Αγαπητοί συνάδελφοι, λυπούμαι πάρα πολύ για αυτά που έγραψε ο Σκρέκας. Έντυσε με σιδερένια ρούχα τις απόψεις του, χρησιμοποιώντας άριστη ελληνική για να τους δώσει και -τον πάντοτε αποδοτικό- ειρωνικό χαρακτήρα. Όμως, το σιδερένιο ρούχο που τους φόρεσε, μέλλει να σκουριάσει. Μάταια εκοπίασε να μας πείσει ότι η Βυζαντινή Μουσική είναι ύφη και σχολές. Για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι. Μας γράφει ο Σκρέκας: ''αναμείξεις ύφους μπορεί δημοκρατικά να είναι μη ανεπίτρεπτες αλλά δεν είναι αναγκαστικά και εφαρμόσιμες, ή πολλώ δε μάλλον εφαρμοστέες''. Το ότι οι άνθρωποι ρέπουμε προς τα κάτω, ελκόμενοι από τα πάθη, τούτο δεν συνεπάγεται ότι η Βυζαντινή Μουσική μπορεί να παρουσιασθεί ως η ελληνική πολιτική σκηνή, όπου αν δηλώσεις σε ποιο κόμμα ανήκεις, τυγχάνεις και της ανάλογης ''τιμής''. Ή μήπως το συνεπάγεται; Η Βυζαντινή Μουσική, για όσους δεν το γνωρίζουν, είναι μέσον, είναι το ένδυμα του λόγου που απευθύνουμε στον Θεό-Λόγο, είναι προνόμιο. Θυμηθείτε τα ψαλμικά ''Αινείτε αυτόν πάντες οι άγγελοι αυτού, αινείτε αυτόν πάσαι αι δυνάμεις αυτού, αινείτε αυτόν ήλιος και σελήνη, αινείτε αυτόν πάντα τα άστρα και τι φως, αινείτε αυτόν οι ουρανοί των ουρανών και το ύδωρ το υπεράνω των ουρανών. Αινείτε τον Κύριον εκ της γης, δράκοντες και πάσαι άβυσσοι, πυρ, χάλαζα, χιών, πνεύμα καταιγίδος, τα όρη και πάντες οι βουνοί, ξύλα καρποφόρα και πάσαι κέδροι, τα θηρία και πάντα τα κτήνη, ερπετά και πετεινά πτερωτά, βασιλείς της γης και πάντες λαοί, άρχοντες και πάντες κριταί γης, νεανίσκοι και παρθένοι, πρεσβύτεροι μετά νεωτέρων, αινεσάτωσαν το όνομα Κυρίου, ότι υψώθη το όνομα αυτού μόνου''. Θαυμάστε πού απευθύνεται ο Δαβίδ. Παροτρύνει να αινέσουν τον Κύριο οι δράκοντες, τα βουνά και τα ερπετά.. Αλλά; ...και πάντες λαοί. Ας συγκρίνουμε τώρα τον τρόπο με τον οποίο υμνούν τον Κύριο τα κτήνη και ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος τον υμνεί δια του λόγου (είτε σε επίπεδο νοητικό ή καρδιακό είτε σε σωματικό, δηλ. διά της φωνής) και διά οργάνων (Και φυσικά μπορεί να υμνηθεί από heavy metal, εφ ‘όσον δεν υμνείται ο διάβολος). Ποιος τρόπος είναι ανώτερος από τους δύο; Ο ανώτερος, φίλοι και συνάδελφοι, είναι εκείνος ο τρόπος διά του οποίου επιτυγχάνεται ο σκοπός. Και τον σκοπό μας τον υπέδειξε ο Δαβίδ πολλάκις. Φυσικά, η Ψαλτική είναι τέχνη και επιστήμη. Ανάγεται όμως στον Θεό και δεν ισχύει εδώ ότι ισχύει για τις άλλες τέχνες και επιστήμες, όπου οι τεχνίτες και επιστήμονες της κάθε μιάς επιδιώκουν την προσωπική αναγνώριση. Ανάγεται η Μουσική σε τέχνη και επιστήμη. Ή μάλλον δεν ανάγεται, είναι. Αλλά δεν πρέπει να υπηρετεί τα εαυτής αλλά Αυτόν (''Υμνούμεν σε, ευλογούμεν σε, προσκυνούμεν σε, δοξολογούμεν σε, ευχαριστούμεν σοι, διά την μεγάλην σου δόξαν'', ''Αινούμεν ευλογούμεν και προσκυνούμεν τον Κύριον''). Έχει αναρωτηθεί κανείς γιατί είναι ελάχιστοι οι άγιοι ψάλτες; Διότι οι ψάλτες καταντούν να μην υμνούν τον Θεό αλλά το πάθος της φιληδονίας και της φιλαυτίας κατ' επέκταση. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα και δεν μας τιμάει καθόλου. Δεν θα ασχοληθούμε με τα της τέχνης μας και επιστήμης μας; Οι άγγελοι όταν ψάλλουν, επιλέγουν μαθήματα του Στανίτσα ή μήπως κάνουν τις αναλύσεις της Μεθόδου Καρά; Ή μήπως τσακώνονται τα τάγματα των αγγέλων για το ποια είναι τα σωστά διαστήματα; Ή μήπως κινδυνεύουν να εκπέσουν του Παραδείσου επειδή υμνούν τον Θεό κατά αυτόν τον τρόπο; Ή μήπως σκοπός του ανθρώπου δεν είναι να ομοιάσει στους αγγέλους; Αγαπητοί μου συνάδελφοι. Υποβόσκει μεγάλη πλάνη στον χώρο. Δυστυχώς. Ποια θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη πλάνη από το να έχουμε όλοι αποπροσανατολιστεί και να υπηρετούμε την άποψη ότι αναμείξεις ύφους μπορεί δημοκρατικά να είναι μη ανεπίτρεπτες αλλά δεν είναι αναγκαστικά και εφαρμόσιμες, ή πολλώ δε μάλλον εφαρμοστέες, και ότι η εκτέλεση της ψαλτικής τέχνης έχει ύφος, εκπροσώπους, σχολές. Συγκερασμός όλων των ψαλτικών υφών δεν θα γίνει ποτέ. Και θα καταλήξω: ο σκοπός δεν είναι ή δεν πρέπει να είναι αυτός. Ο σκοπός είναι άλλος και τον γνωρίζουμε όλοι από Παλαιάς Διαφήκης. Ο ιερός Χρυσόστομος γράφει σχετικά: ''Το τους θείους αναπέμποντας ύμνους φόβω πολλώ συνεσταλμένους και ευλαβεία κεκοσμημένους ούτω προσφέρειν τούτους''. Ο απ. Παύλος διδάσκει τους Εφεσίους: ''Πληρούσθε εν πνεύματι, λαλούντες εαυτοίς ψαλμοίς και ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς, άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία υμών τω Κυρίω''. Και ο ΟΕ' Κανών της εν Τρούλλω ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου (691 μ.Χ.) αναφέρει χαρακτηριστικά: '' Τους επί το ψάλλειν εν ταις εκκλησίαις παραγινομένους, βουλόμεθα μήτε βοαίς ατάκτοις κεχρήσθαι και την φύσιν προς κραυγήν εκβιάζεσθαι, μήτε τι επιλέγειν των μη τη εκκλησία αρμοδίων τε και οικείων, αλλά μετά πολλής προσοχής και κατανύξεως τας ψαλμωδίας προσάγειν τω των κρυπτών εφόρω Θεώ''. Μεγάλη όντως η τιμή που δόθηκε στους ιεροψάλτες να εκπροσωπήσουν κατά την διάρκεια των ιερών ακολουθιών ολόκληρο το εκκλησίασμα, αλλά βαρύτατες και οι υποχρεώσεις τους απέναντι της Εκκλησίας και του Θεού. Γιατί το ότι εκπροσωπούν το εκκλησίασμα δεν σημαίνει ότι το εκπροσωπούν προσευχόμενοι αντί αυτού, αλλά μόνο στην έκφραση και απόδοση του προσευχητικού λόγου και των ύμνων. Και οι υποχρεώσεις είναι βαρύτατες διότι οφείλει πρώτος ο ίδιος ο ιεροψάλτης να προσευχηθεί ψάλλοντας, και ενώ ψάλλει να προσεύχεται. Πρώτος αυτός. Υπόδειγμα. Αυτή είναι η ευθύνη. Όση αξία έχει ενώπιον του Θεού το ευπρεπές παρουσιαστικό του ιεροψάλτου (γραβάτα και κουστούμι, γυαλιστερά παπούτσια και τυπικοευσέβεια κατά την διάρκεια των ιερών ακολουθιών), άλλη τόση έχει και η επιλογή του ''Θεός Κύριος'' από Σακκελαρίδη, Απολυτίκιο από Χρυσάφη (από μεταγραφή του Χουρμουζίου), Πολυέλεο Σιμωνόπετρας, Εωθινό σε καταγραφή Καρά, Δοξολογία χύμα και προσθέτω εγώ (εν είδει αυτοκριτικής), Χερουβικό Στανίτσα, Λειτουργικά Πρίγου, ''Άξιον εστίν'' Χατζηαθανασίου. Αυτό είναι το πλαίσιο, φίλοι, μέρος του οποίου αναπόσπαστο αποτελεί και η Μουσική. Και θα πει αμέσως κάποιος δύσπιστος ή κάποιοι δύσπιστοι; Αναιρείς και διαγράφεις τις προυποθέσεις εκτέλεσης και απόδοσης; Αλλοίμονο. Αλλοίμονο, φίλοι μου. Σε καμία περίπτωση. Αντιθέτως. Η αξία τους είναι τεράστια και δεδομένη. Όμως σε επίπεδο μαθητείας. Κατά την ώρα των ιερών ακολουθιών ο ιεροψάλτης πρέπει να αφίσταται από τις ''έλξεις'' αυτές και υπερυψώνεται πνευματικά. ''Η κανονιστική επιβολή του ύφους της ΕΛΒΥΧ δεν μπορεί παρά να συνιστά ρυθμιστική προσέγγιση, και αφίσταται από την περιγραφική που είναι η κύρια κατεύθυνση της παράδοσης'': Ποια η αξία αυτής της πρότασης τώρα; Νάτη: ''Η ζωή είναι ο πρόλογος στο βιβλίο της αιωνιότητας'' γράφει ο Λιετιέ, και αλλού ο Βεν. Ντισραέλι υπενθυμίζει ''Η ζωή μας είναι πάρα πολύ μικρή για να καταγίνεται κανείς με μικροπράγματα''. Και κλείνω με μία παραβολή του Πυθαγόρα: ''Η ζωή μας μοιάζει με την μεγάλη και πολυάνθρωπη σύναξη των Ολυμπιακών αγώνων. Άλλοι γυμνάζουν εκεί πέρα το σώμα τους, για να κερδίσουν μ' αυτό την δόξα των αγώνων, άλλοι πάνε εκεί εμπορεύματα για να τα πουλήσουν και να κερδίσουν λεπτά. Είναι κι άλλοι, και που δεν είναι οι χειρότεροι, που δεν γυρεύουν εκεί πέρα άλλο όφελος παρά το να κοιτάζουν πώς και γιατί, πώς και γιατί γίνεται το καθετί, και να είναι θεατές της ζωής των άλλων ανθρώπων, για να κρίνουν απ' αυτό και να ρυθμίζουν την δική τους''.
προτιμώ τον Αγγελόπουλο διότι αν μη τι άλλο κατά την ψαλμωδία του δεν φωνάζει σαν κακομαθημένο παιδάκι ή πωλητή της λαϊκής αγοράς: "Προσέξτε με!" 