Ἐπί τοῦ θέματος.
Νομίζω ὅτι τό θέμα γιά τά πλαίσια τοῦ Ψαλτολογίου καλύφθηκε μέχρι τήν ἀπάντηση 9. Προσκομίστηκαν ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα ἀπό παλαιά ψαλτικά βιβλία καί ἀπό ἕνα παλαιό λειτουργικό βιβλίο δικό μου· Ἀνθολόγιον = Βιβλίο τοῦ ἀναλογίου πού περιέχει ἐπιλεκτικά ἀκολουθίες τῶν Μηναίων ὅλου τοῦ ἔτους, ἐπιλεκτικά ἐπίσης ἀπό Τριώδιο, Πεντηκοστάριο, Παρακλητική. Ἔγινε καί μιά μικρή φιλολογική ἀνάλυση.
Στό φόρουμ δέν συμμετέχουμε γιά νά γράψουμε ἄρθρα καί μελέτες, οὔτε γιά νά ὑποβληθοῦμε σέ ἐξετάσεις τοῦ τύπου ποῦ ἀπαντᾶται ὁ ὅρος... Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν εὐγενική σας διατύπωση, ἀλλά εἶναι δυνατόν νά εἶμαι ἡ Patrologia Graeca ἤ ἡ Concordancia. Αὐτά πού γράφω ἐγώ καί ἄλλοι φαίνεται ὅτι δέν εἶναι «τοῦ ποδαριοῦ», ἀπαιτοῦν κόπο καί προσοχή, ψάξιμο καί ὑπευθυνότητα. Γιατί δέν βγαίνω ἐγώ καί ἄλλοι, μ᾿ ἕνα Ὄνομα ἤ Ἐπώνυμο ἤ Ψευδώνυμο, καί μποροῦμε νά γράφουμε ὅ,τι θέλουμε «εἰκῇ καί ὡς ἔτυχε». Τά προσεγμένα μηνύματα παρακαλοῦμε νά διαβάζονται μέ τήν ἀνάλογη προσοχή καί νά μήν ἐπανερχόμεθα πάλι εἰς τά ἴδια. Γνωρίζω ὅτι δέν «ἐκπέμπουμε» ὅλοι/ες «στό ἴδιο μῆκος κύματος» (δέν εἶναι κακό αὐτό), ἀλλά ἄς μήν τρέχουμε. Δέν ἔχω καμμιά πρόθεση νά ἀντιδικήσω μέ κανέναν καί μάλιστα μέ εὐγενέστατους ἀνθρώπους· ἀλλά ὅταν βλέπεις νά γίνεται πρόταση στούς συντονιστές νά ἀνοίξει θέμα, τό ὁποῖο ἤδη ὑπάρχει καί στό ὁποῖο ἤδη σέ ἔβαλαν οἱ συντονιστές, ὅταν βγῆκες ξεκάρφωτος... τί νά πεῖ κανείς... (χίλια συγγνώμη!!!). Δέν διεκδικῶ τίποτε γιά τόν ἑαυτό μου καί νομίζω ὅτι εἶμαι ἀτελέστερος πολλῶν ἄλλων ἐδῶ στό φόρουμ καί ἀναρμοδιότερος ἄλλων γιά νά ἀπαντῶ· οὔτε, ἐπαναλαμβάνω, ἔχω τό ἀπαιτούμενο χρόνο. Ἤδη ἔχω παρατήσει καίριες ὑποχρεώσεις μου.
Καί πάλι ἐπί τοῦ θέματος.
Ὅταν προσαγάγουμε μιά ἑρμηνεία ρήματος ἀπό ἕνα λεξικό τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσης, πρῶτον πρέπει νά ξέρουμε ὅτι ὅσο ἀπέχει ἡ σημερινή γλῶσσα ἀπό τά ὑμνολογικά κείμενα καί ἀπό αὐτά τά κείμενα τῆς Κ.Δ. (πού γράφτηκαν στήν κοινή, δηλαδή καθομιλουμένη τῆς ἐποχῆς), τόσο ἀπέχει καί ἡ ἀρχαία ἀπό αὐτά. Δέν εἶναι μοναδικό κριτήριο ἕνα λεξικό πού παρέχει τήν πρώτη κύρια ἀρχαία ἑρμηνεία. Εὐτυχῶς πολλά λεξικά παραδίδουν τίς σημασίες σ᾿ ὅλη τήν ἐξέλιξη, ἀλλά παραδίδουν καί τίς μεταφορικές ἔννοιες. Πρέπει ἐμεῖς νά ἔχουμε πολύ κριτικό μάτι (ὄχι κρητικό) καί ἐμπειρία στήν Ὑμνογραφία σέ συνδυασμό μέ τά κείμενα τῆς Ἁ.Γ., τῶν Πατέρων, ἀλλά καί τῶν ἀρχαίων φυσικά. Αὐτά εἶναι ἐπιστήμη/ες ὁλόκληρες καί θά λυθοῦν σ᾿ ἕνα μήνυμα; Δεύτερον τά ὑμνογραφήματα εἶναι ποιήματα, καί γνωρίζετε πῶς ἑρμηνεύεται ἕνα ποίημα... καί τί γράφει ὁ ποιητής... ποιητικῇ ἀδείᾳ...
Ἄν καί ἀρκετά γράφτηκαν μέχρι τήν ἀπάντηση 9 -ἄν προσέξουμε καλά- θά συνεχίσω λίγο, μετά καί τήν συνομιλία πού εἶχα μ᾿ ἕνα παλαιό φιλόλογο. Μοῦ εἶπε ὅτι τό ὀχευθείς προέρχεται μέν ἀπό τό «κακό» ρῆμα ὀχεύω -ομαι, ἀλλά μοῦ ἀράδιασε ἕνα χωρίο ἀπό τόν Λυσία [ἔπαθα πλάκα μιλᾶμε (γιά τούς βόρειους) -γιά νἄχουμε καί χιοῦμορ] μέ τό ὀχευθείς, πού ἀναφερόταν σ᾿ ἔναν πού ἐπιθυμοῦσε νά πάει καβάλα στ᾿ ἄλογο ἤ στό ἄρμα [ἄλλο ὄχημα (π.χ. λιμουζίνα) δέν ὑπῆρχε], γιά νά καταλάβει μιά πόλη. Ἀλλά καί τό ὄχ-ημα ἔχει τήν ἴδια ρίζα. Μήπως ἐπιβεβαιώνομαι στήν ἑρμηνεία μου χθές «ἔγινες συνεποχούμενος στό ἄρμα/ὄχημα τῆς νέας, ἀλλἀ ἀληθινῆς πίστεως τῆς ἀληθοῦς θεότητος» πού συνδιάζεται μέ τό «ἤχθης ἁγιάσαι λαόν καί πόλιν»;
Καί ὁδηγήθηκα σ᾿ αὐτή τήν ἑρμηνεία, ἀπό τό ὁμόριζο ρῆμα παροχοῦμαι πού σημαίνει καί ἐποχοῦμαι μετά τινος, πού ἐποχοῦμαι = φέρομαι ἐπί ὀχήματος καί μτφ. πλέω· γι᾿ αὐτό ἔγραψα καί συμπλεύσας.
Στό ὑμνογραφικό κείμενο πού ἐξετάζουμε σαφῶς ὁ τύπος παροχευθείς προέρχεται ἀπό τό ὀχεύω -ομαι, ἀλλά μέ τήν πρόθεση παρά, πού ὅμως δέν τό συναντᾶμε σύνθετο στά ἀρχαῖα (ἀπ᾿ ὅσα εἶδα). Τό συναντᾶμε ὅμως σύνθετο σέ ὕμνους, ὅπως ἔδειξε ὁ Μάρκελλος, καί συγγνώμη πού δέ τό πρόσεξα τό μεσημέρι. Μποροῦμε νά πάρουμε τήν ἑρμηνεία καί ἀπό τό ὁμόριζο/συνώνυμο παροχοῦμαι· γι᾿ αὐτό ἔγραφα σέ ἑπόμενο μήνυμα γιά τά συνώνυμα ρήματα (ἀλλά σβύστηκε κατά λάθος ἀπό μιά προσθήκη πού ἔκανα).
Τελικά δέν ἦταν καί τόσο «κακιά» λέξη τό παροχευθείς· ἀλλά πρός στιγμήν παρασύρθηκα ἀπό τόν ἀγαπητό Μάρκελλο, πού ἔγραψε ὅτι δέν συνάδει... καί ἀπό τήν ἀποδειχθεῖσα μέχρι ἐκείνη τή στιγμή (σεμνοτυφική) μετατροπή τοῦ παροχευθείς σέ μετοχετευθείς.
Τελειώνοντας θά προσκομίσω κι ἐγώ μιά μαρτυρία μουσικοῦ κειμένου (κι ἔχω τό λόγο μου). Ὅπως ἔχω γράψει σέ ἄλλο σημεῖο, ἐγώ στό σπίτι μου δέν ἔχω μουσικά βιβλία, παρά τυχαίνει νἄχω μόνον τοῦ Ἰω(άννου) Θ(εοφράστου) Σακελλαρίδου. Στόν Σακελλαρίδη, ἄν μή τι ἄλλο, ἅπαντες ἀναγνωρίζουν τήν φιλολογική του ἐπάρκεια καί δεινότητα· «κλασσικός φιλόλογος, τέρας γνώσεων καί μνήμης» ἔχει γραφεῖ. Σᾶς πληροφορῶ, ὅτι, ἐνῶ ἀλλοῦ ἔχει κάνει διορθωτικές φιλολογικές παρεμβάσεις, σ᾿ αὐτό τό σημεῖο διατηρεῖ τό παροχευθείς. Καί ἀναφέρθηκα στόν Σακελλαρίδη γιατί θά ἀνοίξω δύο νέα θέματα στήν ἑνότητα Ὑμνολογικές ἀπορίες, στά ὁποῖα ἐπιμένει (καί ὄχι αὐτός μόνον).
Συμπέρασμα: Τά παλαιά μουσικά καί λειτουργικά βιβλία φάνηκε ὅτι διασώζουν τήν ἀρχική γραφή τοῦ Ποιητοῦ. Στούς Ναούς πῶς θά τό ψέλνουμε; Μᾶλλον ὅπως εἶναι στό Μηναῖο· ἤ ὅπως στά μουσικά σας. Δέν θά εἶναι ἡ πρώτη... διαπιστωμένη διαφορά...