Με χαρά μοιράζομαι μαζί σας το τελευταίο άρθρο που συντάξαμε με τον Σταύρο Σαραντίδη με τίτλο: "Innovative Compositional Attempts in the Nineteenth-Century Greek Orthodox Church Music The Sticheraric Meli in Diatonic Echos Varys", και δημοσιεύθηκε στο:
Journal of the International Society for Orthodox Church Music, Volume 5 (1) 2021.
Μετά την καθιέρωση του Νέου Σημειογραφικού Συστήματος το 1814 και την εφεύρεση της μουσικής Τυπογραφίας, εγκαινιάστηκε μια νέα δημιουργική περίοδος για την Εκκλησιαστική μουσική. Εκτός από την Κωνσταντινούπολη, διάφορα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας λειτούργησαν ως σημαντικοί πόλοι αναφορικά με την πρωτογενή συνθετική δημιουργία. Το κοινό στοιχείο που χαρακτηρίζει όλες τις εν λόγω περιπτώσεις είναι η δημιουργική εγκόλπωση-αφομοίωση στοιχείων προερχόμενων από την κοσμική μουσική του 19ου αιώνα. Οι προοδευτικοί συνθέτες της Οθωμανικής περιφέρειας εκμεταλλευόμενοι την αναλυτική δυναμική του Χρυσανθινού συστήματος, κατόρθωσαν να αποδώσουν πλήθος ιδιωματικών-ιδιωπρόσωπων στοιχείων. Μια χαρακτηριστική περίπτωση των εν λόγω νεωτερικών πρακτικών υπήρξε και η σύνθεση Στιχηραρικών μελών σε Βαρύ διατονικό. Έτσι, σε αντίθεση με την καθιερωμένη πρακτική σύνθεσης στιχηραρικών μελών του Βαρέος στον ΓΑ, πολλοί δάσκαλοι θα επιχειρήσουν τον τονισμό μελών χρησιμοποιώντας την μαλακή διατονική του εκδοχή με βάση τον ΖΩ. Μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου επιχειρείται η ανάδειξη της σχέσης μεταξύ Τροπικότητας και Φόρμας στην Εκκλησιαστική μουσική. Με άλλα λόγια, ο προβληματισμός σχετίζεται με τα όρια των εν λόγω μεγεθών και πιο συγκεκριμένα με το αν και κατά πόσο η Τροπικότητα υπηρετεί την Φόρμα ή αυτονομείται από αυτήν. Στο πλαίσιο του υλικού που παρουσιάζεται, είναι δυνατόν να ανιχνευθούν τροπικές συμπεριφορές, κινήσεις και φαινόμενα τα οποία παραπέμπουν στην αστική Οθωμανική μουσική. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η προτεραιότητα η οποία δίνεται στο σκέλος της Τροπικότητας γίνεται η αφορμή ώστε να αποδυναμωθεί ο ντετερμινιστικός χαρακτήρας των κανόνων της Φόρμας. Έτσι, η Τροπικότητα εξασφαλίζει την αυτονομία της και καθίσταται πλέον καταλυτικός παράγοντας για κάθε νεωτερική απόπειρα στο πεδίο της συνθετικής παραγωγής.
Nikos Andrikos
Assistant Professor
Department of Music Studies, University of Ioannina
Greece
Journal of the International Society for Orthodox Church Music, Volume 5 (1) 2021.
Μετά την καθιέρωση του Νέου Σημειογραφικού Συστήματος το 1814 και την εφεύρεση της μουσικής Τυπογραφίας, εγκαινιάστηκε μια νέα δημιουργική περίοδος για την Εκκλησιαστική μουσική. Εκτός από την Κωνσταντινούπολη, διάφορα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας λειτούργησαν ως σημαντικοί πόλοι αναφορικά με την πρωτογενή συνθετική δημιουργία. Το κοινό στοιχείο που χαρακτηρίζει όλες τις εν λόγω περιπτώσεις είναι η δημιουργική εγκόλπωση-αφομοίωση στοιχείων προερχόμενων από την κοσμική μουσική του 19ου αιώνα. Οι προοδευτικοί συνθέτες της Οθωμανικής περιφέρειας εκμεταλλευόμενοι την αναλυτική δυναμική του Χρυσανθινού συστήματος, κατόρθωσαν να αποδώσουν πλήθος ιδιωματικών-ιδιωπρόσωπων στοιχείων. Μια χαρακτηριστική περίπτωση των εν λόγω νεωτερικών πρακτικών υπήρξε και η σύνθεση Στιχηραρικών μελών σε Βαρύ διατονικό. Έτσι, σε αντίθεση με την καθιερωμένη πρακτική σύνθεσης στιχηραρικών μελών του Βαρέος στον ΓΑ, πολλοί δάσκαλοι θα επιχειρήσουν τον τονισμό μελών χρησιμοποιώντας την μαλακή διατονική του εκδοχή με βάση τον ΖΩ. Μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου επιχειρείται η ανάδειξη της σχέσης μεταξύ Τροπικότητας και Φόρμας στην Εκκλησιαστική μουσική. Με άλλα λόγια, ο προβληματισμός σχετίζεται με τα όρια των εν λόγω μεγεθών και πιο συγκεκριμένα με το αν και κατά πόσο η Τροπικότητα υπηρετεί την Φόρμα ή αυτονομείται από αυτήν. Στο πλαίσιο του υλικού που παρουσιάζεται, είναι δυνατόν να ανιχνευθούν τροπικές συμπεριφορές, κινήσεις και φαινόμενα τα οποία παραπέμπουν στην αστική Οθωμανική μουσική. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η προτεραιότητα η οποία δίνεται στο σκέλος της Τροπικότητας γίνεται η αφορμή ώστε να αποδυναμωθεί ο ντετερμινιστικός χαρακτήρας των κανόνων της Φόρμας. Έτσι, η Τροπικότητα εξασφαλίζει την αυτονομία της και καθίσταται πλέον καταλυτικός παράγοντας για κάθε νεωτερική απόπειρα στο πεδίο της συνθετικής παραγωγής.
Nikos Andrikos
Assistant Professor
Department of Music Studies, University of Ioannina
Greece