S
Sotres
Guest
Eυχαριστούμε για τα ενδιαφέροντα ακούσματα. Μεγάλη η προσφορά σας!!!Καλή συνέχεια σε ότι κάνετε!!!!
[Ανακοίνωση] Kερκυραϊκή ψαλτική
- Thread starter spyridon
- Start date
Eυχαριστούμε για τα ενδιαφέροντα ακούσματα. Μεγάλη η προσφορά σας!!!Καλή συνέχεια σε ότι κάνετε!!!!
http://www.youtube.com/watch?v=HdO276z40RI
Στο παραπάνω link ακούμε μια καταπληκτική εκτέλεση του τροπαρίου της Κασσιανής από το ψαλτικό σύνολο "Ιόνιος αρμονία" σε μελοποίηση του εθνικού μας μουσουργού Νικ. Χαλ. Μαντζάρου.
Ο Μάντζαρος, όπως και οι άλλοι Κερκυραίοι συνθέτες, στις εκκλησιαστικές τους συνθέσεις χρησιμοποιούν στοιχεία από την παραδοσιακή Κερκυραϊκή ψαλτική παράδοση. Οι συνθέσεις τους όμως αυτές σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως δείγματα της παραδοσιακής Κερκυραϊκής ψαλτικής τέχνης όπως αυτή διεσώθει στο διάβα των αιώνων και έφτασε μέχρι τις μέρες μας χάρη στη τιτάνια προσπάθεια του μακαριστού πρωτοπρεσβύτερου π. Κωνσταντίνου Σουρβίνου.
Στο παραπάνω link ακούμε μια καταπληκτική εκτέλεση του τροπαρίου της Κασσιανής από το ψαλτικό σύνολο "Ιόνιος αρμονία" σε μελοποίηση του εθνικού μας μουσουργού Νικ. Χαλ. Μαντζάρου.
Ο Μάντζαρος, όπως και οι άλλοι Κερκυραίοι συνθέτες, στις εκκλησιαστικές τους συνθέσεις χρησιμοποιούν στοιχεία από την παραδοσιακή Κερκυραϊκή ψαλτική παράδοση. Οι συνθέσεις τους όμως αυτές σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως δείγματα της παραδοσιακής Κερκυραϊκής ψαλτικής τέχνης όπως αυτή διεσώθει στο διάβα των αιώνων και έφτασε μέχρι τις μέρες μας χάρη στη τιτάνια προσπάθεια του μακαριστού πρωτοπρεσβύτερου π. Κωνσταντίνου Σουρβίνου.
E
emakris
Guest
Σωστό. Η εικόνα συμπληρώνεται, ωστόσο, και από κάποια γραπτά τεκμήρια που έχουν σωθεί (λίγα, αλλά σημαντικά, καθότι περιλαμβάνουν και αργά μαθήματα, τα οποία έχουν εκλείψει ως είδος από την τοπική παράδοση), καθώς και από κάποιες παλαιότερες ηχογραφήσεις που διαθέτουμε (επίσης λίγες και επίσης σημαντικές). Συνεπώς τρεις είναι κυρίως οι πηγές της εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης της Κέρκυρας: α) η παλαιά προφορική παράδοση, με βάση κυρίως τις εκτελέσεις και καταγραφές του π. Κωνσταντίνου, αλλά και όποιες άλλες ηχογραφήσεις υπάρχουν, β) οι παλαιές γραπτές πηγές (συνήθως σε σημειογραφία πενταγράμμου) και γ) οι εκκλησιαστικές συνθέσεις Κερκυραίων συνθετών (προεξάρχοντος με μεγάλη διαφορά του Ν. Μάντζαρου). Σε αυτά θα προσέθετα τη συγκριτική μελέτη με τη μουσική της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς, κυρίως όσον αφορά τον τρόπο εναρμόνισης, αφού πρόκειται για μια κοινή κατά βάσιν κληρονομιά.
Last edited:
S
Sotres
Guest
Ευχαριστώ τον αγαπητό chapanos για την ενημέρωση. Καλή συνέχεια στο έργο σας.
Last edited:
Για την Ιστορία, αν κ δε νομίζω ότι ενδιαφέρει, οι άλλοι δύο ναοί ήταν: η Παναγία των Ξένων κ η Αγ Παρασκευή. Σήμερα δεν ξέρω ποιο μέλος ακολουθούν.
S
Sotres
Guest
Ακόμη ψάλλουν βυζαντινά. Μάλιστα στην Αγία Παρασκευή έψελνε ο κ. Μπαρουξής Άγγελος, καθηγητής Θεολόγος και πολύ καλός ψάλτης. Στην Παναγία των Ξένων έψελνε για πολλά χρόνια ο κ. Βογιατζόγλου. Περί κερκυραϊκής θα επανέλθω διότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να γραφούν για την ψαλτική ιστορία του νησιού.
S
Sotres
Guest
Συνέχεια στα περί κερκυραϊκής ψαλτικής ανεβάζω συνέντευξη και Σε υμνούμεν από νέο χορωδιακό σχήμα. Διευθύνει ο κ. Μακρής
http://www.youtube.com/watch?v=sTi8q5NYe8g
http://www.youtube.com/watch?v=OcUEOYtRKtI&feature=player_detailpage#t=6s
Aναμένουμε και τη διάλεξη...
http://www.youtube.com/watch?v=sTi8q5NYe8g
http://www.youtube.com/watch?v=OcUEOYtRKtI&feature=player_detailpage#t=6s
Aναμένουμε και τη διάλεξη...
Last edited:
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Οἱ δουλειές τοῦ κ. Μακρῆ, πού ἔχουμε ἀκούσει καί σέ ἄλλα θέματα, στήν ὀργάνωση χορωδιῶν καί ἐκτέλεση χορωδιακῶν κομματιῶν τῶν Ἑπτανήσων εἶναι πολύ προσεγμένες στή λεπτομέρεια καί θά μποροῦσε νά μιλήσει κανείς γιά τελειότητα.
Συγχαρητήρια!
S
Sotres
Guest
Ευλογείτε, νομίζω ότι καλό θα ήταν να ανοίγαμε ξεχωριστό θέμα για την πολυφωνική ερμηνεία εκκλησιαστικών μελών. Θα μπορούσαμε να καταθέσουμε τις απόψεις μας και ενδεχομένως να κάναμε και μία βάση δεδομένων με καταγεγραμμένα μέλη πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής.
Το συγκεκριμένο "Σε υμνούμεν" είναι δείγμα της Κερκυραϊκής ψαλτικής;
Ρωτάω, διότι στο 22 post ο chapanos αναφέρει ότι:
τί απ τα δυό ισχύει;;
E
emakris
Guest
Τι απ τα δυό ισχύει;;
Στην Κέρκυρα υπήρχε από πολύ νωρίς αστικός μουσικός πολιτισμός και δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνει κανείς το "παραδοσιακό" από το "έντεχνο". Στα χειρόγραφα που σώζουν τις γνήσιες συνθέσεις-εναρμονίσεις του Μάντζαρου (γιατί στις χορωδίες κυκλοφορούν ως επί το πλείστον διάφορες διασκευές) αναφέρεται ως συνεργάτης του ο Ελευθέριος Παλατιανός, πρωτοψάλτης Κερκύρας, σε ορισμένες δε περιπτώσεις αναφέρεται και ο αρχικός πληροφορητής, που έψαλε τη μελωδία στον Παλατιανό, ώστε αυτός να την καταγράψει στο πεντάγραμμο και να τη δώσει στον Μάντζαρο (π.χ. "ιερεύς Θ. Καρύδης", άγνωστος από αλλού). Από την άλλη μεριά, ο Μάντζαρος ήταν ζυμωμένος με αυτά τα ακούσματα, γι' αυτό και στην εναρμόνισή του ακολουθεί κατά πολύ τα παραδοσιακά πρότυπα των Επτανήσων. Δεν πρόκειται δηλ. για περίπτωση ανάλογη του Randhartinger, ενός ξένου συνθέτη που του έδωσαν κάποιες "παράξενες" μελωδίες και προσπάθησε να τις "στρώσει". Ήταν Κερκυραίος και έγραφε για Κερκυραίους, σε μια εποχή που δεν είχε αλλοιωθεί ακόμη το παραδοσιακό μουσικό αισθητήριο. Εξάλλου δεν έγραψε όλα τα απαραίτητα κομμάτια για τη Θ. Λειτουργία (π.χ. δεν υπάρχουν "Κύριε ελέησον", Τρισάγιο, πλήρης σειρά λειτουργικών κ.ά.). Σε αυτά προφανώς παρεμβάλλονταν οι παραδοσιακοί ψάλτες με τους βοηθούς τους, σε αυτοσχέδια τετραφωνία ή τριφωνία.
Συνεπώς: ο Μάντζαρος είναι κομμάτι της τοπικής παράδοσης και το έργο του κιβωτός παραδοσιακών ακουσμάτων. Οπωσδήποτε σε ορισμένα σημεία βάζει και την προσωπική του σφραγίδα (ιδιαίτερα στην εναρμόνιση και στο μοίρασμα της μελωδίας στις φωνές), αλλά αυτό δεν αλλάζει το γενικό πλαίσιο. Θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς αντίστοιχα: γνωρίζουμε πάντα σε τι ποσοστό τα μέλη του Πέτρου Πελοποννησίου αποτελούν καταγραφή της προϋπάρχουσας παράδοσης και σε τι ποσοστό προσωπικές του συνθέσεις; Σε κάποιες περιπτώσεις ναι, σε κάποιες όχι. Αλλά παραμένει ο πατέρας της νεώτερης ψαλτικής.
Είναι γεγονός ότι, με την επέλαση του αρμονίου και της αθηναϊκής τετραφωνίας, αλλά και με την παρακμή των χορωδιών (σε πολλές περιπτώσεις βάζουν πλέον γυναίκες να κάνουν τις φωνές του α΄ και του β΄ τενόρου), πολλά πράγματα άλλαξαν. Όταν κανείς αποδώσει είτε τον Μάντζαρο, είτε άλλα παραδοσιακά κομμάτια με τον σωστό τρόπο, σίγουρα θα ακούσει κάποιους παλαιότερους να λένε ότι το άκουσμα τούς φέρνει μνήμες από τα παιδικά τους χρόνια στα χωριά τους (όπου η αλλοίωση καθυστέρησε κάπως, σε σχέση με την πόλη). Και αυτό αποτελεί, εννοείται, μέγιστη ηθική ικανοποίηση.
Ας πω και τούτο: ορισμένοι νομίζουν ότι "παραδοσιακή ψαλτική" στη νήσο μας σημαίνει προχειρότητα και αυτοσχεδιασμός. Συγχέουν όμως κάποια πράγματα. Την εποχή που ο κόσμος τραγουδούσε από το πρωί ως το βράδυ (που λέει ο λόγος) και οι βοηθοί συνέρεαν στα ψαλτήρια και δημιουργούσαν αυτοσχέδιους χορούς κάθε Κυριακή, εννοείται ότι δεν χρειάζονταν ούτε πρόβες, ούτε παρτιτούρες. Αυτή η εποχή έχει παρέλθει όμως ανεπιστρεπτί. Αν θέλουμε να διασώσουμε κάποια πράγματα για τις επόμενες γενιές, χρειάζεται πλέον πολλή δουλειά και, προπαντός, αποβολή του τοπικού ελαττώματος της "νιοραντιάς"...
Και κάτι τελευταίο: κάποιοι θα σπεύσουν να παρατηρήσουν ότι η μουσική αυτή είναι "ευρωπαϊκή". Και ερωτώ: σε ποια χώρα της Ευρώπης ψάλλουν έτσι στην εκκλησία;;; Δυτικότροπη από τεχνικής απόψεως, ίσως. Όπως και κάποια άλλα πράγματα που αγαπούμε και ψάλλουμε καμιά φορά είναι "ανατολικότροπα" (μακάμια). Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι η δική μας εκκλησιαστική μουσική.
S
Sotres
Guest
Πιστεύω άλλο είναι το ψάλλω τα ντόπια του παπα-Κώστα και άλλο τα πολυφωνικά του Μάντζαρου. Θέλετε να μας πείτε ότι αυτό που μέχρι χτες έψαλε ο παπα-Κώστας είναι εξέλιξη και Μαντζαρικών μουσικών καταθέσεων; και αν ισχύει αυτό ποια κοινά στοιχεία παρατηρείτε εσείς μεταξύ συνθέσεων Μαντζάρου και παπα-Κώστα σε σχέση με την τυπολογία των μουσικών θέσεων της κερκυραϊκής οκταηχίας; Περισσότερα κοινά στοιχεία βρίσκω με τη φούγκα του ίδιου συνθέτη, που παρουσιάστηκε σε δίσκο ψηφιακής ακτίνας που κυκλοφόρησε το ΤΜΣ του ΙΠ παρά με την ντόπια παράδοση. Προσωπικά με το κείμενό σας αυτό μου δημιουργούνται πολλές απορίες και αρκετές ενστάσεις. Σύντομα θα καταθέσω την άποψή μου μέσα από μουσικές πηγές, διότι δύο από τα βασικά γνωρίσματα της κερκυραϊκής παραδοσιακής ψαλτικής τέχνης είναι ότι: 1. η ψαλτική αυτή παράδοση μπορεί να παρουσιαστεί και μονοφωνικά. Οι άλλες δύο φωνές διακοσμούν με μορφή αυτοσχεδιασμού την πρώτη φωνή. (Απόψεις του παπα-Κώστα και του π. Αθανασίου Τσίτσα, υπάρχει και σχετικό μου άρθρο στο αναλόγιον.) κάτι που δεν άκουσα στο συγκεκριμένο Σε υμνούμεν και 2. Δομείται σε οκτάηχο σύστημα. Τι σχέση έχει λοιπόν με τα του Μάντζαρου; Που παρουσιάζονται τα δύο αυτά, από τα πολλά γνωρίσματα της παραδοσιακής κερκυραϊκής ψαλτικής, στα έργα του Μάντζαρου; και γιατί να μην είναι οι συνθέσεις του αυτές έργα για τους ορθοδόξους που αρέσκονταν να συνυπάρχουν με Λατίνους εν ώρα λατρείας; (Αρχές του 20 ου αιώνα στην Κέρκυρα πολλοί ορθόδοξοι επισκέπτονταν καθολικούς ναούς μόνο και μόνο για να ακούσουν το όργανο). Και να μην ξεχνάμε ότι ο Μάντζαρος εκφράζει Νάπολη! μου φτάνει ο Εθνικό μας Ύμνος για να αποδείξω τη θέση μου. Ή μήπως βρίσκεται στον Εθνικό μας Ύμνο (τη μορφή που επικράτησε σήμερα) κερκυραϊκά μουσικά στοιχεία;
Το ότι μπορεί στο έργο του Μάντζαρου να υπάρχουν στοιχεία που συναντούμε στην Κερκυραϊκή ψαλτική είναι δεδομένο. Δεν το αμφισβητεί κανείς αυτό. Αλλά το να χαρακτηρίσω τη μουσική αυτή τέχνη ως παραδοσιακή εκκλησιαστική μουσική του νησιού δεν με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Μου θυμίζει κάποιους Έλληνες μουσικολόγους που λένε ότι η αυθεντική εκκλησιαστική μουσική της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν πολυφωνική. Και αρκούνται να παρουσιάσουν τον Γαζή και τον Πλουσιαδνό ως ατράνταχτα επιχειρήματα.
Last edited:
Doukellis
Ιωάννης Δουκέλλης
Θα σας αφηγηθώ ένα περιστατικό που μου συνέβη πριν περίπου από ένα μήνα και έχει κάποια σχέση με την Κερκυραϊκή Ψαλτική. Τα σχόλια δικά σας.....:wink:
Το σχολείο που υπηρετώ (απογευματινό) συστεγάζεται με το νυχτερινό Λύκειο του οποίου ο Διευθυντής είναι από την Κέρκυρα και ζει μόνιμα στη Σάμο εδώ και πολλά χρόνια, επισκεπτόμενος βέβαια πολύ συχνά ''το νησί του'' (όπως λέει χαρακτηριστικά).
Ένα απόγευμα έχοντας τελειώσει το μάθημά μου βρισκόμουν μόνος στο γραφείο των καθηγητών και μελετούσα ένα κοινωνικό του Π. Λαμπαδαρίου. Ασυναίσθητα ανέβηκε ο τόνος της φωνής μου και με άκουσε από το γραφείο του. Ήρθε στο γραφείο καθηγητών, με άκουσε και αφού τέλειωσα μου είπε:
'' πολύ ωραία το λες όμως εμείς στην Κέρκυρα τα λέμε αλλιώς'' (ο τρόπος που το είπε, μου φάνηκε ότι έκρυβε μια νοσταλγική διάθεση...).
Ζητώντας του διευκρινίσεις για το πως είναι ''το αλλιώς'' με πήγε στον υπολογιστή του στο γραφείο του και μου έβαλε από το youtube ένα βίντεο με εκκλησιαστική πολυφωνική μουσική.
''Αυτή είναι η μουσική στις εκκλησίες στην Κέρκυρα'' μου είπε.
Last edited:
Με σεβασμό στην επιστημονική κατάρτιση αλλά και στην μεγάλη προσφορά των παραπάνω γραφόντων κυρίων στην ανάδειξη της κερκυραϊκής εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης, επιτρέψτε μου να παραθέσω κάποιες σκέψεις - απόψεις γύρω από το θέμα "ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ" για να ξεκαθαριστούν κάποια πράγματα, στο μέτρο που μπορώ να το κάνω.
Όπως και σε παραπάνω σχόλιο έχω γράψει, ο Ν.Χ. Μάντζαρος επηρεάστηκε από την κερκυραϊκή εκκλησιαστική μουσική παράδοση για να συνθέσει τις δικές του τετράφωνες χορωδιακές Ορθόδοξες εκκλησιαστικές συνθέσεις (Λειτουργία, Τροπάριο Κασσιανής κα). Ας μην ξεχνούμε πως συνέθεσε και δύο λειτουργίες για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι συνθέσεις του αυτές (Ορθόδοξες) δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως δείγματα παραδοσιακής κερκυραϊκής ψαλτικής. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο τότε και τις πολυφωνικές χορωδιακές εκκλησιαστικές συνθέσεις των Σακελλαρίδη - Πολυκράτη, που είναι (κυρίως του Σακελλαρίδη) βασισμένες στα βυζαντινά μουσικά μοτίβα, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως Βυζαντινή μουσική ( Δε νομίζω. Τα εκκλησιαστικά έργα του Μαντζάρου είναι καθαρά έργα τετράφωνης χορωδιακής εκκλησιαστικής μουσικής επηρεασμένα από την παραδοσιακή ψαλτική της Κέρκυρας και σχεδόν πάντα εκτελούνται συνοδεία αρμονίου και όχι μόνο από φωνές. Όμως, όπως πολύ σωστά αναφέρει ο κ. e.makris δεν παύουν να είναι κομμάτι της τοπικής παράδοσης.
Η Κερκυραϊκή ψαλτική είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της εκκλησιαστικής ιστορίας της Κέρκυρας. Δεν πρέπει, δε μπορούμε και δεν είναι σωστό να τα συγχέουμε αυτά τα δύο.
Όπως πολύ σωστά αναφέρει σε προηγούμενο σχόλιο, ο κ. Sotres, η Κερκυραϊκή ψαλτική έχει ΟΚΤΩ ΗΧΟΥΣ όπως η Βυζαντινή μουσική και μπορεί να ερμηνευθεί και μονοφωνικά (και βέβαια χωρίς συνοδεία αρμονίου) πράγμα που δε συμβαίνει με τις εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μαντζάρου. Ο μακαριστός πρωτοπρεσβύτερος π.Κωνσταντίνος Σουρβίνος, άριστος γνώστης της κερκυραϊκής ψαλτικής τέχνης, ήταν ο άνθρωπος που τη δίεσωσε την κατέγραψε και ενεφύσησε σε αρκετούς από εμάς την αγάπη γι' αυτήν. Ο όρος "ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ" χρησιμοποιήται για να περιγράψει την παράδοση αυτή και ταυτόχρονα να την ξεχωρίσει από τα άλλα είδη εκκλησιαστικών μουσικών παραδόσεων που υπάρχουν σήμερα στην Κέρκυρα (τη Βυζαντινή μουσική και την τετράφωνη χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική συνοδεία αρμονίου).
Για να δει κανεις τη διαφορά μεταξύ των χορωδιακών εκκλησιαστικών συνθέσεων (και του Μαντζάρου) και της παραδοσιακής κερκυραϊκής ψαλτικής ας ανατρέξει στα παρακάτω τρία LINK : 1) http://www.youtube.com/watch?v=HdO276z40RI όπου ακούγεται το τροπάριο της Κασσιανής του Μαντζάρου από το φωνητικό σύνολο "ΙΟΝΙΟΣ ΑΡΜΟΝΙΑ" (χωρίς αρμόνιο) υπό τη διεύθυνση του κ. Μακρή, 2) http://www.youtube.com/watch?v=8cUMoIe0ZsA όπου ακούγεται το ίδιο σε μουσική Πολυκράτη με αρμόνιο και 3) http://www.youtube.com/watch?v=MVKdANcT328&feature=plcp (στο 7:05 λεπτό) όπου ακούγεται σε κερκυραϊκή ψαλτική το ομόηχο (πλΔ'), με το τροπάριο της Κασσιανής, Δοξαστικό του Εσπερινού της Πρωτοχρονιάς (δυστυχώς δεν υπάρχει δημοσιοποιημένη καταγραφή του Τροπαρίου της Κασσιανής σε κερκυραϊκή ψαλτική).
Τέλος, όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κερκυραϊκή ψαλτική και την ιστορία της ας επισκεφθεί την ιστοσελίδα μας : http://kerkiraikipsaltiki.blogspot.gr/ (Εκεί, στη στήλη ιστορία, θα βρείτε και την πολύ ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη μελέτη του μουσικολόγου και συνθέτη Σωτ. Δεσπότη γύρω από την κερκυραϊκή ψαλτική). Στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία - διευκρίνηση γύρω από το θέμα.
Όπως και σε παραπάνω σχόλιο έχω γράψει, ο Ν.Χ. Μάντζαρος επηρεάστηκε από την κερκυραϊκή εκκλησιαστική μουσική παράδοση για να συνθέσει τις δικές του τετράφωνες χορωδιακές Ορθόδοξες εκκλησιαστικές συνθέσεις (Λειτουργία, Τροπάριο Κασσιανής κα). Ας μην ξεχνούμε πως συνέθεσε και δύο λειτουργίες για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι συνθέσεις του αυτές (Ορθόδοξες) δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως δείγματα παραδοσιακής κερκυραϊκής ψαλτικής. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο τότε και τις πολυφωνικές χορωδιακές εκκλησιαστικές συνθέσεις των Σακελλαρίδη - Πολυκράτη, που είναι (κυρίως του Σακελλαρίδη) βασισμένες στα βυζαντινά μουσικά μοτίβα, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως Βυζαντινή μουσική (
Δε νομίζω. Τα εκκλησιαστικά έργα του Μαντζάρου είναι καθαρά έργα τετράφωνης χορωδιακής εκκλησιαστικής μουσικής επηρεασμένα από την παραδοσιακή ψαλτική της Κέρκυρας και σχεδόν πάντα εκτελούνται συνοδεία αρμονίου και όχι μόνο από φωνές. Όμως, όπως πολύ σωστά αναφέρει ο κ. e.makris δεν παύουν να είναι κομμάτι της τοπικής παράδοσης. Η Κερκυραϊκή ψαλτική είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της εκκλησιαστικής ιστορίας της Κέρκυρας. Δεν πρέπει, δε μπορούμε και δεν είναι σωστό να τα συγχέουμε αυτά τα δύο.
Όπως πολύ σωστά αναφέρει σε προηγούμενο σχόλιο, ο κ. Sotres, η Κερκυραϊκή ψαλτική έχει ΟΚΤΩ ΗΧΟΥΣ όπως η Βυζαντινή μουσική και μπορεί να ερμηνευθεί και μονοφωνικά (και βέβαια χωρίς συνοδεία αρμονίου) πράγμα που δε συμβαίνει με τις εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μαντζάρου. Ο μακαριστός πρωτοπρεσβύτερος π.Κωνσταντίνος Σουρβίνος, άριστος γνώστης της κερκυραϊκής ψαλτικής τέχνης, ήταν ο άνθρωπος που τη δίεσωσε την κατέγραψε και ενεφύσησε σε αρκετούς από εμάς την αγάπη γι' αυτήν. Ο όρος "ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ" χρησιμοποιήται για να περιγράψει την παράδοση αυτή και ταυτόχρονα να την ξεχωρίσει από τα άλλα είδη εκκλησιαστικών μουσικών παραδόσεων που υπάρχουν σήμερα στην Κέρκυρα (τη Βυζαντινή μουσική και την τετράφωνη χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική συνοδεία αρμονίου).
Για να δει κανεις τη διαφορά μεταξύ των χορωδιακών εκκλησιαστικών συνθέσεων (και του Μαντζάρου) και της παραδοσιακής κερκυραϊκής ψαλτικής ας ανατρέξει στα παρακάτω τρία LINK : 1) http://www.youtube.com/watch?v=HdO276z40RI όπου ακούγεται το τροπάριο της Κασσιανής του Μαντζάρου από το φωνητικό σύνολο "ΙΟΝΙΟΣ ΑΡΜΟΝΙΑ" (χωρίς αρμόνιο) υπό τη διεύθυνση του κ. Μακρή, 2) http://www.youtube.com/watch?v=8cUMoIe0ZsA όπου ακούγεται το ίδιο σε μουσική Πολυκράτη με αρμόνιο και 3) http://www.youtube.com/watch?v=MVKdANcT328&feature=plcp (στο 7:05 λεπτό) όπου ακούγεται σε κερκυραϊκή ψαλτική το ομόηχο (πλΔ'), με το τροπάριο της Κασσιανής, Δοξαστικό του Εσπερινού της Πρωτοχρονιάς (δυστυχώς δεν υπάρχει δημοσιοποιημένη καταγραφή του Τροπαρίου της Κασσιανής σε κερκυραϊκή ψαλτική).
Τέλος, όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κερκυραϊκή ψαλτική και την ιστορία της ας επισκεφθεί την ιστοσελίδα μας : http://kerkiraikipsaltiki.blogspot.gr/ (Εκεί, στη στήλη ιστορία, θα βρείτε και την πολύ ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη μελέτη του μουσικολόγου και συνθέτη Σωτ. Δεσπότη γύρω από την κερκυραϊκή ψαλτική). Στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία - διευκρίνηση γύρω από το θέμα.
Last edited:
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Δέν εἶναι ἀναγκαστικά κακό αὐτό, ἀγαπητέ μου.
Δείχνει αὐτό πού γίνοταν σέ παλαιότερα χρόνια, καί στά χρόνια τοῦ πατέρα μου, στήν Ἀθήνα καί σέ ἄλλες πόλεις.
Ἦταν ἡ ζωή τῶν ἀνθρώπων, ταυτισμένη μέ τήν Ἐκκλησία καί τή μουσική της, σέ κατάλληλες ὧρες καί γιά τήν κοσμική οἰκογενειακή διασκέδαση, ἀλλά καί τόν Κυριακάτικο ἐκκλησιασμό.
Μέ μεράκι καί πίστη, χωρίς λεφτά...
Σήμερα πού ἡ ἡμέρα ἔγινε νύχτα καί πού ὅλα πληρώνονται..., πού νά τό καταλάβουμε αὐτό.
Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας, γι' αυτό αν δείτε αφαίρεσα την φράση μου αυτή πριν καν δω το σχόλιό σας. Συγχωρείστε μου την κίνηση αυτή.
E
emakris
Guest
Λυπούμαι πάρα πολύ, αλλά το να ομιλεί κανείς για "κερκυραϊκή ψαλτική" χωρίς να γνωρίζει σε βάθος ούτε το έργο του Μάντζαρου, ούτε τις παλαιότερες καταγραφές, ούτε την ιστορική διάσταση της κρητοεπτανησιακής εκκλησιαστικής μουσικής, παρά μόνο όσα σώθηκαν στην προφορική παράδοση (και αυτά από έναν μόνο πληροφορητή [έστω και πολύ σημαντικό], αφού η παράδοση αυτή είχε παρακμάσει ήδη από τη δεκαετία του '60), είναι μάλλον αστείο. Όπως αστείο είναι να μου επισημαίνονται τα αυτονόητα (τα οποία έχω αναφέρει πολλές φορές ο ίδιος), ότι η μουσική αυτή βασίζεται στους οκτώ ήχους (!) ή ότι η παραδοσιακή αρμονία διακρίνεται από τη χορωδιακή πολυφωνία (!!). Τελείως άστοχη, επίσης, η παρατήρηση ότι τα κομμάτια του Μάντζαρου εκτελούνται με αρμόνιο, ως κριτήριο για τη διάκρισή τους από την "κερκυραϊκή ψαλτική", διότι α) τα κομμάτια αυτά δεν εκτελούνται σχεδόν ποτέ στην αυθεντική τους μορφή, αλλά σε ποικίλες διασκευές (τελευταία ούτε καν αυτές), β) το αρμόνιο εισήλθε το 1924, ενώ ο Μάντζαρος τα έγραψε περί το 1834. Καμία σχέση το ένα με το άλλο.
Στη συνημμένη εικόνα βλέπουμε ένα Χερουβικό σε β΄ ήχο "κατά το ύφος των Κερκυραίων" (έχει και απήχημα στην αρχή), καταγεγραμμένο την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνος. (Τι λέτε, έχει σχέση με την... «τυπολογία των μουσικών θέσεων της κερκυραϊκής οκταηχίας»; Ή μήπως βλέπετε τα πράγματα λίγο στενά. Δίπλα βλέπουμε την εναρμόνιση του Μάντζαρου, που κινείται σε παραδοσιακά πλαίσια: η μελωδία στο πρίμο, το σεκόντο κινείται ως επί το πλείστον παράλληλα και οι χαμηλότερες φωνές συμπληρώνουν την αρμονία. [Το πληκτροφόρο έχει προστεθεί για τις πρόβες, όπως και το υποτυπώδες μπάσο της αρχικής καταγραφής]. Μήπως η εναρμόνιση αυτή κάνει αίφνης τη μουσική... ναπολιτάνικη;
Για να τελειώνουμε: 1) Και στον Μάντζαρο και στις παραδοσιακές εναρμονίσεις οι οκτώ ήχοι «τονικοποιούνται», μόνο που σε κάποιες περιπτώσεις η τονικοποίηση αυτή στον Μάντζαρο ξεφεύγει από τα παραδοσιακά πρότυπα (με την έννοια ότι οι κρητοεπτανησιακοί ήχοι έχουν συγκεκριμένη αρμονία), λόγω της κλασικής παιδείας του. 2) Οπωσδήποτε δεν γνωρίζουμε αν όλες οι συνθέσεις του Μάντζαρου βασίζονται σε παραδοσιακές μελωδίες και σε τι βαθμό. Για πολλές είμαστε βέβαιοι, για άλλες το εικάζουμε. 3) Παρά τις υπάρχουσες διαφορές (άλλοτε μεγαλύτερες, άλλοτε μικρότερες), οι δύο μουσικές (Μάντζαρου και παραδοσιακή) συγκλίνουν, όταν εκτελεστούν σωστά και ολοκληρωμένα.
Παρατηρώ μια προσπάθεια να παρουσιαστεί η «κερκυραϊκή ψαλτική» ως κάτι αποστασιοποιημένο από τη μουσική ιστορία του τόπου, ως κάτι «αποκεκαθαρμένο» από τις δυτικές επιδράσεις και άρα ευκολότερα αποδεκτό από τους έξω. Λες και δεν συνοδεύεται από αρμονία δυτικού τύπου, λες και οι ήχοι της δεν είναι ζυμωμένοι με αυτήν. Όχι, κύριοι. Αφήστε μας να κάνουμε τη δουλειά μας και θα μας κρίνουν οι Κερκυραίοι. Μία ήταν η παράδοση, με κάποιες επιμέρους διαφοροποιήσεις. Αν κάποια στιγμή διασπάστηκε λόγω αρμονίων και εξωστών, δεν σημαίνει ότι πρέπει να το αποδεχτούμε. Στην Ιόνιο Αρμονία ψάλλουμε και Μάντζαρο και παραδοσιακά και παλιότερα κομμάτια που έχουν χαθεί από την παράδοση. Μαζί πάνε αυτά, με τις όποιες διαφορές τους. Και στο κάτω-κάτω, ας μας πουν οι εραστές της «καθαρόαιμης» (δήθεν) παράδοσης, τι θα ψάλουν στη Θ. Λειτουργία, όπου προσέρχεται και ο περισσότερος κόσμος, τη στιγμή που το ρεπερτόριό «τους» περιλαμβάνει μόνο μέλη του Εσπερινού και του Όρθρου; Τι άραγε; Το «Κύριε εκέκραξα» και μάλιστα... μονοφωνικά, όπως είπε κάποιος; Εύκολο να θεωρητικολογεί κανείς επί θεμάτων που γνωρίζει επιφανειακά, δύσκολο να παράγει ουσιαστικό έργο στην τοπική κοινωνία.
Στη συνημμένη εικόνα βλέπουμε ένα Χερουβικό σε β΄ ήχο "κατά το ύφος των Κερκυραίων" (έχει και απήχημα στην αρχή), καταγεγραμμένο την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνος. (Τι λέτε, έχει σχέση με την... «τυπολογία των μουσικών θέσεων της κερκυραϊκής οκταηχίας»; Ή μήπως βλέπετε τα πράγματα λίγο στενά
. Δίπλα βλέπουμε την εναρμόνιση του Μάντζαρου, που κινείται σε παραδοσιακά πλαίσια: η μελωδία στο πρίμο, το σεκόντο κινείται ως επί το πλείστον παράλληλα και οι χαμηλότερες φωνές συμπληρώνουν την αρμονία. [Το πληκτροφόρο έχει προστεθεί για τις πρόβες, όπως και το υποτυπώδες μπάσο της αρχικής καταγραφής]. Μήπως η εναρμόνιση αυτή κάνει αίφνης τη μουσική... ναπολιτάνικη; Για να τελειώνουμε: 1) Και στον Μάντζαρο και στις παραδοσιακές εναρμονίσεις οι οκτώ ήχοι «τονικοποιούνται», μόνο που σε κάποιες περιπτώσεις η τονικοποίηση αυτή στον Μάντζαρο ξεφεύγει από τα παραδοσιακά πρότυπα (με την έννοια ότι οι κρητοεπτανησιακοί ήχοι έχουν συγκεκριμένη αρμονία), λόγω της κλασικής παιδείας του. 2) Οπωσδήποτε δεν γνωρίζουμε αν όλες οι συνθέσεις του Μάντζαρου βασίζονται σε παραδοσιακές μελωδίες και σε τι βαθμό. Για πολλές είμαστε βέβαιοι, για άλλες το εικάζουμε. 3) Παρά τις υπάρχουσες διαφορές (άλλοτε μεγαλύτερες, άλλοτε μικρότερες), οι δύο μουσικές (Μάντζαρου και παραδοσιακή) συγκλίνουν, όταν εκτελεστούν σωστά και ολοκληρωμένα.
Παρατηρώ μια προσπάθεια να παρουσιαστεί η «κερκυραϊκή ψαλτική» ως κάτι αποστασιοποιημένο από τη μουσική ιστορία του τόπου, ως κάτι «αποκεκαθαρμένο» από τις δυτικές επιδράσεις και άρα ευκολότερα αποδεκτό από τους έξω. Λες και δεν συνοδεύεται από αρμονία δυτικού τύπου, λες και οι ήχοι της δεν είναι ζυμωμένοι με αυτήν. Όχι, κύριοι. Αφήστε μας να κάνουμε τη δουλειά μας και θα μας κρίνουν οι Κερκυραίοι. Μία ήταν η παράδοση, με κάποιες επιμέρους διαφοροποιήσεις. Αν κάποια στιγμή διασπάστηκε λόγω αρμονίων και εξωστών, δεν σημαίνει ότι πρέπει να το αποδεχτούμε. Στην Ιόνιο Αρμονία ψάλλουμε και Μάντζαρο και παραδοσιακά και παλιότερα κομμάτια που έχουν χαθεί από την παράδοση. Μαζί πάνε αυτά, με τις όποιες διαφορές τους. Και στο κάτω-κάτω, ας μας πουν οι εραστές της «καθαρόαιμης» (δήθεν) παράδοσης, τι θα ψάλουν στη Θ. Λειτουργία, όπου προσέρχεται και ο περισσότερος κόσμος, τη στιγμή που το ρεπερτόριό «τους» περιλαμβάνει μόνο μέλη του Εσπερινού και του Όρθρου; Τι άραγε; Το «Κύριε εκέκραξα» και μάλιστα... μονοφωνικά, όπως είπε κάποιος; Εύκολο να θεωρητικολογεί κανείς επί θεμάτων που γνωρίζει επιφανειακά, δύσκολο να παράγει ουσιαστικό έργο στην τοπική κοινωνία.
Last edited:
S
Sotres
Guest
Λυπούμαι πάρα πολύ, αλλά το να ομιλεί κανείς για "κερκυραϊκή ψαλτική" χωρίς να γνωρίζει σε βάθος ούτε το έργο του Μάντζαρου, ούτε τις παλαιότερες καταγραφές, ούτε την ιστορική διάσταση της κρητοεπτανησιακής εκκλησιαστικής μουσικής, παρά μόνο όσα σώθηκαν στην προφορική παράδοση (και αυτά από έναν μόνο πληροφορητή [έστω και πολύ σημαντικό], αφού η παράδοση αυτή είχε παρακμάσει ήδη από τη δεκαετία του '60), είναι μάλλον αστείο. Όπως αστείο είναι να μου επισημαίνονται τα αυτονόητα (τα οποία έχω αναφέρει πολλές φορές ο ίδιος), ότι η μουσική αυτή βασίζεται στους οκτώ ήχους (!) ή ότι η παραδοσιακή αρμονία διακρίνεται από τη χορωδιακή πολυφωνία (!!). Τελείως άστοχη, επίσης, η παρατήρηση ότι τα κομμάτια του Μάντζαρου εκτελούνται με αρμόνιο, ως κριτήριο για τη διάκρισή τους από την "κερκυραϊκή ψαλτική", διότι α) τα κομμάτια αυτά δεν εκτελούνται ποτέ στην αυθεντική τους μορφή, αλλά σε ποικίλες διασκευές (τελευταία ούτε καν αυτές), β) το αρμόνιο εισήλθε το 1924, ενώ ο Μάντζαρος τα έγραψε περί το 1834. Καμία σχέση το ένα με το άλλο.
Στη συνημμένη εικόνα βλέπουμε ένα Χερουβικό σε β΄ ήχο "κατά το ύφος των Κερκυραίων" (έχει και απήχημα στην αρχή), καταγεγραμμένο τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνος. (Τι λέτε, έχει σχέση με την... «τυπολογία των μουσικών θέσεων της κερκυραϊκής οκταηχίας»; Ή μήπως βλέπετε τα πράγματα λίγο στενά
Για να τελειώνουμε: 1) Και στον Μάντζαρο και στις παραδοσιακές εναρμονίσεις οι οκτώ ήχοι «τονικοποιούνται», μόνο που σε κάποιες περιπτώσεις η τονικοποίηση αυτή στον Μάντζαρο ξεφεύγει από τα παραδοσιακά πρότυπα (με την έννοια ότι οι κρητοεπτανησιακοί ήχοι έχουν συγκεκριμένη αρμονία), λόγω της κλασικής παιδείας του. 2) Οπωσδήποτε δεν γνωρίζουμε αν όλες οι συνθέσεις του Μάντζαρου βασίζονται σε παραδοσιακές μελωδίες και σε τι βαθμό. Για πολλές είμαστε βέβαιοι, για άλλες το εικάζουμε. 3) Παρά τις υπάρχουσες διαφορές (άλλοτε μεγαλύτερες, άλλοτε μικρότερες), οι δύο μουσικές (Μάντζαρου και παραδοσιακή) συγκλίνουν, όταν εκτελεστούν σωστά και ολοκληρωμένα.
Παρατηρώ μια προσπάθεια να παρουσιαστεί η «κερκυραϊκή ψαλτική» ως κάτι αποστασιοποιημένο από τη μουσική ιστορία του τόπου, ως κάτι «αποκεκαθαρμένο» από τις δυτικές επιδράσεις και άρα ευκολότερα αποδεκτό από τους έξω. Λες και δεν συνοδεύεται από αρμονία δυτικού τύπου, λες και οι ήχοι της δεν είναι ζυμωμένοι με αυτήν. Όχι, κύριοι. Αφήστε μας να κάνουμε τη δουλειά μας και θα μας κρίνουν οι Κερκυραίοι. Μία ήταν η παράδοση, με κάποιες επιμέρους διαφοροποιήσεις. Αν κάποια στιγμή διασπάστηκε λόγω αρμονίων και εξωστών, δεν σημαίνει ότι πρέπει να το αποδεχτούμε. Στην Ιόνιο Αρμονία ψάλλουμε και Μάντζαρο και παραδοσιακά και παλιότερα κομμάτια που έχουν χαθεί από την παράδοση. Μαζί πάνε αυτά, με τις όποιες διαφορές τους. Και στο κάτω-κάτω, ας μας πουν οι εραστές της «καθαρόαιμης» (δήθεν) παράδοσης, τι θα ψάλουν στη Θ. Λειτουργία, όπου προσέρχεται και ο περισσότερος κόσμος, τη στιγμή που το ρεπερτόριό «τους» περιλαμβάνει μόνο μέλη του Εσπερινού και του Όρθρου; Τι άραγε; Το «Κύριε εκέκραξα» και μάλιστα... μονοφωνικά, όπως είπε κάποιος; Εύκολο να θεωρητικολογεί κανείς επί θεμάτων που γνωρίζει επιφανειακά, δύσκολο να παράγει ουσιαστικό έργο στην τοπική κοινωνία.
Οι απόψεις δεν διαμορφώθηκαν ούτε από έναν άνθρωπο ούτε πάρθηκαν ελαφρά τη καρδία. Ο ΄μακαρίτης ο Μαυροειδής ήξερε τι έλεγε και πολύ παραπάνω τον τρόπο για να κάνει σωστή έρευνα. Δεν υπάρχει μόνο μία πηγή. Το στοιχείο αυτό είναι ανακριβές. Έγινε μία έρευνα που βασίστηκε στον πατέρα Κωνσταντίνο αλλά και σε άλλες προσωπικότητες. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στους : π. Αθανάσιο Τσίτσα και π. Ιωάννη Σκιαδόπουλο. Έγιναν καταγραφές σε πολλά χωριά όπως: Καβαλούρι, Βουνιατάδες, Άγιο Ματθαίο,κ.α. (δεν έχω τα κείμενα μπροστά μου) όπου ακούσαμε ψάλτες και καταγράψαμε ψάλτες. (Έχει κάνει πολύ καλή δουλειά και ο. Σπυρίδων Σκορδίλης με μεγάλο όγκο ηχογραφήσεων).
Τώρα το ποιος γνωρίζει τα πράγματα επιφανειακά δεν ξέρω να σας απαντήσω με βεβαιότητα. Πάντως ο π. Κωνσταντίνος Σουρβίνος, ήξερε τι του γινόταν. Λέτε ο Μαυροειδής να μην ήξερε; Δεν ξέρω. Αναμένουμε λοιπόν τα πορίσματά σας. Αλλά, δεν μπορώ να υποστηρίξω την άποψη ότι αυτά που εσείς μας παρουσιάζετε είναι παραδοσιακότερα από αυτά που μας διέσωσε η προφορική υπάρχουσα παράδοση. Επίσης για τα περί μονοφωνικής ερμηνείας και ρεπερτορίου στην Θεία Λειτουργία εάν είχατε επισκεφθεί τον ναό του Αγίου Βασιλείου συστηματικά, όλο και κάτι θα ακούγατε. Και τα Αντίφωνα και το Εισοδικό ύμνο κ.λπ (Δυστυχώς η Κέρκυρα αγαπάει το αρμόνιο λίγο παραπάνω το αρμόνιο από την ντόπια ψαλτική... ) Τώρα εάν εσείς από μία σειρά κοινών μελωδιών εξάγετε συμπεράσματα με ασφάλεια και είστε βέβαιος, δεν μπορώ να σας ακολουθήσω. Καλή έρευνα και καλά συμπεράσματα. Προσωπικά πάντως όταν πήγα στην Κέρκυρα απευθύνθηκα στη ζώσα παράδοση. Αυτή μου μίλησε για τον παπα- Κουρτελέση και τον παπα- Παγιατάκη (εάν δεν κάνω λάθος το όνομα) όπου έψελναν τους Εσπερινούς στον Άγιο στο κερκυραϊκό ιδίωμα. Αυτή η παράδοση ήταν που μου είπε ότι συμπεριέλαβα στο άρθρο που κατέθεσα. Τελειώνοντας, με την ιδιότητα του συνθέτη μπορώ να σας πω ότι άλλο το γεγονός ότι ακούω κάτι και το επεξεργάζομαι και άλλο το γνωρίζω κάτι, το επεξεργάζομαι και το παρουσιάζω μέσα από διάφορες μουσικές καταστάσεις. Πόσοι συνθέτες δεν έχουν χρησιμοποιήσει βυζαντινές μελωδίες και τις επεξεργάστηκαν; σημαίνει αυτό ότι ήξεραν βυζαντινή ή πολύ περισσότερο τα ιδιώματα του ήχου που είχε τονιστεί το μέλος; Το γεγονός ότι ξεκινούσαν την σύνθεσή τους με τη μελωδία (παράδειγμα η αρχή του έργου που μας παρουσιάζετε) δεν σημαίνει ότι αυτό που θα ακούσουμε είναι το παραδοσιακό. Τελειώνοντας, επειδή διέκρινα κάποια διάθεση ειρωνείας, (στοιχείο που όπως έχετε αναφέρει χρησιμοποιείτε) θα σας πω ότι αυτό που βάλατε σε εισαγωγικά, περί τυπολογίας ο λόγος, ίσως είναι το σημαντικότερο στοιχείο που δένει την κερκυραϊκή ψαλτική με την ελληνική ψαλτική τέχνη. Το στοιχείο αυτό είναι που απουσιάζει από τα έργα του Μάντζαρου, και το γεγονός αυτό αποκόβει, κατά την άποψή μου, τα έργα του Μάντζαρου από αυτό που αποκαλούμε κερκυραϊκή παραδοσιακή ψαλτική τέχνη. Επαναλαμβάνω ότι στοιχεία παραδοσιακά θα συναντήσουμε στις συνθέσεις του Μάντζαρου.
Γιατί ο Μάντζαρος δεν έδωσε σημασία στην καταγραφή του Όρθρου και του Εσπερινού; όπως έκανε στη Θεία Λειτουργία; Και τι σχέση είχε την περίοδο εκείνη ο Μάντζαρος με την ψαλτική παράδοση στην κερκυραϊκή εκκλησία;
Τώρα αυτό που γράψατε για την τονικοποίηση με ξάφνιασε. Είναι δυνατόν, οι αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα φωνές συνοδείας της κύριας φωνής στην κερκυραϊκή ψαλτική, τις οποίες έκαναν απλοί άνθρωποι με το αφτί τους!!!, να συγκρίνονται με την έννοια της τονικοποίησης που υπάρχει στον Μάντζαρο;
Το θέμα νομίζω δεν έχει νόημα, τουλάχιστον από μέρους μου να συνεχιστεί.
Εύχομαι καλές έρευνες.
YΓ Δυστυχώς κάποιοι κερκυραίοι έμαθαν να χειροκροτούν χωρίς να γνωρίζουν τι χειροκροτούν! Για το λόγο αυτό έσβησε και το παραδοσιακό ιδίωμα και έμεινε ο Σακελλαρίδης...Τουλάχιστον καλύτερα να ακούγεται Μάντζαρος και Μοναστηριώτης...σε αυτό θα συμφωνήσω μαζί σας.
Last edited: