Στὴν ἑπόμενη παράγραφο ὁ Χρύσανθος ἐξηγεῖ πῶς ὁρίζονται στὴν μεθεπόμενη πῶς ὀνομάστηκαν καὶ οἱ
πλάγιοι ἦχοι. Συνάγουμε:
Οἱ πλάγιοι ἦχοι ὁρίζονται ἑπὶ ἑνὸς πενταχόρδου καὶ πάλι ποὺ σχηματίζεται ὄταν προστίθενται κάποιες χορδὲς στὸ
πλάι τοῦ πρώτου αὐθεντικοῦ (ΗΑΒΓΔ) ἐξ οῡ καὶ
πλάγιοι,
δηλαδὴ πλαϊνοί. Ἡ ἀναφορὰ γίνεται σὲ ἔγχορδο.
Ὁ πλάγιος τοῦ τρίτου ἤχου ὀνομάζεται καὶ
βαρὺς δηλαδὴ
μπάσος. Γιατί; Διότι ὁ πλάγιος τοῦ τετάρτου ἤχου ξεκινάει καὶ πάλι ἀπὸ τὴν βάση τοῦ πρώτου ἤχου καὶ πάλι στὸ πρῶτο πεντάχορδο (ΗΑΒΓΔ) ὰφήνοντας τὴν ἴδια βάση στν προηγούμενο (Η). Τὸ δεύτερο πεντάχορδο ποὺ προστίθεται εἶναι τὸ ἴδιο σὲ διαφορὲς τόνων, μὲ τὴν διαφορά ὅτι κατεβαίνει σὲ ὁξύτητα καὶ συμπλέκεται μὲ τὸ πρῶτο ποὺ ἀνεβαίνει σὲ ὀξύτητα, σὰν δύο χτένια. Ἔτσι δὲν χρειάζονται παρὰ δύο ἑπιπλέον χορδὲς (τὰ 2 πεντάχορδα ἀνιὸν καὶ κατιόν, συμπίπτουν στοὺς φθόγγους νΗ, πα, Δι: τὸ δεύτερο πεντάχορδο κατεβαίνει ὅπως ἀκριβῶς ἀνέβηκε τὸ πρῶτο δηλαδὴ τὸ πρῶτο ἀνέβηκε Τ-Ε-ε-Τ τὸ δεύτερο κατεβαίνει Τ-ε-Ε-Τ.
....καὶ ἔχουμε ἑπτὰ φθόγγους νΗ-πΑ-Βου-Γα-Δι,
Δι-κΕ-Ζω-
νΗ-
πΑ
καὶ μαζὶ ἑπτὰ ἤχους, μὲ τὸν ὄγδοο νὰ εἶναι καὶ πάλι ἀπὸ πΑ - γιὰ αὑτὸ καὶ
βαρὺς -
μπάσος, δηλαδή - λέγεται ὁ πλάγιος τοῦ τρίτου καὶ ὄχι τοῦ τετάρτου. Γιὰ τὸν πλάγιο τοῦ τετάρτου ἐπαναχρησιμοποιεῖται ἡ βάση τοῦ πρώτου. Εἶναι ἀρκετὰ προφανὲς ὅτι τὸ σύστημα αὑτὸ ἀνὰγεται
στὴν καθιέρωση τῆς ἑπταφωνίας στὴν θέση τῆς πενταφωνίας.
Συνεπῶς ἁπὸ τὶς ἐκδοχὲς ποὺ προτείνει ὁ Χρύσανθος στὸν πρῶτο ἦχο, μᾶς βολεύει νὰ χρησιμοποιοιήσουμε
τὸν πΑ (1ο) γιὰ βάση τοῦ πρώτου ἤχου καὶ τὸν κΕ (5ο) γιὰ τὸν πλάγιο τοῦ πρώτου. Ἀντίστοιχα
γιὰ τὸν δεύτερο τὸν Βου (2ο) μὲ πλάγιό του τὸν Ζω (6ο)
γιὰ τὸν τρίτο τὸν Γα (3ο) μὲ πλάγιό του τὸν νΗ (7ο)
γιὰ τὸν τέταρτο τὸν Δι (4ο) μὲ πλάγιό του τὸν πΑ (1ο) <9ο
Καὶ ὅλα αὺτὰ σὲ μιὰ ὡραίοτατη ἑπτάφθογγη κλίμακα, τὴν διατονική, καὶ ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ξεκινήσἡ ἁπὸ ὁποιονδήποτε φθόγγο, ἐκκινῶντας ταὐτόχρονα καὶ τὸν ἀντίστοιχο ἦχο.
Τὴν ἐπιείκιά σας γιὰ λάθη ποὺ προέρχονται κυρίως ἀπὸ διάβασμα παραγράφων τοῦ
Θεωρητικοῦ μία-μία. Ἡ ὑπόθεση εἶναι ὅτι οἱ
ἦχοι ὁρίζονται καταρχὴν αὐστηρὰ ἐπὶ τῆς διατονικῆς δηλαδὴ περιορίζονται σὲ τόνους ἑπτά.
Τὰ πορτοκαλί, γιὰ τὶς ὀνομασίες. Μὲ /αλλα λόγια ἄλλο ἦχοι καὶ ἄλλο τρόποι.