Του Αγίου Αθανασίου σήμερα και δράττομαι της ευκαιρίας να εκφράσω την απαρέσκειά μου στην (κατά την γνώμη μου) πολύ κακή συνήθεια να αντιστρέφουμε κυριολεκτικώς την ψυχωφελή έννοια του ονόματος "Αθανάσιος", με το θλιβερό "Θανάσης".
Για σκεφθήτε λίγο και συνειδητοποιήστε τί κάνουμε: "Αθανάσιος", δηλαδή ευθεία αναφορά στην αθανασία της ψυχής! Και λέμε "Θανάσης" δηλαδή θνητός άνευ προσδοκίας αθανασίας! Μα, είναι ωραίο αυτό;
........
Στην προσπάθεια μας να μιμηθούμε τον Άγιο του οποίου το όνομα φέρουμε, άς κάνουμε τουλάχιστον τούτο: άς προφέρουμε τα ονόματά μας στην αυθεντική τους μορφή.Δεν είναι δύσκολο, είναι θέμα πραγματικής θελήσεως για αλλαγή συνηθείας!
Αγαπητέ κ. Λιάκο, που είστε γερός γλωσσοδίφης, όπως έχω καταλάβει από πολλά σας μηνύματα. Κατανοώ με ποια έννοια λέτε τα παραπάνω: εννοείτε ότι αφήνοντας ανέπαφο τον αρχικό τύπο (
Αθανάσιος, Γεώργιος κ.λπ.) αφήνουμε και μια χαραμάδα επανασύνδεσης με το παλιό νόημα (σε όσους βέβαια μπορούν να την κάνουν). Εν πολλοίς συμφωνώ σε αυτό –άσχετα που, σε ανεπίσημο λόγο τουλάχιστον, δεν το τηρώ στο δικό μου όνομα.
Το ίδιο ξεθώριασμα του «ωραίου νοήματος» βλέπουμε σε πολλά άλλα ονόματα, όπως:
Ευστράτιος > Στρατής / Ευστάθιος > Στάθης / Ελευθέριος > Λευτέρης, Ευάγγελος > Βαγγέλης / Παντελεήμων > Παντελής κ.λπ.. και άφησα για το τέλος το σπουδαιότερο:
Χριστός > Χρίστος - αυτό είναι και υπονοούμενο για όσους εξακολουθούν να γράφουν
Χρήστος.. :wink:
).
Όμως, μην το παρουσιάζετε το θέμα δεοντολογικά, αποκαλώντας το μάλιστα «κακή συνήθεια» (γιατί έτσι ... μας γεμίζετε τύψεις
). Είναι μάλλον η ίδια η εξέλιξη της γλώσσας που οδηγεί σε ετυμολογική
αδιαφάνεια λέξεις με μακραίωνη ιστορία, σε πολλές από τις οποίες (όχι όλες φυσικά) άλλαξε ή ατόνησε ή και αντιστράφηκε η αρχική τους σημασία.
Πόσοι μπορούν π.χ. να συνδέσουν το
άγαλμα με το
αγάλλομαι; (
ἄγαλμα: «
πᾶν, ἐφ’ ᾧ τις ἀγάλλεται» κατά τον λεξικογράφο Ησύχιο); Και τι κάνεις τότε με ένα απαίσιο άγαλμα; Ό,τι κάνεις και με έναν υπαίτιο θανάτου, π.χ.δολοφόνο, που όμως τυχαίνει να λέγεται Αθανάσιος: δεν συνδέεις τη σημασία με την ετυμολογία -πράγμα που το έχει κάνει ήδη η σημασιολογική εξέλιξη.
Το πρόσθετο επιβαρυντικό στοιχείο στις λέξεις, και ειδικά τα ονόματα, που υπέστησαν φωνολογικές αλλαγές (π.χ.
Αθανάσιος > Θανάσης) είναι ότι
πρώτα χάθηκε η σύνδεση της λέξης με το αρχικό νόημα (π.χ. την
αθανασία) και μετά σιγήθηκε το α. (Αυτό ίσως εξηγεί γιατί στο θηλυκό όνομα
Αθανασία δεν σιγήθηκε το α. Και κυρίως εξηγεί γιατί ορισμένα ονόματα που αναφέρατε, π.χ.
Ελπίδιος, Αγάπιος, μας φαίνονται τόσο, μα τόσο εκφραστικά: διότι εδώ δεν έχει ατονήσει (ακόμα
το αρχικό νόημα λόγω της πολλής χρήσης).
Επομένως, καλό και ευλογημένο και επιθυμητό (και κυρίως, πρέπει να γίνεται σεβαστό) να επιμένει κανείς να προσφωνείται με το πλήρες όνομα:
Αθανάσιος, Κωνσταντίνος, Γεώργιος κ.λπ.. Αλλά ούτε το
Θανάσης σημαίνει «θνητός άνευ προσδοκίας αθανασίας», ούτε η χρήση του είναι έλλειψη τιμής προς τον άγιο. Πάντα κατά τη γνώμη μου αυτά -για το δεύτερο ας μας πούνε και οι θεολόγοι.
ΥΓ Στην περίπτωση των λέξεων σχολή και σχολείο, που η αρχική τους σημασία παραπέμπει στην "απραξία" (πβ. σχόλη) η σημασιολογική εξέλιξη λειτούργησε υπέρ μας (ή ας ελπίζουμε έτσι...).