English

O Σίμων Καράς [html] πρότεινε την συμπλήρωση της σημειογραφίας των Τριών Διδασκάλων με ένα αριθμό από σημάδια το σχήμα και το όνομα των οποίων αυτός δανείστηκε από την παλαιότερη σημειογραφία του Πέτρου Λαμπαδαρίου (πρό των Τριών Διδασκάλων). Συγκεκριμένα την Οξεία, το Τρομικόν, το Στρεπτόν, το Λύγισμα, το Πίεσμα, την Παρακλητική και το Μικρό Ίσον (Ισάκι). Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε στο Θεωρητικό βιβλίο του Σίμωνος Καρά [αναφορές αναμένονται]. Μιά περίληψη του ιστορικού της υπόθεσης και του σκεπτικού του Καρά στο συγκεκριμένο θέμα δίνεται από τον Άρχοντα Διδάσκαλο του Αποστόλου Δημήτριο Νεραντζή σε άρθρο του με παραδείγματα [html]. Από το πιό πάνω άρθρο μεταφέρουμε ένα παράδειγμα που δείχνει τη συμπλήρωση της απλής γραφής των Τριών Διδασκάλων με τα σημάδια που πρότεινε ο Σίμων Καράς. Εδώ φαίνεται το πίεσμα, το λύγισμα και η οξεία: Ο σκοπός αυτής της συμπλήρωσης δέν ήταν γενικά η αναβίωση την ενέργειας των σημαδιών αυτών όπως είχε στην παλαιότερη μέθοδο αλλά να υπενθυμίσει στον ψάλλοντα από ένα κλασσικό κείμενο τον τρόπο προφορικής ερμηνείας (έκφρασης) των διαφόρων θέσεων και σημαδιών. Κάποιες φορές ίσως να τύχαινε να συμπίπτει η ερμηνεία αυτή με την ενέργεια του σημαδιού στην παλαιά μέθοδο, αλλά όχι πάντα. Η χρησιμοποίηση των προτεινόμενων σημαδιών αυτών προβάλεται από τους μαθητές του ως "δυνητική" και όχι δεσμευτική προς τον ψάλλοντα.

Για να προτείνει τη συμπλήρωση της σημειογραφίας, ο Καράς υποκινήθηκε από το γεγονός οτι πολλοί ψάλται του 20ου αιώνα υποστήριζαν οτι ψάλλουν "ότι βλέπουν στο βιβλίο" και οτι η προφορική παράδοση της Κωνσταντινουπόλεως και του Αγίου Όρους (που ανέλυε τα κλασσικά κείμενα) ήταν επηρρεασμένη από την έξωτερική μουσική (π.χ. βλέπε κριτική του Κ. Ψάχου στον τρόπο ανάλυσης των μουσικών κειμένων των Πατριαρχικών Ψαλτών, περιοδικό Φορμιγξ, αναφορά αναμένεται). Τον παρακίνησε επίσης και η τάση εγκατάλειψης των κλασσικών κειμένων από τους περισσότερους ψάλτες (ακόμα και από Πατριαρχικούς) και οι διαστάσεις που έπαιρνε το φαινόμενο της αυθαίρετης ανάλυσης των κλασσικών κειμένων από Θεσσαλονικείς -κυρίως- ψάλτες. Επίσης υποκινήθηκε από το γεγονός οτι η σημειογραφία των Τριών Διδασκάλων φαινόταν φτωχή και λειψή συγκριτικά με την προηγούμενη γραφή του Πέτρου Λαμπαδαρίου. Την ίδια παρατήρηση είχε κάνει και ο Άρχων Δομέστικος Άγγελος Βουδούρης αρκετά χρόνια πρίν τον Καρά, παρατήρηση που τον οδήγησε να προτείνει και αυτός ένα νέο τρόπο γραφής (ο οποίος όμως δεν διέφερε και πολύ από αυτόν των Τριών δασκάλων) [html]. Και είναι γνωστό οτι αρκετοί Πατριαρχικοί ψάλτες συνέχισαν να χρησιμοποιούν την γραφή του Πέτρου αντί για αυτήν των Τριών Δασκάλων μετά τη μεταρρύθμιση του 1814, προφανώς θεωρώντας την ανώτερη και καταλληλότερη για την Ψαλτική (και για άλλους λόγους φυσικά). Στο άρθρο του Δημητρίου Νεραντζή πιο πάνω αναφέρεται οτι ο δάσκαλός του Αθανάσιος Παναγιωτίδης χαρακτήριζε τη γραφή των Τριών Διδασκάλων σαν "το πτώμα της Βυζαντινής Μουσικής".

Την έρευνα του Καρά ώς προς τα σημάδια προσπάθησε να διαδώσει και να τεκμηριώσει με ηχητικά παραδείγματα από την προφορική παράδοση (καθώς ο Καράς δεν το έκανε) ο μαθητής του, Άρχων Πρωτοψάλτης της Α. Α. Κωνσταντινουπόλεως Λυκούργος Αγγελόπουλος με σχετικό βιβλιάριο και κασέτα [htm].

Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Άρχων Διδάσκαλος του Αποστόλου Δημήτριος Νεραντζής εξέδωσε βιβλίο στο οποίο μελετά (με πολλά παραδείγματα και συγκριτικές αναφορές) τη σχέση της γραφής των Τριών Διδασκάλων σε σχέση με την προφορική παράδοση κάτω από το φώς της έρευνας του Καρά. Μια περίληψη του σκεπτικού του βιβλίου δίνεται σε αυτό το άρθρο του κ. Νεραντζή [html]. Αν και αναγνωρίζει την αναγκαιότητα συμπλήρωσης της γραφής με τα σημάδια που πρότεινε ο Καράς, προτιμά μιά αναλυτική γραφή με γνώση της ενέργειας των σημαδιών ώστε να διαφυλλάτεται η προφορική παράδοση. Αυτό το κάνει με τη δικαιολογία οτι οι σύγχρονοι ψάλτες προτιμούν την αναλυτική από τη συνεπτυγμένη γραφή.

Η προτεινόμενη επέκταση της γραφής του Σίμωνα Καρά δεν βρήκε απήχηση στο ευρύ Ψαλτικό κοινό. Κυκλοφορεί επίσης η φήμη οτι η συμπληρωμένη γραφή υποβλήθηκε στο Πατριαρχείο και απορρίφθηκε αλλά δεν έχουμε στοιχεία που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Ο πιό γνωστός εκτός του ευρύτερου κύκλου των μαθητών του Καρά που υιοθέτησε δύο μόνο από τα προτεινόμενα σημάδια (την οξεία και το λύγισμα) τα οποία χρησιμοποιεί με το δικό του τρόπο είναι ο καθηγητής Γρηγόριος Στάθης (παράδειγμα [doc, 83 Kb]). Άμεσος μαθητής του Καρά, ο Ιωάννης Αρβανίτης χρησιμοποιεί μόνο την Οξεία το πίεσμα και το λύγισμα και φαίνεται να εκφράζει αντιρρήσεις για την αντιμετώπιση των νέων σημαδιών από τους ψάλτες (όπως ο ίδιος περιγράφει στην εισαγωγή του Ακαθίστου Ύμνου του [gif, 100 Kb]). Τα νέα σημάδια είναι επίσης διαθέσιμα και από κάποιες γραμματοσειρές Βυζαντινής Μουσικής όπως π.χ. η Stathis Series (παράδειγμα [doc, 83 Kb]), η ΕΖ Psaltica [html] (και σχετικό παράδειγμα με τα νέα σημάδια [pdf]) ο Βυζαντινογράφος [html] (και σχετικό παράδειγμα με σύμβολα παλαιάς παρασημαντικής [pdf]) και άλλα. Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, η πρόταση επέκτασης της γραφής έγινε αφορμή να κατηγορηθεί ο Καράς σαν νεωτεριστής και εξω-παραδοσιακός, που "τόλμησε" να προτείνει κάτι "διαφορετικό" από τους Τρείς Δασκάλους και την Πατριαρχική Επιτροπή. Την ίδια στιγμή, οι ίδιοι χρησιμοποιούν άλλα νεωτεριστικά σημάδια π.χ. κορώνα, υφέν, σιγά, δυνατά χωρίς πρόβλημα. Δυστυχώς, παρά τις αγενείς και πολλές φορές αβάσιμες κατηγορίες σαν αυτή πιό πάνω δέν βρίσκεται κάποια αντικειμενική μελέτη του κατά πόσον η πρόταση του Καρά σε σχέση με τη σημειογραφία είναι χρήσιμη ή όχι. Σε αυτή τη σελίδα προσπαθούμε να εξετάσουμε ακριβώς αυτό.

Κατά τη γνώμη των συγγραφέων του Αναλογίου, η πρόταση του Καρά για επέκταση της σημειογραφίας είναι χρήσιμη για τους πιό κάτω λόγους:

Κατά τη γνώμη των συγγραφέων του Αναλογίου, η πρόταση του Καρά για επέκταση της σημειογραφίας αποτυγχάνει για τους πιό κάτω λόγους:

The extended notation suggested by Karas was made popular in recent publications by a number of psaltai, not only his students. Outside Karas' circle, the value of the extended notation was recognised by Archon Didaskalos of the Apostle, Dimitrios Nerantzis (who praises the extended notation in his book "Contribution to the Interpretation of Byzantine Ecclesiastical Chant") and Prof. Gregorios Stathis (who uses a subset of the proposed notation adapted to his own views). The extended signs have also been included in some modern computer font packages (like EZ Psaltica from St. Anthony's monastery, Stathis Series by the University of Athens and others [ref. pending]). Although we acknowledge the usefulness of the extended notation in some cases, however we identify a number of significant problems with it that we examine below [translation of the Greek content above pending]. Note that even some of his students and followers have not used the extended notation in their publications or have modified it according to their views. There are are also (unverified) rumours that the Patriarchate has officially rejected the extended notation when an official proposal was submitted to it. On the issue of notation, see also page on the sign of Oxeia [html] and the page of "Tis Metanoias" [html].