Πατριαρχικό Ύφος

Shota said:

Αυτό που λέω εγώ είναι ότι μάλλον άλλο εννοεί ο Πέτρος όταν λέει "κατά το ύφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας" και άλλο εμείς. Όσον αφορά το νέο (σύντομο) στιχηραρικό είδος της μελοποιΐας, έχουμε εδώ ειδικούς (Ιωάννη Αρβανίτη, π. Νικόλαο Mεζη...) για να πουν κάτι συγκεκριμένο.

Click to expand...

Συμφωνούμε!
Και δεν έκρινα τις απόψεις σας αλλά τα του σημειώματος βεβαίως.
Πάντως, για να μη μπερδευόμαστε, θα ήταν λάθος κάτω από τον όρο "πατριαρχικό ύφος" να νοούμε την ζώσαν εν τω πατριαρχικώ ναώ και περιβάλλοντι ψαλτικήν παράδοσιν (με όλες τις περιπέτειές της...);

Αν σε 100 μόνο χρόνια έχουμε τόσες εξελίξεις στο ύφος το πατριαρχικό από Ναυπλιώτη και μετά, φανταστείτε τι αλλοιώσεις υπήρξαν από Κουκουζέλους και Πέτρου και μετά.
Δηλαδή, Βράσε όριζα.

dimitris said:

Αν σε 100 μόνο χρόνια έχουμε τόσες εξελίξεις στο ύφος το πατριαρχικό από Ναυπλιώτη και μετά, φανταστείτε τι αλλοιώσεις υπήρξαν από Κουκουζέλους και Πέτρου και μετά.
Δηλαδή, Βράσε όριζα.

Click to expand...

Ο όρος "αλλοίωση" είναι προς συζήτησιν.
Εξέλιξις σημαίνει πάντοτε ένα κάποιο βήμα προς τα εμπρός. Αν το βήμα αυτό αγνοεί σε ένα βαθμό ή παραβλέπει και υποτιμά την παράδοσιν, τότε δεν έχουμε εξέλιξιν αλλά αλλοτρίωσιν. Και θέλει αληθώς επιστημονικήν έρευναν το πότε συνέβη το έν και πότε το άλλον. Οδοστρωτήρες του τύπου "φανταστείτε τι αλλοιώσεις..." είναι αυτό που στα μαθηματικά λέγεται "ατελής επαγωγή" και χρειάζονται επιμελή απόδειξιν αλλοιώς καλύτερα να μην εκστομίζονται...
Πιθανώς ο εικοστός αιώνας, λόγω κάποιας παρακμής να δίδει αφορμάς περισσότερον πάσης άλλης εποχής για σκεπτικισμούς και αμφισβητήσεις. Γι' αυτό είχα μιλήσει σε προηγούμενο post για αίτημα αναβαπτίσεως εις τας πηγάς. Ίσως είναι ουτοπία. Ίσως αυθεντικιστική κίνησις που αξίζει τον κόπον. Μπορεί να προκύψουν κέρδη. Η μαθητεία ίσως πρέπει να επεκτείνεται και εις το παρελθόν με αναθεώρησιν του παρόντος- εικοστού αιώνος.
Όμως η σχέση μας με το ψάλλειν των μεγάλων του εικοστού αιώνος (Ιάκωβον, Πρίγγον και άλλους), θέλουμε δε θέλουμε, είναι το μοναδικό μας νήμα που μας συνδέει με όλη αυτή τη μακραίωνα παράδοσιν ζωντανά. Καλό ή κακό, μόνον αυτό έχουμε. Κάθε τρόπος του σκέπτεσθαι τα μουσικά και ψάλλειν μη στηριζόμενος εις την παραλαβήν της σκυτάλης αυτής υπάρχει φόβος να είναι άγονος ή τεχνητός.
Οι δε καθαρολογίες και το επιθετικώς μηδενιστικό πνεύμα ("όρυζα") που γεννά η άκαρπος αναζήτησις των απωλεσθέντων μουσικών παραδείσων -και υπάρχει στο post σας- συνιστούν αρχαιολατρικήν φαντασίωσιν και νεύρωσιν από την οποίαν κατά καιρούς όλοι μπορεί να διερχόμαστε.

Υ.Γ. Οι ευχαριστούντες το post του Dimitris αλήθεια, τι χειροκροτούν; Την οπωσδήποτε ύπαρξιν "αλλοιώσεων" ή την "όρυζα";

Στὸ δημοσίευμα τοῦ Nicolae Gheorghiţă, “Byzantine Chant in the Romanian Principalities”, σ. 94 ὑπάρχει καὶ μιὰ ἐντυπωσιακὴ περιγραφὴ τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖο ἔψαλλε ὁ Πρωτοψάλτης Γρηγόριος, ἡ ὁποῖα ἀποδίδεται στὸν φερόμενο ὡς μαθητευόμενό του Ştefan Păltinescu: “He would sing with a voice full of a rare enchantment and powerful force; his chanting mode was such that it did not show any effort, not a strange grimace such as you could see in most singers; his face was peaceful, but inspired by the ideals of chanting”.

Emmanouil Giannopoulos said:

“He would sing with a voice full of a rare enchantment and powerful force; his chanting mode was such that it did not show any effort, not a strange grimace such as you could see in most singers; his face was peaceful, but inspired by the ideals of chanting”.

Click to expand...

Επιτρέψατέ μου να θεωρήσω το παραπάνω έξοχον απόσπασμα ως και άλλα παρόμοια ως αντίδοτα εις κάθε είδος απαισιοδοξίας ή μηδενισμού ή αναιμικής καθαρολογίας. Οίοι οι σπουδαίοι ψάλτες εκείνοι οίον και το έργον τους. Κι αν ήσαν "αλλοιωταί", τότε "καλή η αλλοίωσίς των"!
Εύχομαι καλή πανήγυρη της Κοιμήσεως σε εορτάζοντες και μη.

Johnsteff said:

Οι δε καθαρολογίες και το επιθετικώς μηδενιστικό πνεύμα ("όρυζα") που γεννά η άκαρπος αναζήτησις των απωλεσθέντων μουσικών παραδείσων -και υπάρχει στο post σας- συνιστούν αρχαιολατρικήν φαντασίωσιν και νεύρωσιν από την οποίαν κατά καιρούς όλοι μπορεί να διερχόμαστε.

Υ.Γ. Οι ευχαριστούντες το post του Dimitris αλήθεια, τι χειροκροτούν; Την οπωσδήποτε ύπαρξιν "αλλοιώσεων" ή την "όρυζα";

Click to expand...

Αφού επιμένεις και σε άλλα μηνύματα σε νευρώσεις και μηδενισμούς, θα έλεγα ότι η ψυχολογία σήμερα έχει τρόπους να λύσει την συναισθηματική νοημοσύνη η οποία δεν είναι επιστημονικός τρόπος σκέψης και δεν εκλαμβάνεται σαν υγειής.
Άλλο το πιστεύω , ευελπιστώ και άλλο το σκέπτομαι.
Το ερώτημά μου ήταν, να το πω απλά να καταλάβεις, αν ο Δαμασκηνός, ο Κουκουζέλης, ο Πέτρος είχαν το ίδιο ύφος το πατριαρχικό το οποίο "συνέχισε" ο Ναυπλιώτης.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο Ναυπλιώτης με τον εγγονό του στα μουσικά Στανίτσα είχαν διαφορετικό ύφος μέσα σε δύο γενεές και όχι σε γενεές 14. Ανάγαγέ το μαθηματικά προς τα πίσω και πες μου τι ύφος είχε ο Πέτρος και οι πρώην άχρι Δαμασκηνού. Σημασία δεν έχουν οι λέξεις αν ο Πρίγγος και ο Στανίτσας εξέλιξαν ή αλλοίωσαν το ύφος αλλά ότι το ύφος αλλάζει. Μπορεί επί παραδείγματι το παλαιό πατριαρχικό ύφος να ταιριάζει με το αγιορείτικο αφού κάποτε πήγαν αγιορείτες στο Πατριαρχείο να διδάξουν το ύφος.
Με αυτό το σκεπτικό δεν είμαστε μηδενιστές αλλά ούτε και το αντίθετο.
Αν είχαμε σε κασέτες τους προ της επιτροπής πρωτοψάλτες (και έχει σημασία ως προ το ύφος) τότε θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε επιστημονική γνώμη έστω κι αν οι περισσότεροι ήσαν από άλλες σχολές.
Το να ελπίζουμε ότι όλα βαίνουν κατά το δοκούν ανά τους αιώνες και προς το καλό, αυτό ανήκει στη συναισθηματική νοημοσύνη και όχι στην ρεαλιστική.

Το "πατριαρχικό ύφος" έχει συγκεκριμένο χρόνο γέννησης (πρωτοψαλτεία Χαλάτζογλου). Είναι λίγο άτοπο να μιλάμε για Κουκουζέλη και "πατριαρχικό ύφος". Οπότε το ερώτημα του φίλου Δημήτρη πρέπει να εστιάσει πιο συγκεκριμένα στο αν το ύφος αυτό ξεκινώντας από Παναγιώτη Χαλάτζογλου (μαθητή του Δαμιανού Βατοπαιδινού) και συνεχιζόμενο υπό πρωτοψαλτών και λαμπαδαρίων Ιωάννου Τραπεζουντίου, Δανιήλ εκ Τυρνάβου, Ιακώβου και Πέτρου Πελοποννησίων, Πέτρου,Μανουήλ, Γρηγορίου και Κωνσταντίνου των Βυζαντίων, Νικολάου Στογιάννου, Ιακώβου Ναυπλιώτου και μέχρι των ημερών Κωνσταντίνου Πρίγγου και Θρασυβούλου Στανίτσα, έμεινε αναλλοίωτο.
Προσωπικά θεωρώ ότι "αλλοίωση" με την καλή έννοια υπήρξε (ας την ονομάσουμε "εξέλιξη"), γιατί η Παράδοση είναι ζωντανός οργανισμός που εξελίσεται. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι στο διάβα του χρόνου δεν υπήρχαν κοινά βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το ύφος.

Η άποψή μου είναι ότι αν κρίνω απο αυτά που έχω ακούσει δια ζώσης, το σημείο καμπής στον Π.Ναό έγινε επι πρωτοψαλτίας Κ. Πρίγγου.
Όλοι οι μετά, κατά κάποιο τρόπο αυτή την πορεία ακολουθούν.
Πιστεύω ότι ο Κ. Πρίγγος απλά υπάκουσε στην φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και δεν μπορώ να δεχθώ χαρακτηρισμούς των επικριτών του, ως "ο εκπορνευτής της Β. μουσικής" και άλλα κομψά.
Πιστεύω ότι απλά ήρθε η ώρα για κάποια πράγματα και ο Θεός θέλησε εκείνη την χρονική στιγμή ο Κ. Πρίγγος να βρίσκεται στο αναλόγιο.
Αυτό φυσικά, δεν μειώνει και την μουσική του ιδιοφυϊα, ούτε στο ελάχιστο.

Τώρα τι άλλαξε;
Όπως έχω ξαναπεί η λεγόμενη παλαιά πατριαρχική παράδοση την οποία εδώ έχω ακούσει δια ζώσης και κατα τα φαινόμενα με μεγάλη πιστότητα απο παλιούς ψάλτες που είχαν ακούσει τον Σάμου Ειρηναίο κ.α., να φανταστείτε ότι εδώ στη Σάμο μέχρι πρότινος την Μ. Τετάρτη το απόγευμα δεν γίνονταν "Νυμφίος" κατα μίμηση της παράδοσης του Π. Ναού...
Η εκτέλεση είναι ηγεμονική... αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γίνονταν κάποιες αναλύσεις επι των θέσεων, αλλά αρκετά περιορισμένες.
Το λεγόμενο "μυστικοπαθές" ύφος, εισήχθη εδώ στη Σάμο -δηλ. το ακούσαμε πρώτη φορά- απο μαθητές των Θεσσαλονικέων. Όπως και τις αργές θέσεις μέσα στα Δοξαστικά αλλά και τις επαγγελίες των Αποστόλων με τις χρωματικές θέσειςκλπ. Που φυσικά και αυτοί κάποια απο αυτά τα έχουν απο τον Κ. Πρίγγο. Παλιά, το λεγόμενο "μυστικοπαθές" επι παραδείγματι δεν απαντάται στο παλαιό πατριαρχικό ύφος. Είναι γέννηση του μοντέρνου, επί Κ. Πρίγγου. Τα αργά προκείμενα, το Δύναμις του Κρητός κ.α., δεν ελέγοντο με την χρονική αγωγή που ακούμε σήμερα, αλλά σε πιο σύντομο χρόνο...

dimitris said:

Αφού επιμένεις και σε άλλα μηνύματα σε νευρώσεις και μηδενισμούς, θα έλεγα ότι η ψυχολογία σήμερα έχει τρόπους να λύσει την συναισθηματική νοημοσύνη η οποία δεν είναι επιστημονικός τρόπος σκέψης και δεν εκλαμβάνεται σαν υγειής.
Άλλο το πιστεύω , ευελπιστώ και άλλο το σκέπτομαι.
Το ερώτημά μου ήταν, να το πω απλά να καταλάβεις, αν ο Δαμασκηνός, ο Κουκουζέλης, ο Πέτρος είχαν το ίδιο ύφος το πατριαρχικό το οποίο "συνέχισε" ο Ναυπλιώτης.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο Ναυπλιώτης με τον εγγονό του στα μουσικά Στανίτσα είχαν διαφορετικό ύφος μέσα σε δύο γενεές και όχι σε γενεές 14. Ανάγαγέ το μαθηματικά προς τα πίσω και πες μου τι ύφος είχε ο Πέτρος και οι πρώην άχρι Δαμασκηνού. Σημασία δεν έχουν οι λέξεις αν ο Πρίγγος και ο Στανίτσας εξέλιξαν ή αλλοίωσαν το ύφος αλλά ότι το ύφος αλλάζει. Μπορεί επί παραδείγματι το παλαιό πατριαρχικό ύφος να ταιριάζει με το αγιορείτικο αφού κάποτε πήγαν αγιορείτες στο Πατριαρχείο να διδάξουν το ύφος.
Με αυτό το σκεπτικό δεν είμαστε μηδενιστές αλλά ούτε και το αντίθετο.
Αν είχαμε σε κασέτες τους προ της επιτροπής πρωτοψάλτες (και έχει σημασία ως προ το ύφος) τότε θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε επιστημονική γνώμη έστω κι αν οι περισσότεροι ήσαν από άλλες σχολές.
Το να ελπίζουμε ότι όλα βαίνουν κατά το δοκούν ανά τους αιώνες και προς το καλό, αυτό ανήκει στη συναισθηματική νοημοσύνη και όχι στην ρεαλιστική.

Click to expand...

To ύφος σου είναι αγενές: εγώ σού μίλησα στον πληθυντικό και εσύ στον ενικό.
(Εννοείται κι εγώ θα σου μιλώ στον ενικό στο εξής).
Το ύφος σου είναι μηδενιστικό: το "βράσε όρυζα" εκτός από απαξιωτική φράση προδίδει και τη συναισθηματική σου απαισιοδοξία, άρα είσαι και εσύ συναισθηματικά σκεπτόμενος - κάτι σαν "προτεσταντίζουσα καθαρολογία" διανοουμένη βεβαίως που αντιδρά στην όποια ιστορική εξέλιξη και τη θεωρεί ακάθαρτη.
Η ιστορική πορεία είναι αυτή που είναι φίλτατε, πέραν "καλού και κακού και του δοκούντος" που αναφέρεις. Ποιός θα καθορίσει το δοκούν; Ο κάθε φαντασιωτής απωλεσθέντων μουσικών παραδείσων -κι έχει αρκετούς ο μπαξές σήμερα- που αντλεί από την άρνηση συμφιλίωσής του με το υπαρκτό; Δεν είναι νευρωσιακό αυτό; Η ιστορική πορεία (η μουσική εν προκειμένω) δεν έχει ηθική - η περί του αντιθέτου αξιωματική συνιστά αν όχι νεύρωση, τότε αστείο ιδρωμένου λογιωτατισμού. Με όλα αυτά μοιάζεις λίγο να ακουμπάς τη μουσική και ιστορική νεύρωση (όχι βέβαια την προσωπική) και να με συγχωρείς. Αλλά και η παντελής απουσία συναισθηματικής σκέψης και νοημοσύνης σε έναν άνθρωπο θα ήταν νεύρωση του κερατά. Η μελαγχολική όμως και μηδενιστική σου χροιά απέναντι στη μουσική εξέλιξη προδίδει ότι ευτυχώς διαθέτεις κι εσύ όπως κι εγώ μπόλικη συναισθηματική σκέψη που απλά συμβοηθείται και αλληλοβαστάζεται από τη λογική σου επιστημονική σκέψη. Μόνο που η δική μου αγαπά την πραγματικότητα ενώ η δική σου, τάχατες με τη λογική σκέψη, την αρνείται τελικά. Τελεία και συγγνώμη.

Αν δεν υπήρχαν τα παραπάνω θα μιλάγαμε σα φίλοι και θα λειτουργούσαμε και με τη ρημάδα τη λογική σκέψη και σε πολλά θα συμφωνούσαμε. Με άλλα λόγια σού αφήνω πραγματικό περιθώριο και προσέγγισης και φιλίας. Εσύ διαλέγεις.

Χρόνια Πολλά για την Κοίμηση. Σε όλους φυσικά.

Johnsteff said:

To ύφος σου είναι αγενές: εγώ σού μίλησα στον πληθυντικό και εσύ στον ενικό.

Click to expand...

...

nicos said:

Η άποψή μου είναι ότι αν κρίνω απο αυτά που έχω ακούσει δια ζώσης, το σημείο καμπής στον Π.Ναό έγινε επι πρωτοψαλτίας Κ. Πρίγγου.
Όλοι οι μετά, κατά κάποιο τρόπο αυτή την πορεία ακολουθούν.
Πιστεύω ότι ο Κ. Πρίγγος απλά υπάκουσε στην φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και δεν μπορώ να δεχθώ χαρακτηρισμούς των επικριτών του, ως "ο εκπορνευτής της Β. μουσικής" και άλλα κομψά.
Πιστεύω ότι απλά ήρθε η ώρα για κάποια πράγματα και ο Θεός θέλησε εκείνη την χρονική στιγμή ο Κ. Πρίγγος να βρίσκεται στο αναλόγιο.
Αυτό φυσικά, δεν μειώνει και την μουσική του ιδιοφυϊα, ούτε στο ελάχιστο.

Τώρα τι άλλαξε;
Όπως έχω ξαναπεί η λεγόμενη παλαιά πατριαρχική παράδοση την οποία εδώ έχω ακούσει δια ζώσης και κατα τα φαινόμενα με μεγάλη πιστότητα απο παλιούς ψάλτες που είχαν ακούσει τον Σάμου Ειρηναίο κ.α., να φανταστείτε ότι εδώ στη Σάμο μέχρι πρότινος την Μ. Τετάρτη το απόγευμα δεν γίνονταν "Νυμφίος" κατα μίμηση της παράδοσης του Π. Ναού...
Η εκτέλεση είναι ηγεμονική... αυτό δεν σημαίνει ότι δεν γίνονταν κάποιες αναλύσεις επι των θέσεων, αλλά αρκετά περιορισμένες.
Το λεγόμενο "μυστικοπαθές" ύφος, εισήχθη εδώ στη Σάμο -δηλ. το ακούσαμε πρώτη φορά- απο μαθητές των Θεσσαλονικέων. Όπως και τις αργές θέσεις μέσα στα Δοξαστικά αλλά και τις επαγγελίες των Αποστόλων με τις χρωματικές θέσειςκλπ. Που φυσικά και αυτοί κάποια απο αυτά τα έχουν απο τον Κ. Πρίγγο. Παλιά, το λεγόμενο "μυστικοπαθές" επι παραδείγματι δεν απαντάται στο παλαιό πατριαρχικό ύφος. Είναι γέννηση του μοντέρνου, επί Κ. Πρίγγου. Τα αργά προκείμενα, το Δύναμις του Κρητός κ.α., δεν ελέγοντο με την χρονική αγωγή που ακούμε σήμερα, αλλά σε πιο σύντομο χρόνο...

Click to expand...

Γνωρίζετε σίγουρα ότι το μυστικοπαθές που λέτε, αυτό που ακούμε και στις παλιές ηχογραφήσεις στα μεγάλα προκείμενα κλπ, εισήχθη επί Πρίγγου; Γιατί εγώ νομίζω πως το ακούω εδώ (γιατί το εναλλακτικό είναι το ηγεμονικό, που το εκλαμβάνω σαν πανηγυρικό). Οι ζώντες αυτήκοοι ας καταθέσουν τη σχετική μαρτυρία. Πάντως, τα χρωματικά στον Απόστολο δεν υπάρχουν στο Πατριαρχείο. Περί χρονικής αγωγής αλλά και περί ύφους κλπ, ακούστε τις 4 συνεντεύξεις του κ. Παπαμανωλάκη και θα αντιληφθείτε το ενιαίον της παραδόσεως μέχρι και τον Πρίγγο.

Σχετικά με τον μακαριστό Ειρηναίο, άσχετο βέβαια με την κουβέντα αλλά μιας και βρήκα αφορμή το αναφέρω, από αυτό το απόσπασμα φαίνεται πως υπάρχουν δίσκοι του που δεν περιελήφθησαν στον ψηφιακό δίσκο «και ανυμνήσωμεν». Εσείς που είστε από τη Σάμο, όπου όπως λέτε ο Ειρηναίος μεταλαμπάδευσε την παράδοσή του, μήπως γνωρίζετε κάτι σχετικό, ενδεχομένως αρχείο δίσκων η εγγραφές κασετών από δίσκους που υπάρχουν εκεί; Είναι πολύτιμη η καταγραφή της φωνής του, αφού καταθέτει άκουσμα καθαρό, πολίτικο και επηρεασμένο από τον Ναυπλιώτη, οπότε θα ενδιέφερε όλους μας (ελπίζω, γιατί υπάρχουν και πολλοί αδαείς) η διάδοση περισσότερων τέτοιων ακουσμάτων, αν πράγματι υπάρχουν.

nicos said:

Το μετ'αναλύσεων τούτο, είναι...κατοπινό. Ο Ναυπλιώτης έψαλλε τα κλασσικά μαθήματα, αλλά όπως λένε τα είχε κάνει δικά του. Ο Ναυπλιώτης αντιπροσωπεύει την απλότητα του Πατριαρχικού Μέλους με μια φωνή όμως που δεν μπορούμε να συλλάβουμε σήμερα απο τις τότε ηχογραφήσεις.

Click to expand...

Σχετικά με τις αναλύσεις, σαν πρότυπο έχω το Κοινωνικό του Ιωάννου σε α' που ψάλλει ο Ναυπλιώτης. Αναμφισβήτητα το έχει κτήμα του, όμως και αναμφισβήτητα ξεφεύγει με τις αναλύσεις από το κείμενο.

Ο δάσκαλός μου Ελευθέριος Γεωργιάδης μου διηγείται την εξής ιστορία. Γιος ψάλτη ο ίδιος, έμαθε από μικρός να διαβάζει μουσική. Κάποια στιγμή ανέβηκε στο ψαλτήρι του Ναυπλιώτη. Έβγαλε ο Άρχων ένα κείμενο και του το έδωσε για να παρακολουθεί ενώ εκείνος το έψαλλε. Κατόπιν βλέπει τον δάσκαλό μου απορημένο. Τον ρωτάει τον λόγο. «Δάσκαλε, ντρέπομαι να σας το πω». «Τι είναι;» τον ρωτάει ο Ναυπλιώτης. «Άλλα γράφει μέσα και άλλα λέγατε εσείς». Τότε του εξήγησε πως είναι τα σημεία ποιότητας τα οποία θα μάθει με τον καιρό και τον επαίνεσε στον πατέρα του για την επιμέλειά του.

Έγιναν αναφορές στο "μυστικοπαθές" του πατριαρχικού ύφους, το οποίο και εγένετο προσπάθεια να αποδοθεί εις τον Πρίγγον και αντεπαρεβλήθη προς το "ηγεμονικόν", το οποίον κατά την αυτήν άποψιν συνιστά στοιχείον του Ναυπλιώτου (και μαθητών του, ως ο Σάμου Ειρηναίος).
Κατ' αρχήν, επειδή κάπως συνεπλάκη όλο αυτό με τον βαθμόν αναλύσεων των ποιοτικών σημείων, ας ξεκαθαρίσωμε ότι οι αναλύσεις είναι κάτι άλλο. Και ως προείπαμε, ο Ιάκωβος έψαλλε από λιτά μέχρι υπεραναλελυμένα. Μπορούσε τα πάντα. Ο αναλύσεις του ξεπερνούν κάποτε και τις του Πρίγγου και λοιπών, απλώς εκφέρονται φυσικώ τω τρόπω και αυτή η αποέμφασις τις καθιστά δυσδιάκριτες, ως εάν έψαλλε μετροφωνικά. Ουδεμία όμως σχέσις προς την "μυστικοπάθειαν".
Περί μυστικοπαθείας και ηγεμονικότητος: και τα δυο στοιχεία ενυπάρχουν εις αμφοτέρους, Ιάκωβον και Πρίγγον και εναλλάσσονται. Άλλα μέλη έτσι, άλλα αλλοιώς και όχι τυχαίως. Ακόμη και θέσεις εντός του αυτού μέλους χρωματίζονται αναλόγως. Για παράδειγμα: το "Βουλευτήριον Σωτήρ", το ''Οτε εκ του ξύλου", το "Ψυχή μου κλπ", το γνωστόν ως Minore Χερουβικόν, το Κοινωνικόν Ιωάννου εις πλ Α΄, το "Σε υμνούμεν" πλ Δ΄, τμήματα του τροπαρίου Κασσιανής, το 'Την γαρ σην μήτραν", κλπ του Ναυπλιώτου ηχογραφήματα είναι μέλη μη μετέχοντα μυστικοπαθείας; Ή ο Πρίγγος τα αποδίδει μυστικοπαθέστερα; Ή άλλα μέλη στα οποία ο Ιάκωβος είναι πιο ηγεμονικός, όταν τα λέει ο Πρίγγος υστερούν στο θέμα αυτό; Ή έχει να κάνει η μυστικοπάθεια με την εισαγωγήν χρωματικών μελωδιών εδώ κι εκεί ή τέλος πάντων με μελωδικές καινοτομίες;
Εκείνο που ελλείπει από το πατριαρχικόν ύφος, όπως μάς το παρέδωσαν αυτοί οι δυο μεγάλοι, είναι η εύκολη συναισθηματικότης. Πρέπει να σκύψεις στην ερμηνεία, να την αποδεχθείς ψυχικώς, για να σού αποκαλύψει το λιτό και αυθεντικό της αίσθημα, άλλοτε μεγαλοπρεπές και δοξολογικόν και κηρυκτικόν και άλλοτε προσευχητικόν και ικετευτικόν και μυστικίζον. Όλα εκφέρονται απλά, απέριττα, ταπεινά, σοβαρά, αριστοκρατικά. Πουθενά δεν υπάρχουν οι προτεσταντίζουσες, διαχυτικώς συναισθηματικές μεταλλάξεις με τις οποίες έχουμε χορτάσει από τα παιδικά μας χρόνια στον τόπο μας συνάμα με τον γλυκερό ψευδοταπεινό ευσεβισμό. Ούτε και η άλλη όψις του νομίσματος, οι (παρα)τραγουδιστικές και πανηγυρι(τζιδι)κες εκτροπές που έχουμε εισπράξει από καλλίφωνα και μη αναστήματα (σε ισόποσες δόσεις με καταφανή άγνοια του εξωτερικού ανατολικού μέλους που τάχα επιχειρούν να μιμηθούν τα αναστήματα αυτά δια να εκθρέψουν ώτα μερακλήδων και μη) συναντάται εις το πατριαρχικόν ύφος.
Πάντα ταύτα είναι ένας ακόμη λόγος, δια τον οποίον επιμένομε ότι η μόνη ζώσα σχέση μας με την μακραίωνον βυζαντινήν μουσικήν και δη την πατριαρχικήν παράδοσιν είναι τα ακούσματά μας από Ναυπλιώτη, Πρίγγο και λοιπούς προς τα οποία οφείλομε ισόβιον μαθητείαν. Και πέραν των πολυτίμων αυτών ηχογραφήσεων, έχομε τα σωζόμενα επί χάρτου δια της γραφίδος Πρίγγου, Καραμάνη, Στανίτσα, Παναγιωτίδη, Ταλιαδώρου, Χρυσάνθου (ανεξαρτήτως ποσότητος συγγραφής εκάστου και ανεξαρτήτως του πόσα ημαρτημένα μπορεί κάποιος να προσάψει σε αυτές τις καταγραφές). Δι' αυτών διασώζεται μέγα μέρος αυτής της παρακαταθήκης. Και να μη θελήσει κάποιος να τα ψάλλει, έχει τουλάχιστον να διδαχθεί δια των καταγεγραμμένων εν αυτοίς ερμηνειών, τον τρόπον αναλύσεως και "ξεκλειδώματος" των κλασσικών μελών. Δι' όποιον αγαπά το πραγματικό κι όχι το χαμένο( ιδεατό του παρελθόντος.

Και πριν 100 χρόνια τα ίδια

Έγραψε πουθενά αλλού ο Κ. Ψάχος για αυτό (οτι το Πατριαρχικό ύφος έφτασε μέχρι τον Ιωάννη πρωτοψάλτη); Από τους μαθητές του υπάρχει καμία σχετική μαρτυρία άραγε;

(Ενδιαφέρουσα και η μαρτυρία του Βουδούρη οτι αρχιερεύς του Πατριαρχείου έλεγε στο Ναυπλιώτη οτι όταν ψάλλει είναι σαν να ακούει τον Ιωάννη πρωτοψάλτη).

Δεν ξέρω αν έχει ξανανέβει. Είναι το άρθρο του Κ. Ψάχου στη Φόρμιγγα "Περί ύφους".

Και σε ενιαίο pdf.

Μήπως ο Ψάχος μπερδεύει την απλότητα του πατριαρχικού ύφους με τη μετροφωνία;

Σήμερα άκουσα το Πατριαρχείο απο την τηλεόραση.
Μου άρεσε, οι χοροί απέδωσαν πολύ ωραία.
Έφτασε η ώρα του Ευαγγελίου...λέω, ο διάκος ξεφεύγει λίγο απο την Πατριαρχική απαγγελία, αλλά τέλος πάντων καλός ήτανε, ας μην γκρινιάξω...
μετά ακούω τους διάκους που κάνανε εκφωνήσεις σε πλ.Α', αμάν, και ο Πατριάρχης σε πλ.Α'; λέω τι στο καλό, απο τότε που έχω να τους ακούσω τι άλλαξε; αυτά δεν τα κάνανε...και μετά ήρθε και η χαριστική βολή απο τον αγαπημένο μου Ι. Χαριατίδη: Λύτρωσιν σε Δ' Άγια! βρέ παιδιά, δεν είμαι φυσικά Πατριαρχικός, αλλά μήπως αγνοώ κάτι απο το τί είναι Πατριαρχική παράδοση; το ότι ο Πρωγάκης έχει μέσα και το Λύτρωσιν σε Άγια δεν σημαίνει κιόλας ότι ψάλλεται εντός του Πατριαρχείου...και στη φωτό του Χαριατίδη στην ανακοίνωση της τιμητικής του εκδήλωσης εδώ στο site, έχει στο αναλόγιο Ποτήριον σωτηρίου σε πλ.Δ'...
Το ξέρω ότι οι Πατριαρχικοί όπως είναι τα πράγματα σήμερα κρατάνε Θερμοπύλες...αλλά...

Γράφει ο Ψάχος (εν παραφράσει γράφω) ότι το ύφος δεν είναι μίμηση λαρυγγισμών αλλά κάτι άλλο.
Συμφωνεί με τον Στεφανίδη ότι δεν είναι μόνο οι νότες αλλά και το κάτι άλλο που διδάσκεται ο μαθητής από το δάσκαλο.
Κανείς όμως δεν διευκρινίζει τι είναι το ύφος και δη το "Πατριαρχικόν" γιατί μάλλον είναι κάτι που δεν μπορούμε να περιγράψουμε σε κείμενο αλλά μόνο να το ακούσουμε.
Ακούσματα πρίν τον Ναυπλιώτη δεν έχουμε.
Δεν στέκει να θεωρήσουμε εξωπατριαρχικό τον Πέτρο επειδή "αμανέδιζε" όπως κατηγορήθηκε ενώ η γραφή του ήτο απλή και σεμνή.
Αν το ύφος λοιπόν δεν περιγράφεται με λέξεις και δεν έχουμε ακούσματα απλά δεν μπορούμε να πούμε τίποτα.
Ό όρος "Πατριαρχικό ύφος" αναφέρεται φυσικά για τους εντός Πατριαρχείου ψάλτες σαν θεματοφύλακες της παράδοσης. Για τους εκτός Πατριαρχείου έχουμε το "εκκλησιαστικό" ύφος.
Είναι κι αυτό σεμνό σαν το δύναμις του Καμαράδου.
Το βρίσκουμε σε απλούς ψάλτες στην επαρχία ημιπρακτικούς και όχι (ή σπάνια) σε μεγαλοψάλτες Αθηνών με ηλ. ισοκράτες και φωνές Παβαρότι.
Κάντε μια βόλτα στο youtube και θα ανακαλύψετε ωραίες φωνές κατά το λάδι-λάδι μα τηγανίτες τίποτα.