MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Ἐρωτήματα:
1. Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποδίδεται ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων μόνη της;
-Δὲν εἶναι ἀπαραίτητο. Βλ. Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ι’, κ’, νζ’ καὶ ΤΜΕ σ. 183.
Τὰ Εἰσόδια εἶναι ὑποδεέστερη θεομητορικὴ ἑορτὴ ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμό, τὴν Κοίμηση καὶ τὸ Γενέσιο, λόγῳ νοήματος, μὴ ἰδιομέλων ἀποστίχων, ἀπουσίας ὑπακοῆς, ἀναστάσιμου ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου σὲ Κυριακή (τυπικὸ Εὐεργέτιδος σσ. 265, 322, Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ξ’ καὶ τυπικὸ Διονυσίου σ. 86) καὶ ἔλλειψης μεθεόρτων στὸ στουδιτικὸ τυπικὸ τοῦ θ’ αἰ.
2. Γιατί δὲν ἀποδίδεται σὲ ὀκτὼ ἢ ἐννέα ἡμέρες, ὅπως ἄλλες δεσποτικὲς ἢ θεομητορικὲς ἑορτές;
-Διότι δὲν εἶναι ἰσοστάσια τῶν ἄλλων μεγάλων θεομητορικῶν ἑορτῶν καὶ ἡ τεσσαρακοστὴ δὲν ἐπιτρέπει «Θεὸς Κύριος...» καὶ συνακόλουθη κατάλυση οἴνου καὶ ἐλαίου πολλῶν μεθεόρτων. Κατὰ τὰ μεθέορτα τῶν ἑορτῶν δὲν ἅρμοζε καὶ δὲν γινόταν νηστεία καὶ πένθος, ἄσκηση καὶ κατάνυξη.
Ἡ Ὑποτύπωση τῶν Στουδίου θ’ αἰ. (Dmitrievskij τ. 1 σ. 231) δὲν προβλέπει μεθέορτα. Ἡ Ὑποτύπωση Ἀθανασίου τοῦ ἀθωνίτου μεταξὺ τῶν ἐτῶν 962-963 (Dmitrievskij τ. 1 σ. 249) ὁρίζει ἀπόδοση στὶς 22 Νοεμβρίου, ὁμοίως καὶ τὸ κανονάριο Νίκωνος τοῦ Μαυροορείτου περὶ τὸ ἔτος 1085 (σ. 63). Στὸ τυπικὸ τῆς Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 (Dmitrievskij τ. 1 σσ. 323-324) ἡ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 23 Νοεμβρίου καὶ συμψάλλονται οἱ δύο ἅγιοι τῆς ἡμέρας. Στὸ τυπικὸ τῆς Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 (σσ. 60-61) ἀποδίδεται στὶς 22 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῆς ἁγίας Κικιλίας. Σὲ αὐτὸ τῶν Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 (σ. 56) ἀποδίδεται στὶς 22 ἀμιγῶς. Τὸ χφ. Paris. gr. 1154 τυπικὸ ιβ’ αἰ. (φ. 111v) τὴν ἀποδίδει στὶς 22 μὲ συμψαλμωδία ἁγίου. Κατὰ τὸ χφ. Σινὰ 1097 Σιναϊτικὸ τυπικὸ Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Σινὰ τοῦ 1214 (φφ. 88v-89r) ἡ ἁγία Αἰκατερίνα ἑορτάζεται στὶς 24 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τοῦ ἁγίου Μερκουρίου, ἡ δὲ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 25 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῶν ἁγίων Κλήμεντος Ῥώμης καὶ Πέτρου Ἀλεξανδρείας.
Ὡς πρὸς τὴν ἁγιοσαβιτικὴ παράδοση, ἀρχικὰ στὸ χφ. Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. (φ. 53r) ἡ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 23 Νοεμβρίου. Κατόπιν, στὶς 24 Νοεμβρίου ψάλλεται ἡ ἁγία Αἰκατερίνα καὶ ὁ ἅγιος Μερκούριος, ἡ δὲ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 25 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῶν ἁγίων Κλήμεντος Ῥώμης καὶ Πέτρου Ἀλεξανδρείας (χφφ. ΤΑΣ Μ. Λαύρας Γ-5 ιβ’ αἰ. φ. 32r-v, Σινὰ 1095 ιβ’ αἰ. φφ. 49v, Μόσχας RGB 173.Ι 501 ιβ’ αἰ. φ. 28r-v, ἁγ. Σάβα 312 τοῦ ἔτους 1201 φ. 32r-v, Κουτλουμουσίου 90δ ἀρχὲς ιγ’ αἰ. φφ. 46r-47r, Vat. gr. 782 α’ ἥμισυ ιγ’ αἰ. φ. 42v, ΤΑΣ κεφ. ιδ’).
3. Εἶναι δυνατὸν νὰ μετατεθεῖ ἡ ἀκολουθία τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης στὶς 26 τοῦ μηνός, ὥστε νὰ ἀποδοθεῖ ἡ ἑορτὴ μόνη της;
-Δὲν χρειάζεται καὶ δὲν θὰ εἶναι ἀποδεκτό.
4. Ἡ ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Μερκουρίου πότε θὰ ψαλλεῖ;
-Θὰ συμψαλλεῖ μὲ τὴν ἁγία Αἰκατερίνα καὶ τὴν ἀπόδοση τῆς ἐλάσσονος ἑορτῆς στὶς 25 Νοεμβρίου.
5. Ἂν ὑπάρχει κάποια ἄλλη λύση γιὰ τὸ ἐν λόγῳ θέμα;
-Στὸν ἑσπερινό, μετὰ τὸ κάθισμα τοῦ ψαλτηρίου, ψάλλεται τὸ «Κύριε ἐκέκραξα» καὶ οἱ ψαλμοὶ μὲ ἐφύμνια. Στιχηρὰ καὶ Δόξα, Καὶ νῦν, τοῦ Μηναίου. «Φῶς ἱλαρὸν» ψαλτό, ἄνευ εἰσόδου καὶ ἀναγνωσμάτων. Ἀπόστιχα τοῦ ἁγίου. Δόξα, Καὶ νῦν καὶ ἀπολυτίκια τὰ τοῦ Μηναίου.
Στὸν ὄρθρο, στὸ «Θεὸς Κύριος», ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς δίς, Δόξα, τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς. Καθίσματα τῶν δύο πρώτων στιχολογιῶν τοῦ Μηναίου καὶ ὁ Ν’ ψαλμός. Κανόνες ὁ β’ τῆς ἑορτῆς εἰς 6 καὶ οἱ τοῦ Μηναίου εἰς 4+4. Καταβασίες δὲν ψάλλονται, ἀλλά, μετὰ ἀπὸ κάθε ᾠδή, ψάλλεται ὁ εἱρμὸς τοῦ τελευταίου κανόνα ἀπὸ τὸ Εἱρμολόγιο. Ἀπὸ γ’ ᾠδῆς ψάλλεται κοντάκιο καὶ οἶκος τῆς ἑορτῆς καὶ τὰ καθίσματα τοῦ Μηναίου. Ἀπὸ στ’ ψάλλονται τὰ τοῦ Μηναίου. «Συναξάριον. Κύριε εὐλόγησον. Ὁ ἱερεύς· Δι’ εὐχῶν...» καὶ τίθεται ἀνάγνωση στὸ συναξάριο πλῆρες. Ψάλλονται οἱ ζ’ καὶ η’ ᾠδές. Ἡ θ’ ᾠδὴ τῶν τριῶν κανόνων. Ἐξαποστειλάρια τοῦ μηναίου. Στοὺς αἴνους στιχολογία μὲ ἐφύμνια καί, ἀπὸ τοῦ στίχου «Τοῦ ποιῆσαι ἐν αὐτοῖς κρῖμα ἔγγραπτον...», ψάλλομε 3 τῆς ἑορτῆς (21 Νοεμβρίου) καὶ 3 τῆς ἁγίας. Δόξα τῆς λιτῆς τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν τοῦ Μηναίου. Δοξολογία μεγάλη καὶ ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς.
Στὴ λειτουργία τὰ ἀρχαῖα ἀντίφωνα (ΤΜΕ σ. 46-47). Μετὰ τὴν εἴσοδο ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς, τῆς ἁγίας, Δόξα, κοντάκιο τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς. Προκείμενο ψαλτὸ τρίς, Ἀλληουάριο ὁμοίως, ἀναγνώσματα τῆς ἁγίας, ἐκτενῆς καὶ λοιπὲς δεήσεις. Μεγάλη εἴσοδος ἐν σιγῇ ψαλλομένου τοῦ χερουβικοῦ. Τὸ χερουβικὸ καλύπτει τὴν εἴσοδο. Δὲν διακόπτεται. Εὐχὲς εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ πλήρεις, χωρὶς νὰ συνεχίζονται στὸν ἐπινίκιο ὕμνο, στὸ «Σὲ ὑμνοῦμεν» κ.λπ. Ὁ λαὸς λέγει τὸ «Πιστεύω» καὶ τὸ «Πάτερ ἡμῶν». Στὸ «Ἐξαιρέτως...» ἡ εὐχὴ τῶν διπτύχων. Κοινωνικὸ ψαλμὸς 33 στὸν ἦχο τῆς ἑβδομάδας καὶ τῆς ἑορτῆς, ἦχος γ’ «Ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι· ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει, ἀχθήσονται εἰς ναὸν βασιλέως», Δόξα, Καὶ νῦν, «Πληρωθήτω...». «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου..». Δόξα, τὸ αὐτό. Καὶ νῦν, τὸ αὐτό.
Κατάλυση οἴνου καὶ ἐλαίου.
1. Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποδίδεται ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων μόνη της;
-Δὲν εἶναι ἀπαραίτητο. Βλ. Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ι’, κ’, νζ’ καὶ ΤΜΕ σ. 183.
Τὰ Εἰσόδια εἶναι ὑποδεέστερη θεομητορικὴ ἑορτὴ ἀπὸ τὸν Εὐαγγελισμό, τὴν Κοίμηση καὶ τὸ Γενέσιο, λόγῳ νοήματος, μὴ ἰδιομέλων ἀποστίχων, ἀπουσίας ὑπακοῆς, ἀναστάσιμου ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου σὲ Κυριακή (τυπικὸ Εὐεργέτιδος σσ. 265, 322, Ἀπορούμενα ΤΑΣ κεφ. ξ’ καὶ τυπικὸ Διονυσίου σ. 86) καὶ ἔλλειψης μεθεόρτων στὸ στουδιτικὸ τυπικὸ τοῦ θ’ αἰ.
2. Γιατί δὲν ἀποδίδεται σὲ ὀκτὼ ἢ ἐννέα ἡμέρες, ὅπως ἄλλες δεσποτικὲς ἢ θεομητορικὲς ἑορτές;
-Διότι δὲν εἶναι ἰσοστάσια τῶν ἄλλων μεγάλων θεομητορικῶν ἑορτῶν καὶ ἡ τεσσαρακοστὴ δὲν ἐπιτρέπει «Θεὸς Κύριος...» καὶ συνακόλουθη κατάλυση οἴνου καὶ ἐλαίου πολλῶν μεθεόρτων. Κατὰ τὰ μεθέορτα τῶν ἑορτῶν δὲν ἅρμοζε καὶ δὲν γινόταν νηστεία καὶ πένθος, ἄσκηση καὶ κατάνυξη.
Ἡ Ὑποτύπωση τῶν Στουδίου θ’ αἰ. (Dmitrievskij τ. 1 σ. 231) δὲν προβλέπει μεθέορτα. Ἡ Ὑποτύπωση Ἀθανασίου τοῦ ἀθωνίτου μεταξὺ τῶν ἐτῶν 962-963 (Dmitrievskij τ. 1 σ. 249) ὁρίζει ἀπόδοση στὶς 22 Νοεμβρίου, ὁμοίως καὶ τὸ κανονάριο Νίκωνος τοῦ Μαυροορείτου περὶ τὸ ἔτος 1085 (σ. 63). Στὸ τυπικὸ τῆς Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 (Dmitrievskij τ. 1 σσ. 323-324) ἡ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 23 Νοεμβρίου καὶ συμψάλλονται οἱ δύο ἅγιοι τῆς ἡμέρας. Στὸ τυπικὸ τῆς Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 (σσ. 60-61) ἀποδίδεται στὶς 22 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῆς ἁγίας Κικιλίας. Σὲ αὐτὸ τῶν Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 (σ. 56) ἀποδίδεται στὶς 22 ἀμιγῶς. Τὸ χφ. Paris. gr. 1154 τυπικὸ ιβ’ αἰ. (φ. 111v) τὴν ἀποδίδει στὶς 22 μὲ συμψαλμωδία ἁγίου. Κατὰ τὸ χφ. Σινὰ 1097 Σιναϊτικὸ τυπικὸ Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Σινὰ τοῦ 1214 (φφ. 88v-89r) ἡ ἁγία Αἰκατερίνα ἑορτάζεται στὶς 24 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τοῦ ἁγίου Μερκουρίου, ἡ δὲ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 25 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῶν ἁγίων Κλήμεντος Ῥώμης καὶ Πέτρου Ἀλεξανδρείας.
Ὡς πρὸς τὴν ἁγιοσαβιτικὴ παράδοση, ἀρχικὰ στὸ χφ. Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. (φ. 53r) ἡ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 23 Νοεμβρίου. Κατόπιν, στὶς 24 Νοεμβρίου ψάλλεται ἡ ἁγία Αἰκατερίνα καὶ ὁ ἅγιος Μερκούριος, ἡ δὲ ἑορτὴ ἀποδίδεται στὶς 25 Νοεμβρίου μὲ συμψαλμωδία τῶν ἁγίων Κλήμεντος Ῥώμης καὶ Πέτρου Ἀλεξανδρείας (χφφ. ΤΑΣ Μ. Λαύρας Γ-5 ιβ’ αἰ. φ. 32r-v, Σινὰ 1095 ιβ’ αἰ. φφ. 49v, Μόσχας RGB 173.Ι 501 ιβ’ αἰ. φ. 28r-v, ἁγ. Σάβα 312 τοῦ ἔτους 1201 φ. 32r-v, Κουτλουμουσίου 90δ ἀρχὲς ιγ’ αἰ. φφ. 46r-47r, Vat. gr. 782 α’ ἥμισυ ιγ’ αἰ. φ. 42v, ΤΑΣ κεφ. ιδ’).
3. Εἶναι δυνατὸν νὰ μετατεθεῖ ἡ ἀκολουθία τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης στὶς 26 τοῦ μηνός, ὥστε νὰ ἀποδοθεῖ ἡ ἑορτὴ μόνη της;
-Δὲν χρειάζεται καὶ δὲν θὰ εἶναι ἀποδεκτό.
4. Ἡ ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Μερκουρίου πότε θὰ ψαλλεῖ;
-Θὰ συμψαλλεῖ μὲ τὴν ἁγία Αἰκατερίνα καὶ τὴν ἀπόδοση τῆς ἐλάσσονος ἑορτῆς στὶς 25 Νοεμβρίου.
5. Ἂν ὑπάρχει κάποια ἄλλη λύση γιὰ τὸ ἐν λόγῳ θέμα;
-Στὸν ἑσπερινό, μετὰ τὸ κάθισμα τοῦ ψαλτηρίου, ψάλλεται τὸ «Κύριε ἐκέκραξα» καὶ οἱ ψαλμοὶ μὲ ἐφύμνια. Στιχηρὰ καὶ Δόξα, Καὶ νῦν, τοῦ Μηναίου. «Φῶς ἱλαρὸν» ψαλτό, ἄνευ εἰσόδου καὶ ἀναγνωσμάτων. Ἀπόστιχα τοῦ ἁγίου. Δόξα, Καὶ νῦν καὶ ἀπολυτίκια τὰ τοῦ Μηναίου.
Στὸν ὄρθρο, στὸ «Θεὸς Κύριος», ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς δίς, Δόξα, τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς. Καθίσματα τῶν δύο πρώτων στιχολογιῶν τοῦ Μηναίου καὶ ὁ Ν’ ψαλμός. Κανόνες ὁ β’ τῆς ἑορτῆς εἰς 6 καὶ οἱ τοῦ Μηναίου εἰς 4+4. Καταβασίες δὲν ψάλλονται, ἀλλά, μετὰ ἀπὸ κάθε ᾠδή, ψάλλεται ὁ εἱρμὸς τοῦ τελευταίου κανόνα ἀπὸ τὸ Εἱρμολόγιο. Ἀπὸ γ’ ᾠδῆς ψάλλεται κοντάκιο καὶ οἶκος τῆς ἑορτῆς καὶ τὰ καθίσματα τοῦ Μηναίου. Ἀπὸ στ’ ψάλλονται τὰ τοῦ Μηναίου. «Συναξάριον. Κύριε εὐλόγησον. Ὁ ἱερεύς· Δι’ εὐχῶν...» καὶ τίθεται ἀνάγνωση στὸ συναξάριο πλῆρες. Ψάλλονται οἱ ζ’ καὶ η’ ᾠδές. Ἡ θ’ ᾠδὴ τῶν τριῶν κανόνων. Ἐξαποστειλάρια τοῦ μηναίου. Στοὺς αἴνους στιχολογία μὲ ἐφύμνια καί, ἀπὸ τοῦ στίχου «Τοῦ ποιῆσαι ἐν αὐτοῖς κρῖμα ἔγγραπτον...», ψάλλομε 3 τῆς ἑορτῆς (21 Νοεμβρίου) καὶ 3 τῆς ἁγίας. Δόξα τῆς λιτῆς τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν τοῦ Μηναίου. Δοξολογία μεγάλη καὶ ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς.
Στὴ λειτουργία τὰ ἀρχαῖα ἀντίφωνα (ΤΜΕ σ. 46-47). Μετὰ τὴν εἴσοδο ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς, τῆς ἁγίας, Δόξα, κοντάκιο τῆς ἁγίας, Καὶ νῦν, τῆς ἑορτῆς. Προκείμενο ψαλτὸ τρίς, Ἀλληουάριο ὁμοίως, ἀναγνώσματα τῆς ἁγίας, ἐκτενῆς καὶ λοιπὲς δεήσεις. Μεγάλη εἴσοδος ἐν σιγῇ ψαλλομένου τοῦ χερουβικοῦ. Τὸ χερουβικὸ καλύπτει τὴν εἴσοδο. Δὲν διακόπτεται. Εὐχὲς εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ πλήρεις, χωρὶς νὰ συνεχίζονται στὸν ἐπινίκιο ὕμνο, στὸ «Σὲ ὑμνοῦμεν» κ.λπ. Ὁ λαὸς λέγει τὸ «Πιστεύω» καὶ τὸ «Πάτερ ἡμῶν». Στὸ «Ἐξαιρέτως...» ἡ εὐχὴ τῶν διπτύχων. Κοινωνικὸ ψαλμὸς 33 στὸν ἦχο τῆς ἑβδομάδας καὶ τῆς ἑορτῆς, ἦχος γ’ «Ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς, αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι· ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει, ἀχθήσονται εἰς ναὸν βασιλέως», Δόξα, Καὶ νῦν, «Πληρωθήτω...». «Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου..». Δόξα, τὸ αὐτό. Καὶ νῦν, τὸ αὐτό.
Κατάλυση οἴνου καὶ ἐλαίου.