Ὅπως καὶ νὰ ἔχει, τὸ θέμα ὅπως τίθεται ἅμα τῇ ἐνάρξει τῆς συζήτησης δείχνει νὰ παραπέμπει στοὺς πρωτοχριστιανικοὺς αἰῶνες, καὶ συγκεκριμένα πρὶν τὴν διαμόρφωση τῶν κανονικῶν Εὐαγγελίων. Παλαιότερη -καὶ ὄχι νεώτερη -φαίνεται ἡ ἐκδοχὴ ποὺ τὸ κείμενο τὸ παραλαμβάνει ὁ ἀναγνώστης ἀπὸ τὸν ἱερέα. Αὐτὴ ἡ ὑπόθεση βασίζεται στὸ ὅτι στὶς πρῶτες κοινότητες, ποὺ ἦταν ἐξελληνισμένες συναγωγές, τὸ βασικὸ βιβλίο ἦταν ἡ Παλαιὰ Διαθήκη. Ἡ Καινὴ διαμορφώθηκε σιγά-σιγά ἀπὸ τὰ κείμενα ποὺ τίθενταν σὲ κυκλοφορία μεταξὺ τῶν ἐκκλησιῶν. Αὐτὴ ἡ διάκριση - ἐπιστολές / Παλαιὰ Διαθήκη, δείχνει καλὴ ὑποψήφια σὰν πρόγονος τῆς διάκρισης ἀποστολικὴ περικοπἠ / περικοπὴ Ἁγίου Εὐαγγελίου. ΥΓ Δράττομαι τῆς εὐκαιρίας γιὰ μιὰ πρόταση, ποὺ μοῦ ἦλθε. Τὸ ἐρώτημα, γιατὶ μιὰ ἰουδαϊκὴ αἵρεση, στὸ περιθώριο τοῦ Ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου, εἶχε τόση ἐπιτυχία στοὺς τότε ἐθνικούς, ἀπαντιέται μὲ τὸν ἁπλούστερο δυνατὸ τρόπο: διότι ἡ αἵρεση αὐτὴ ἀνταποκρινόταν πολὺ περισσότερο στὶς ἀναζητήσεις τῶν τότε ἐθνικῶν ἀπὸ ὅ,τι ἡ ὀρθόδοξη ἰουδαϊκὴ διδασκαλία καὶ πρακτική. Σιγὰ τὸ θέμα! Τὸ ἄλλο ποὺ θέλω νὰ πῶ εἶναι ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη, ἀκόμα καὶ στὸ Πατριαρχεῖο σήμερα, εἶναι παραπλανητικὴ ὡς πρὸς τὰ βασικὰ δομικὰ στοιχεῖα τῆς λειτουργίας, ἡ ὁποία πρέπει νὰ εἶχε πλήρως διαμορφωθῇ ἀκόμα καὶ σὲ style grandiôse (μεγαλοπρεπὲς στύλ) ἤδη τουλάχιστον ἀπὸ τὰ νιάτα τοῦ Χρυσόστομου, στὴν Ἀντιόχεια λ.χ. Μετὰ ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖνο ἤδη ἀρχίζει νὰ μπαίνει καὶ τὸ θέμα τῆς αὐτοκρατορικῆς παρουσίας μέσα στὸν ναό, ἱδιαίτερα στὴν Ἁγ. Σοφία, κάτι ποὺ ἀπαντάει λ.χ. ἐνδεχομένως γιατὶ στρέφεται ὁ ἀναγνώστης σήμερα πρὸς τὸν Πατριάρχη καὶ ὄχι πρὸς τὸ πλήρωμα - ὡς πρώτου μεταξὺ ἴσων, ὀ Πατριάρχης στὴν θέση τοῦ Αὐτοκράτορα. Ἡ μοναστικὴ παράδοση ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἄποψη διασώζει πράγματα ποὺ ἀνήκουν σὲ παλαιότερους ναούς. Μὴν νομίζουμε ὁπωσδήποτε ἔγκυρο τὸ σχῆμα πρότυπο Κωνσταντινούπολη - μιμήσεις κατὰ τόπους. Τέλος στὴν Τουρκοκρατία τὸ ὀρθόδοξο μιλλιὲτ λειτουργοῦσε καὶ ἐν πολλοῖς σὰν κράτος ἐν κράτει, ὁπότε τὰ "κοσμικὰ" θέματα (ὅπως τὰ θεωροῦμε σήμερα) ἀκόμα καὶ ἂν δὲν ἀνακοινώνονταν μέσα στοὺς ναοὺς ὡς κοσμικά, σίγουρα ἀνακοινώνονταν ὡς ἐκκλησιαστικὰ (διάσημο παράδειγμα ὁ ἀφορισμὸς τοῦ 'Υψηλάντη καὶ τοῦ Σούτσου τὸ 1821). Ἓ αὐτὸς ποὺ διάβασε τὸν ἀφορισμό, κατὰ πᾶσα πιθανότητα τὸν διάβασε "τραγουδιστά".