τρίγωνον

[Zambelis Spyros]

http://www.musipedia.gr/

τρίγωνον, και τρίγωνος· έγχορδο όργανο με τριγωνικό σχήμα, όπως δείχνει και το όνομά του. Στην πραγματικότητα ήταν μια άρπα με χορδές διαφορετικού μήκους· παιζόταν με τα δάχτυλα, χωρίς τη βοήθεια πλήκτρου. Ο ακριβής αριθμός των χορδών του δεν ήταν γνωστός· ανήκε όμως στα πολύχορδα όργανα που καταδίκαζαν ο Πλάτων (Πολιτ. Γ', 399D) και ο Αριστόξενος (Αθήν. Δ', 182F, 80).
Ο Ησύχιος δίνει τον ακόλουθο ορισμό του τριγώνου: "τρίγωνον· είδος οργάνου ψαλτηρίου".
Το τρίγωνο θεωρούνταν ένα από τα αρχαία όργανα, όπως η βάρβιτος , η μάγαδις

και η σαμβύκη (Αθήν. ό.π.). Η προέλευση του τριγώνου ήταν φρυγική ή αιγυπτιακή η συριακή (ο Ιόβας, στον Αθήν. Δ', 175D, υποστηρίζει πως "το τρίγωνο ήταν εφεύρεση των Σύρων").
Παιζόταν συνήθως από γυναίκες· ο Πλάτων ο κωμικός (Th. Kock CAF I, 620, απόσπ. 69, στ. 13-14) λέει: "κάλλην [κορίσκην] τρίγωνον είδον έχουσαν, είτ' ήδεν προς αυτό Ιωνικόν τι" (και είδα μιαν άλλη [κορασίδα] να κρατα ένα τρίγωνο, και κατόπι τραγούδησε με τη συνοδεία του μια ιωνική μελωδία).
Από τον 2ο αι. π.Χ. το τρίγωνο δε χρησιμοποιούνταν πια (Αθήν. ΙΔ', 636F, 40).
Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει το ειδώλιο ενός αρπιστή ή τριγωνοεκτελεστή, γνωστό ως Ο αρπιστής της Κέρου. Το ειδώλιο αυτό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται στην εποχή του χαλκού. (Η Κέρος είναι μικρό νησί των Κυκλάδων κοντά στη Θήρα.)

Βιβλιογραφία:

Η. Abert, Pauly RE 1927, τ. XIII (XXVI), στήλ. 2486· στα λ. "Lyra".
Reinhard Herbig, "Griechische Harfen", στο Mitteilung des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 54 (1929), 164-193.
W. Vetter, "Trigonon", Pauly RE 1939, τ. 2 XIII, στήλ. 142.
Κ. Sachs, "The Harp", Hist., 1940, σσ. 135-136.
M. Wegner, "Harfen", Das Musikleben der Griechen, 1949, σσ. 47-51.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''ανήκε όμως στα πολύχορδα όργανα που καταδίκαζαν ο Πλάτων (Πολιτ. Γ', 399D)'']

Plato, Republic
Plat. Rep. 3.399d

Πλάτων, Πολιτ. Γ', 399D


[399δ] πολύχορδα καὶ πολυαρμόνια, δημιουργοὺς οὐ θρέψομεν.
οὐ φαινόμεθα.

τί δέ; αὐλοποιοὺς ἢ αὐλητὰς παραδέξῃ εἰς τὴν πόλιν; ἢ οὐ τοῦτο πολυχορδότατον, καὶ αὐτὰ τὰ παναρμόνια αὐλοῦ τυγχάνει ὄντα μίμημα;

δῆλα δή, ἦ δ᾽ ὅς.

λύρα δή σοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ κιθάρα λείπεται [καὶ] κατὰ πόλιν χρήσιμα: καὶ αὖ κατ᾽ ἀγροὺς τοῖς νομεῦσι σῦριγξ ἄν τις εἴη.

ὡς γοῦν, ἔφη, ὁ λόγος ἡμῖν σημαίνει.

Plato. Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford University Press. 1903.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/...section=399d

~~~~~~~

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre IV des Deipnosophistes

Αθήν., Δ', 182F, 80

Οἶδα δὲ ὅτι καὶ μάγαδις ὄργανόν ἐστιν ἐντατὸν καθάπερ καὶ κιθάρα, λύρα, βάρβιτον. Εὐφορίων δὲ ὁ ἐποποιὸς ἐν τῷ περὶ Ἰσθμίων

« Οἱ νῦν, φησίν, καλούμενοι ναβλισταὶ καὶ πανδουρισταὶ καὶ σαμβυκισταὶ καινῷ μὲν οὐδενὶ χρῶνται ὀργάνῳ. [182f] Τὸν γὰρ βάρωμον καὶ βάρβιτον, ὧν Σαπφὼ καὶ Ἀνακρέων μνημονεύουσι, καὶ τὴν μάγαδιν καὶ τὰ τρίγωνα καὶ τὰς σαμβύκας ἀρχαῖα εἶναι. Ἐν γοῦν Μιτυλήνῃ μίαν τῶν Μουσῶν πεποιῆσθαι ὑπὸ Λεσβοθέμιδος ἔχουσαν σαμβύκην. »

Ἀριστόξενος δ΄ ἔκφυλα ὄργανα καλεῖ φοίνικας καὶ πηκτίδας καὶ μαγάδιδας σαμβύκας τε καὶ τρίγωνα καὶ κλεψιάμβους καὶ σκινδαψοὺς καὶ τὸ ἐννεάχορδον καλούμενον. Πλάτων δ΄ ἐν τρίτῳ Πολιτείας φησίν·

« Οὐκ ἄρα, ἦν δ΄ ἐγώ, πολυχορδίας γε οὐδὲ παναρμονίου ἡμῖν δεήσει ἐν ταῖς ᾠδαῖς τε καὶ μέλεσιν. Οὔ μοι, ἔφη, φαίνεται. [183] Τριγώνων ἄρα καὶ πηκτίδων καὶ πάντων ὀργάνων ὅσα πολύχορδα καὶ παναρμόνια ... »

~~~~~~~~~~~~

(82) [183e] Ἀλέξανδρος δὲ ὁ πολίτης μου (οὗτος δ΄ οὐ πρὸ πολλοῦ τετελεύτηκε) δημοσίᾳ ἐπιδειξάμενος ἐν τῷ τριγώνῳ ἐπικαλουμένῳ ὀργάνῳ οὕτως ἐποίησε πάντας Ῥωμαίους μουσομανεῖν ὡς τοὺς πολλοὺς καὶ ἀπομνημονεύειν αὐτοῦ τὰ κρούσματα. Μνημονεύει δὲ τοῦ τριγώνου τούτου καὶ Σοφοκλῆς ἐν μὲν Μυσοῖς οὕτως·

« Πολὺς δὲ Φρὺξ τρίγωνος ἀντίσπαστά τε
Λυδῆς ἐφυμνεῖ πηκτίδος συγχορδίᾳ, »

καὶ ἐν Θαμύρᾳ. Ἀριστοφάνης δ΄ ἐν Δαιταλεῦσι [183f] καὶ Θεόπομπος ἐν Πηνελόπῃ, Εὔπολις δ΄ ἐν Βάπταις φησίν·

« Ὅς καλῶς μὲν τυμπανίζει
καὶ διαψάλλει τριγώνοις. »

http://remacle.org/bloodwolf/erudits...e/livre4gr.htm

~~~~~~~~

Γλῶσσαι
Ελληνικό λεξικό.
Ἡσύχιος Ἀλεξανδρεὺς

<τρίγωνον>· εἶδος ὀργάνου ψαλτηρίου. ἢ φυτὸν ἐν Αἰγύπτῳ

http://el.wikisource.org/wiki/Γ...1ι/Τ

~~~~

[''ο Πλάτων ο κωμικός (Th. Kock CAF I, 620, απόσπ. 69, στ. 13-14) λέει: "κάλλην [κορίσκην] τρίγωνον είδον έχουσαν, είτ' ήδεν προς αυτό Ιωνικόν τι" (και είδα μιαν άλλη [κορασίδα] να κρατα ένα τρίγωνο, και κατόπι τραγούδησε με τη συνοδεία του μια ιωνική μελωδία).'']

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre XV des Deipnosophistes


Καὶ γὰρ καὶ [665b] περὶ τάξεως τῶν περιφορῶν πολλάκις ἐλέχθη καὶ περὶ τῶν μετὰ τὸ δεῖπνον ἐπιτελουμένων, ἅπερ καὶ μόλις ἀναπεμπάζομαι, εἰπόντος τινὸς τῶν ἑταίρων τὰ ἐκ τῶν Λακώνων Πλάτωνος ἰαμβεῖα·

« Ἄνδρες δεδειπνήκασιν ἤδη; {Β.} Σχεδὸν ἅπαντες. {Α.} Εὖ γε·
τί οὐ τρέχων 〈σὺ〉 τὰς τραπέζας ἐκφέρεις; Ἐγὼ δὲ
λίτρον παραχέων ἔρχομαι. {Β.} Κἀγὼ δὲ παρακορήσων.
Σπονδὰς δ΄ ἔπειτα παραχέας τὸν κότταβον παροίσω·
[665c] τῇ παιδὶ τοὺς αὐλοὺς ἐχρῆν ἤδη πρὸ χειρὸς εἶναι
καὶ προαναφυσᾶν. Τὸ μύρον ἤδη παράχεον βαδίζων
Αἰγύπτιον κᾆτ΄ ἴρινον· στέφανον δ΄ ἔπειθ΄ ἑκάστῳ
δώσω φέρων τῶν ξυμποτῶν. Νεοκρᾶτά τις ποιείτω.
{Α.} Καὶ δὴ κέκραται. {Β.} Τὸν λιβανωτὸν ἐπιτιθεὶς εἶπε ...
[665d] Σπονδὴ μὲν ἤδη γέγονε καὶ πίνοντές εἰσι πόρρω·
καὶ σκόλιον ᾖσται, κότταβος δ΄ ἐξοίχεται θύραζε.
Αὐλοὺς δ΄ ἔχουσά τις κορίσκη Καρικὸν μέλος 〈τι〉
μελίζεται τοῖς συμπόταις· κἄλλην τρίγωνον εἶδον
ἔχουσαν, εἶτ΄ ᾖδεν πρὸς αὐτὸ μέλος Ἰωνικόν τι.

http://webcache.googleusercontent.co...&hl=el&ct=clnk

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών υπάρχει το ειδώλιο ενός αρπιστή ή τριγωνοεκτελεστή, γνωστό ως Ο αρπιστής της Κέρου. Το ειδώλιο αυτό παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται στην εποχή του χαλκού. (Η Κέρος είναι μικρό νησί των Κυκλάδων κοντά στη Θήρα.)'']

Κυκλαδική Συλλογή
Ο "αρπιστής" της Κέρου

http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=4500.
Συνημμένα Thumbnails

 

[Zambelis Spyros]

Side B: woman playing the trigonon . On the wall, wreath. On the floor, basket.

Photograph by Maria Daniels, courtesy of the Martin von Wagner Museum, Wόrzbur, March 1992

Würzburg L 541

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/image?img=Perseus:image:1992.09.0235

 

[Zambelis Spyros]

London E 271

Collection: London, British Museum
Summary: Side A: Terpsichore with Mousaios and MelousaSide B: Youths and a woman
Ware: Attic Red Figure
Painter: Attributed to the Peleus Painter
Context: From Vulci
Date: ca. 450 BC - ca. 420 BC
Dimensions:
H. 0.585 m.

Primary Citation: ARV2, 1039, 13; Beazley Addenda 2, 319, 1039.13
Shape: Neck amphora
Beazley Number: 213511
Period: Classical
Condition:

Face of Mousaios slightly restored.

Decoration Description:

Side A: The poet Mousaios and the Muses Terpsichore and Melousa. Mousaios stands to right, he is laurelled and beardless, wearing a mantle which leaves his right arm and shoulder free. His right hand rests on a straight laurel branch, and in his left he holds a tortoiseshell lyre. Above his head his name is inscribed *M*O*S*A*I*O[*S]. Terpsichore is seated on a chair, and plays on a fourteen-stringed harp. Her head is inclined toward the harp in a three-quarter view. She wears a diadem in her hair, and a chiton and peplos. Over her head is the inscription *T*E*R*Y*I*X*O*R*A. On the left stands Melousa, fitting a mouthpiece to her aulos (flute). Her hair is covered by a cap surmounted by a topknot, and she wears a chiton. In front of her face hangs a kithara, while above her head is the inscription *M*E*L*E*L*O*S*A. Side B: A female figure standing between two youths. The female's head is covered by a linen veil, and she wears a chiton and peplos. She stretches out her right hand to the youth on the left, as if addressing him. Both male figures are beardless, wear mantles, and hold staffs in their right hands. The one on the left wears a wreath.

Shape Description:

Neck amphora with twisted handles

Inscriptions:

In the field above the figures' heads are the inscriptions: *M*O*S*A*I*O[*S]; *T*E*R*Y*I*X*O*R*A, *M*E*L*E*L*O*S*A.

Sources Used:

Beck 1975, 60, pl. 83.450; Boardman 1989, fig. 144; B.F. Cook 1976, 81, fig. 66; Roebuck 1969, 227, fig. 1

Other Bibliography:

M. Wegner Musikgeschichte in Bildern II Musik des Altertums, 4, Griechenland (Leipzig, 1963)1963, 47, fig. 22; Richter 1970c, fig. 138; D. Paquette L'Instrument de Musique dans la cιramique de la grθce antique, Etudes d'organologie (Paris, 1984) 11, fig. 1b

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/artifact?name=London E 271&object=Vase

 

[Zambelis Spyros]

Harp Player, Badisches Landesmuseum, Karlsruhe, Germany, Inventory# B 864, marble, H 13,5 cm, W 5,7 cm, D 10,9 cm, cycladic figurine, bronze age, from the early cycladic II period, early spedos type, found in early 19. century in a grave on the greek island of Santorini, bought in 1840 by F. Maler in Italy, since 1853 in the collection of the Badisches Landesmuseum.

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cycladic_harp_player.jpg

 

[Zambelis Spyros]

Harp Player
Unknown
Cycladic, 2700 - 2300 B.C.
Marble
14 1/8 x 3 3/4 x 11 1/16 in.
85.AA.103

The vast majority of Cycladic sculptures represent standing or reclining female figures. Only five percent of the figures are males; unlike the females, most males are depicted doing something, often playing an instrument. Fewer than a dozen of these male harpists are known, and this example is by far the largest. This harp player, seated on a four legged stool, is also unusual in that, unlike the others, he does not actually play his harp; he merely holds it, resting its soundbox on his thigh.

Text from: www.getty.edu/art/gettyguide/artObjectDetails?artobj=12928