Λίγο πρόχειρα, είμαι εκτός: αυτά είναι σημαντικά στοιχεία και συμβάλλουν στην συζήτηση. Το "έσπευδε" στα Γεωργιανά αναφέρεται σίγουρα στον δράκοντα; Είναι σαφές;
Το Παλαιοδιαθηκικό κείμενο και μία-δύο ερμηνείες του, μιλούν για τα ρήματα της Εύας προς τον Ιωσήφ. Άλλες ερμηνείες του δεν μπορώ να δω τώρα. Πράγματι, δεν αποκλείεται ο υμνογράφος να θέλει να πει (προεκτείνοντας το βιβλικό κείμενο) ότι τα ρήματα της Αιγυπτίας ήταν ουσιαστικά του δράκοντα, ότι αυτός "έσπευδε".
Υπάρχει και αυτό στο Απόδειπνο: Ἄλλην Εὔαν, εὑρὼν τὴν Αἰγυπτίαν, οὐκ ἐκλάπη, πρὸς ἀνοσιουργίαν, ὁ Πατριάρχης Ἰωσήφ, ἀλλ' ἕστηκεν, ὥσπερ τις ἀδάμας, ὑπὸ τῶν παθῶν, μὴ ἁλοὺς τῆς ἁμαρτίας. (ποιος βρήκε εδώ την Αιγύπτια ως άλλη Εύα; προφανώς ο Ιωσήφ), όπως και το γνωστό, το οποίο και πάλι δεν παρουσιάζει τον δράκοντα: τῆς Αἰγυπτίας γὰρ τότε ταῖς ἡδοναῖς μὴ δουλεύσας...
Ωστόσο, το θέμα μπορεί να εμβαθύνει:
δια τούτο ουκ εσείετο κολακείαις γυναικός,
αλλά ταύτης απεσείετο τας θωπείας ανδρικώς
Έπεμπε μεν εκείνη ως ανέμους τους λόγους
Υπό δεσπότου μεν ετιμάτο, υπό δεσποίνης δε εποθείτο˙
ήν μεν αγαθή του δεσπότου η εύνοια,
άχρηστος δε λίαν η ταύτης διάνοια˙
έστεργε δια σεμνότητα ο ανήρ τον Ιωσήφ,
έθελγε δια φαυλότητα η γυνή τον ευγενή˙
έτερπε μεν εκείνον η ορθότης του τρόπου,
έτρωσε δε εκείνην ωραιότης προσώπου˙
ούτος αυτώ τον οίκον παρέδωκεν,
αύτη αισχρώς το σώμα προδέδωκεν
Λόγοις αυτόν χρηστοίς εκολάκευε
πείραν αυτού λαβείν κατασπεύδουσα
Γλώσσαν είχεν οξείαν υπέρ μάχαιραν ούσαν
και δια της των λόγων ηδονής αναιρούσαν˙
τέχναις αυτόν πολλαίς εγοήτευεν,
επειδή γαρ κατείδεν αυτόν ταις αυτής θωπείαις μηδαμώς
είκοντα,
μη πάθεσι νεότητος ηττώμενον, εβόα τούτω
Ου λογίζομαι υβρίζεσθαι καταβαίνουσα προς σε˙
δεσποτείας και δουλείας γαρ ουκ εστί διαφορά˙
ένα πάντων πατέρα τον Αδάμ εδιδάχθην,
μίαν πάντων μητέρα την αρχέγονον Εύαν˙
πάντες εσμέν αλλήλων ομότιμοι
ως της αυτής μετέχοντες φύσεως.
Μη φοβηθής ως αθέμιτα πράττων,
μηδέ πεισθής τοις λαλούσί σοι ταύτα,
ότι πάντα εφορά το ακοίμητον όμμα.
Η γυνή μεν τοιαύτα˙ άλλ’ ουκ ίσχυσεν όλως
σαλεύσαι τον ασάλευτον πύργον˙
ουκ ενύσταξε κολακευθείς, αλλά μάλλον είχε λογισμόν άγρυπνον
και άσυλον εφύλαττε το καύχημα της σωφροσύνης.
Δεν συνεχίζω τις παραθέσεις, τα παραπάνω είναι εντυπωσιακά και μάλιστα σε σχέση με το ιδιόμελο. Μπορείτε να διαβάσετε όλο το θαυμάσιο Κοντάκιο του Ρωμανού «Εις τον πειρασμόν του Ιωσήφ» στο συνημμένο. Παντού η Αιγύπτια μιλά, κολακεύει (εκείνο δε το οκτάστιχο "Ου λογίζομαι... λαλούσι σοι ταύτα" και εάν δεν είναι κολακεία και πονηριά!), παρακαλεί, καλοπιάνει, χωρίς να αναφέρεται ο δράκων ως υποβολέας όλων αυτών. Σε μια περίπτωση μόνο γράφεται:
μετ’ εκείνης ο διάβολος ηγωνίζετο πικρώς,
και χερσί σφοδρώς κατέσφιγγε τον γενναίον αθλητήν.
ως γενική αναφορά, όπως και στο ιδιόμελο υπάρχει η παρουσία του.
Στον στ' οίκο βέβαια εμφανίζεται να μιλά ο πονηρός στην Αιγύπτια (όχι όμως ο πονηρός στον Ιωσήφ μέσω της Αιγύπτιας) και να της δίδει οδηγίες πώς να τον διαφθείρει. Δεν πρόκειται για ρήματα κολακείας προς τον Ιωσήφ, ούτε καν την συμβουλεύει πώς να του μιλήσει, παρά μόνο πώς θα γίνει πιο όμορφη για να τον σαγηνεύσει.
Ο Ρωμανός είναι ασφαλώς πολύ πιο κοντά στην εποχή που γράφτηκε το ιδιόμελο, στην σκέψη, στην αντίληψη του βιβλικού κειμένου. Οι λέξεις που μαύρισα παραπάνω είναι μερικές μόνο από τις σχετικές και με το ιδιόμελο. Και εκείνο το "κατασπεύδουσα", σε σχέση με το "έσπευδε"...
Για νέα στοιχεία περί του συγκεκριμένου θέματος ας κοιταχτούν και οι άλλες ερμηνείες του ύμνου (όπως του π. Επιφανίου), καθώς και οι μεταφράσεις του σε άλλες γλώσσες.
Από εκεί και πέρα, σχετικά με την μελοποίηση του ύμνου ο καθένας επιλέγει ό,τι νομίζει. Την κατά ισοσυλλαβία φράσεων και τονισμό τους με όμοιες μελωδίες που δεν χρησιμοποιείται πια τουλάχιστον 2,5 αιώνες καθώς η λειτουργική πρακτική την αντικατέστησε, την άλλη που ακολουθεί την ισοσυλλαβία αλλά με διαφορετικές μελωδίες: Δευτέραν Εύαν την Αιγυπτίαν // ευρών ο δράκων διά ρημάτων // έσπευδε κολακείας (ή: αις) και αφήνει σαφώς την αίσθηση ότι σαν να υπήρχε και μια πρώτη Εύα από την Αίγυπτο και ότι διά ρημάτων την βρήκε ο δράκων, ή ίσως μια άλλη που διασώζει το νόημα: Δευτέραν Εύαν //(όπου δεν χρειάζεται να γίνει κατάληξη, το πράγμα βολεύεται θαυμάσια και με μελωδική διαφοροποίηση, όπως μια τρίφωνη κατάβαση και σταδιακή ανάβαση μετά-συνηθισμένη πρακτική) την Αιγυπτίαν ευρών ο δράκων // διά ρημάτων έσπευδε κολακείας (ή: αις) υποσκελίσαι τον Ιωσήφ //