Ἀπὸ τὶς
Ἀρχέτυπες διατάξεις:
Ἡ ἀκολουθία κάθε ἡμέρας, ἐκτὸς στιχηρῶν καὶ κανόνος, προβλέπει καὶ τροπάρια τῶν μακαρισμῶν[1]. Τὸ τροπάριο τοῦ Προδρόμου τῶν μακαρισμῶν τῆς Τρίτης τοῦ α’ ἤχου ὑπάρχει καὶ στὸ χφ. Σινὰ ΜΓ 20 παρακλητικὴ θ’-ι’ αἰ. (Τὰ νέα εὑρήματα τοῦ Σινά, φωτογραφία 4). Ἐπίσης τροπάρια τῶν μακαρισμῶν περιλαμβάνουν τὰ χφφ. Σινὰ 755 τριῴδιο-πεντηκοστάριο ι’ αἰ., Σινὰ 735 τριῴδιο ι’ αἰ., Σινὰ 620 μηναῖο Ἰουνίου ι' αἰ., D I σ. 190, Σινὰ 631 μηναῖο Αὐγούστου ι’-ια’ αἰ., Σινὰ 552 μηναῖο Σεπτεμβρίου ια’ αἰ., Σινὰ 598 μηναῖο Ἰανουαρίου ια’ αἰ., Vat. gr. 771 τριῴδιο-πεντηκοστάριο τέλη ια’ αἰ., Βατοπαιδίου 1190 τριῴδιο-πεντηκοστάριο ιβ’ αἰ., Paris. gr. 259 μηναῖο Νοεμβρίου ιβ' αἰ., ΤΑ σ. 23, ΤΕ σσ. 265, 276, 497, χφ. Paris. gr. 352 ἀνθολόγιο ιγ’ αἰ. φφ. 209r-228r, ΑΤΑΣ κεφ. ο’, Παρακλητική, ΤΡ (Πέμπτη τοῦ Μ. Κανόνος καὶ Μ. Παρασκευή), Π (Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων). Τοὺς μακαρισμοὺς ἀρχίζει «ὁ ἕτερος χορός» (χφ. Σινὰ 900 ὡρολόγιο ιε’ αἰ. φ. 70r).
Κατὰ τὸν ιβ' αἰῶνα σπάνιζαν οἱ προτιμώμενοι εἰδικοὶ μακαρισμοὶ καὶ συνήθως χρησιμοποιοῦνταν οἱ κανόνες. Τότε ἴσχυε ἡ παρακάτω ὀδηγία. «Εἰς δὲ τὴν λειτουργίαν τὰ τυπικά, καὶ εἰ μέν ἐστί τινος τῶν ἐπισήμων ἁγίων, ἀντὶ τῶν μακαρισμῶν ψάλλομεν ἐκ τῶν κανόνων τῶν ἑορταζομένων ἁγίων τῇ δευτέρᾳ ἡμέρᾳ ᾠδαὶ α’ καὶ στ’, τῇ τρίτῃ ᾠδαὶ γ’ καὶ στ’ καὶ καθεξῆς ὁμοίως, εἰ δ᾿ οὐκ ἔστιν ἑορτή, ψάλλομεν τῆς ὀκτωήχου, τῇ δὲ Κυριακῇ ἀναστάσιμον» (D ΙΙΙ σ. 3· πρβλ. Σ7 φ. 6r). Κατὰ τὴν Παρασκευή, ὁμοίως, ψάλλονται οἱ στ’ καὶ ζ’ ᾠδές, τὸ Σάββατο οἱ στ’ καὶ η’ καὶ τὴν Κυριακὴ οἱ στ’ καὶ θ’. Ἡ ἴδια ἐνναλαγὴ μαρτυρεῖται καὶ γιὰ τὰ μεθέορτα μέχρι τὴν ἀπόδοση τῶν ἑορτῶν (V 782 φφ. 170r, 179r, 204r, 205r, 206r, Β 1202 φφ. 162r, 165r, 169v, 199r, 200r, 201r, 201v, ΕΒΒ 56 φφ. 219r, 222r, 233v, 255r-v, 257r, P 385 φφ. 38r, 90v, 110r, ΛΜ 88 φφ. 187v, 205v, 206r, v, 207r, ΛΜ 134 φφ. 143v, 161r, v, ΧΑΣ φφ. 323r, v, 324r, ΑΤΑΣ κεφ. ξε’, οα’, ΤΠ σ. 245, ΤΔ σσ. 87, 541).
[1] Ἱεροσολυμιτικὸ στοιχεῖο. Μακαρισμοὺς περιλαμβάνουν καὶ οἱ νεκρώσιμες ἀκολουθίες καὶ ἡ ἀκολουθία τοῦ μεγάλου σχήματος.