Ἡ ἀρχικὴ προσκύνηση μὲ τὴν ἔναρξη τῶν ἀκολουθιῶν, ἤ τῆς λειτουργίας τῶν πιστῶν (ἐκτὸς Σαββάτου καὶ Κυριακῆς) εἶναι παλαιὰ παράδοση ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὶς κατωτέρω μαρτυρίες:
«Καὶ ὁ διάκονος λεγέτω· Ἀπολύεσθε, οἱ ἐν μετανοίᾳ.
Καὶ προστιθέτω·
Μήτις τῶν μὴ δυναμένων προσελθέτω. Ὅσοι πιστοί,
κλίνωμεν γόνυ· δεηθῶμεν τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ,
πάντες συντόνως τὸν Θεὸν διὰ τοῦ Χριστοῦ αὐτοῦ παρακα-
λέσωμεν.
Ὑπὲρ τῆς εἰρήνης καὶ τῆς εὐσταθείας τοῦ κόσμου
καὶ τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν δεηθῶμεν...» (Ἀπ. Διαταγὲς (περὶ τὸ 380) βιβλίον η’, 10 ἔκδ. Ε. Π. Ε. Ἀποστολικοὶ πατέρες τ. 1 σ. 412).
«Καὶ γὰρ ὑπὲρ
τῶν ἐνεργουμένων, ὑπὲρ τῶν ἐν μετανοίᾳ, κοιναὶ
καὶ παρὰ τοῦ ἱερέως, καὶ παρ’ αὐτῶν γίνονται αἱ εὐχαὶ,
καὶ πάντες μίαν λέγουσιν εὐχὴν, εὐχὴν τὴν ἐλέου
γέμουσαν. Πάλιν ἐπειδὰν εἴρξωμεν τῶν ἱερῶν περι-
βόλων τοὺς οὐ δυναμένους τῆς ἱερᾶς μετασχεῖν τρα-
πέζης, ἑτέραν δεῖ γενέσθαι εὐχὴν, καὶ πάντες
ὁμοίως ἐπ’ ἐδάφους κείμεθα, καὶ πάντες ὁμοίως
ἀνιστάμεθα» (Ἰ. Χρυσοστόμου (+ 407) Ὁμιλία στὴν Β’ Πρὸς Κορινθίους ιη’, 3 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 19 σ. 486).
Πράγματι στὴ λειτουργία τοῦ Χρυσοστόμου:
«Ἔτι καὶ ἔτι» (ἐκτὸς Σαββάτου, Κυριακῆς καὶ ἀπὸ τὴν Μ. Πέμπτη ἕως τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων: «κλίναντες τὰ γόνατα τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν») «ἐν εἰρήνῃ, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.
Σοφία.
Εὐχαριστοῦμέν σοι, Κύριε, ὁ Θεός τῶν δυνάμεων, τῷ καταξιώσαντι ἡμᾶς παραστῆναι καὶ νῦν τῷ ἁγίῳ σου θυσιαστηρίῳ καὶ προσπεσεῖν τοῖς οἰκτιρμοῖς σου ὑπὲρ τῶν ἡμετέρων ἁμαρτημάτων καί τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων...» (μετὰ τὴν ἀρχικὴ προσκύνηση ἀκολουθεῖ ἡ ἁρμόζουσα δοξολογία) «Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα (καὶ οἱ ἑπόμενες, μετὰ τὴν ἀρχική) δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις...
Ἔτι καὶ ἔτι» (ἐκτὸς Σαββάτου, Κυριακῆς καὶ ἀπὸ τὴν Μ. Πέμπτη ἕως τὴν Κυριακὴ τῶν ἁγίων πάντων: «κλίναντες τὰ γόνατα τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν») «ἐν εἰρήνῃ, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.
Ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον καὶ διαφύλαξον ἡμᾶς, ὁ Θεός, τῇ σῇ χάριτι.
Σοφία.
Πάλιν καὶ πολλάκις σοι προσπίπτομεν καί σοῦ δεόμεθα, ἀγαθὲ καὶ φιλάνθρωπε, ὅπως, ἐπιβλέψας ἐπὶ τὴν δέησιν ἡμῶν, καθαρίσῃς ἡμῶν τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος, καὶ δῴης ἡμῖν ἀνένοχον καὶ ἀκατάκριτον τὴν παράστασιν τοῦ ἁγίου σου θυσιαστηρίου...».
Στὰ προηγιασμένα μετὰ τὴν συναπτὴ τῶν κατηχουμένων, ἤ καὶ τῶν πρὸς τὸ φώτισμα, οἱ δύο συναπτὲς τῶν πιστῶν ἀρχίζουν μὲ τό «Ἔτι καὶ ἔτι κλίναντες τὰ γόνατα τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν» (χφφ. εὐχολόγια Σινὰ 958 ι’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 2 σ. 20, 973 τοῦ ἔτους 1153 ἔκδ. ὅπ. πρ. σ. 87 καὶ 966 ιγ’ αἰ. ἔκδ. ὅπ. πρ. σ. 207) «...Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα (καὶ οἱ ἑπόμενες, μετὰ τὴν ἀρχική) δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις...» κ.λ.π.
«Εὐχὴ ἑωθινὴ α’. Εὐχαριστοῦμεν σοι, Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν...τῷ ἐμβαλόντι εἰς τὸ στόμα ἡμῶν λόγον αἰνέσεως τοῦ προσκυνεῖν καὶ ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα τὸ ἅγιόν σου...προσκυνεῖν τὴν ἀνεκδιήγητόν σου ἀγαθότητα. Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις...» (μεγάλη συναπτή· Βαρβερινὸς κώδικας 336 η’ αἰ. ἔκδ. S. Parenti 2000 σ. 97).
«...γίνεται εὐχὴ παρὰ τοῦ ἱερέως πρηνοῦς κειμένου ἐνώπιον τοῦ θυσιαστηρίου, προειπόντος τοῦ διακόνου τὴν μεγάλην συναπτήν» (τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 διάταξη α’ ὥρας καθαρᾶς Δευτέρας ἔκδ. M. Arranz σ. 199· ὁμοίως καὶ στὸ τυπικὸ Μήλι τοῦ ἔτους 1292 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 870) «...Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις...» (Βαρβερινὸς κώδικας 336 η’ αἰ. ἔκδ. S. Parenti 2000 σ. 105).
«Δεῦτε προσκυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν τῷ βασιλεῖ ἡμῶν Θεῷ...».