τοῦ 1810. Σελ. 413 τοῦ pdf. Ἐπίσης ἀπό τήν σελ. 424 ὑπάρχει Λεξικόν τῶν κυριοτέρων λέξεων τῶν ψαλμῶν.
4. Τοῦ 1817. Σελ. 433 τοῦ pdf. Ἐπίσης ἀπό τήν σελ. 437 ὑπάρχουν οἱ Ἐκλογές τοῦ Νικηφόρου Βλεμμίδου.

Γιά τήν ἔρευνά σας, παρέθεσα τήν σελίδα κάθε ἐκδόσεως (ἠλεκτρονικῆς, ἤτοι τοῦ pdf) γιά νά τό δεῖτε.

Στίς μετά ἀπό αὐτές τίς ἐκδόσεις χρονικά, ὑπάρχει τό «καί».

Μέ τήν εὐκαιρία, θά πρέπει νά εὐχαριστήσουμε καί νά συγχαροῦμε, ἄν καί ἐλάχιστοι, τό Πανεπιστήμιο Κρήτης γιά τήν δουλειά αὐτή πού μᾶς προσφέρει. Μακάρι νά τό μιμηθοῦν καί ἄλλα Πανεπιστήμια στήν πατρίδα μας, γιατί τέτοιες δουλειές μόνο στό ἐξωτερικό βλέπουμε.

 
Μέ τήν εὐκαιρία, θά πρέπει νά εὐχαριστήσουμε καί νά συγχαροῦμε, ἄν καί ἐλάχιστοι, τό Πανεπιστήμιο Κρήτης γιά τήν δουλειά αὐτή πού μᾶς προσφέρει. Μακάρι νά τό μιμηθοῦν καί ἄλλα Πανεπιστήμια στήν πατρίδα μας, γιατί τέτοιες δουλειές μόνο στό ἐξωτερικό βλέπουμε.

ΜΠΡΑΒΟ πάτερ. Ουδεμία σχέση έχω με το εν λόγω Παν/μιο, όμως αποτελεί ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ προς ΜΙΜΗΣΙΝ.
 
Ὁ στίχος λέγεται ὁλόκληρος, χωρὶς τὸ «καί». Βλ. προσεχὲς τεῦχος Συμβολῆς 23.

Δηλαδή ως: "[FONT=&quot]Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας[/FONT]";
Θα διαβάσουμε και στην Συμβολή βέβαια το γιατί.

Κυκλοφόρησε τό τεῦχος 23 τῆς Συμβολῆς, ὅπου ὁ Μανόλης Θεοδωράκης στό πολύ ἐνδιαφέρον ἄρθρο του «Ἡ στιχολογία τῶν ᾠδῶν τοῦ ὄρθρου», δημοσιεύει πλῆθος πηγῶν καί ἀρχαιοτέρων μαρτυριῶν ἀπό χειρόγραφα, ἔντυπα καί παλαιά μουσικά βιβλία γιά τήν ἄνευ τοῦ «καί» καταγραφή τοῦ ἐν λόγῳ στίχου.


 
"Στα πολύ παλιά τα χρόνια" πριν από την καταβασία κάθε ωδής ψαλλόταν ο αρχικός στίχος της βιβλικής ωδής, εκτός από την η' όπου ψάλλονταν ο τελευταίος στίχος της αντίστοιχης βιβλικής. Βλ. π.χ. αργές καταβασίες Χριστουγέννων και άλλων εορτών σε σύνθεση Μανουήλ Δούκα Χρυσάφη, στα παλαιά χφφ.
Ε.Γ.

Μπορείτε να αναφέρετε χρονολογία (περίπου) και χφφ;

Υ.Γ: http://analogion.com/forum/showthread.php?p=18457#post18457
Μπορεί να δημιουργηθεί κάποια συσχέτιση (κατ᾿ αρχάς χρονολογικά);
 
Last edited:
Ἀπὸ τὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις:

Ἡ ὀρθὴ σειρὰ τῶν στίχων τῆς η’ ᾠδῆς τοῦ ὄρθρου εἶναι:

«Εὐλογοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα τὸν Κύριον, ὑμνοῦμεν καὶ ὑπερυψοῦμεν αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»,

«Καὶ νῦν...», «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας»

κατὰ τὶς ἑξῆς πηγὲς: χφφ. Σινὰ 8 προφητολόγιο ι' αἰ. φ. 271r, 755 τριῴδιο ι’ αἰ. φ. 106r, Βατοπαιδίου 1248 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1077 φ. 16r, Μ. Λαύρας Δ-45 (καί) ψαλτήριο ια’ αἰ. φ. 202v, ΕΒΕ 2042 ὡρολόγιο τέλη τοῦ ιδ’ αἰ., Harley (British museum) 5541 ὡρολόγιο μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1485-1525 φ. 31r, Ὡρολόγιον ἔκδ. 1509, 1520, Ὡρολογόπουλον ἔκδ. 1640, Κ σσ. 202, 214, σημερινὲς ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, Μηναῖον Νοεμβρίου 21, ΤΡΕ Β’ σσ. 197, 205, Μ σσ. 161, 165, ΑΛΑ Δ’ σ. 299.

Στὸ «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» γίνεται «μετάνοια ἀπὸ γῆς»

(D ΙΙΙ σσ. 24, 306, ΣΒ φ. 3v, Σ7 φ. 6r, Σ 1101 φφ. 6v, 8r, P 386 φ. 9r, ΤΑΣ κεφ. ε’, ΤΡ σ. 76), ἐκτὸς ἑορτῶν.
 
Μια ερώτηση:
Όταν ψάλλομε διπλές καταβασίες (χωρίς κανόνες), πού στην η' ωδή λέμε το "ευλογούμεν...", πριν την πρώτη ή τη δεύτερη καταβασία;
Πριν την πρώτη.
 
"Στα πολύ παλιά τα χρόνια" πριν από την καταβασία κάθε ωδής ψαλλόταν ο αρχικός στίχος της βιβλικής ωδής, εκτός από την η' όπου ψάλλονταν ο τελευταίος στίχος της αντίστοιχης βιβλικής. Βλ. π.χ. αργές καταβασίες Χριστουγέννων και άλλων εορτών σε σύνθεση Μανουήλ Δούκα Χρυσάφη, στα παλαιά χφφ.
Ε.Γ.
Ερωτήματα:
1. Εννοείτε πχ
ᾌσωμεν τῷ Κυρίῳ· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται, ἵππον καὶ ἀναβάτην ἔρριψεν εἰς θάλασσαν.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

Ή

Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν· ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται.
Θαλάσσης τὸ ἐρυθραῖον πέλαγος, ἀβρόχοις ἴχνεσιν,
ὁ παλαιὸς πεζεύσας Ἰσραήλ,
σταυροτύποις Μωσέως χερσί,
τοῦ Ἀμαλὴκ τὴν δύναμιν,
ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐτροπώσατο.

2. Πως ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» είναι ο τελευταίος της στιχολογίας της η΄ωδής που επαναλαμβάνεται;

3. Υπάρχει περίπτωση ο στίχος «Αἰνοῦμεν, εὐλογοῦμεν, καὶ προσκυνοῦμεν τὸν Κύριον, ὑμνοῦντες καὶ ὑπερυψοῦντες αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας.» να μην λέγεται πριν την καταβασία ή τον ειρμό της η΄ωδής, αλλ΄απευθείας ο ειρμός ή η καταβασία της η΄ωδής;
 
Back
Top