Eμμελής ανάγνωση "Άσπιλε" και "Και δος ημίν" στους Χαιρετισμούς
- Thread starter shmeron
- Start date
vaiacum
Ποιος είπε ότι ο Δημήτρης Μητροπάνος δεν ζει πια;;
Το "εμμελής ανάγνωση" είναι μάλλον επιεικής όρος. Σε πολλούς ναούς το ακούμε διανθισμένο, "ξεχειλωμένο", σχεδόν αγνώριστο. Οπότε, η εμμελής απαγγελία είναι η μέση λύση (μεταξύ απλής ανάγνωσης και ...σύγχρονου ορθοδόξου ορατορίου). Ακόμα κι αν δεν είναι παράδοση, εγώ στηρίζω την εμμελή απαγγελία με το σκεπτικό ότι υπάρχουν καλύτεροι, υπάρχουν και χειρότεροι τρόποι να διαβαστούν οι ευχές αυτές.
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Ἡ ἐμμελῆς ἀπαγγελία εἶναι ἐπινόηση τοῦ περασμένου αἰῶνα (Γ. Μπεκατώρου, Ἀπόδειπνον, Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια).
Στό Ἅγιον Ὄρος κάνουν και διάφορα ἄλλα πού δέν εἶναι σωστά ὅπως κι ἐμεῖς στίς ἐνορίες μας. Διότι, λάθη εἴμαστε, ἀνθρώπους κάνουμε.
Τώρα, νά πᾶς σέ μιά ταβέρνα καί ἀντί νά τραγουδοῦν νά ἀπαγγέλουν μέ πάθος τά τραγούδια, καί τό γκαρσόνι νά σοῦ ζητᾶ λογιαριασμό αὐξημένο γιά τήν ὀρχήστρα σηκώνει τσαμπουκά.
Ἔτσι πιστεύω καί στήν ἐκκλησία πού πάει ἡ ἴδια κοινωνία, γουστάρουν μέλος , ἐμμελῆ, γιατί τό ἔχουν ἀνάγκη.
Εἶναι δῶρο Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο ἡ μουσική. Καταπραίνει , διασκεδάζει, θεραπεύει.
Φυσικά ὑπάρχουν καί φάλτσοι πού καλύτερα νά διαβάζουν.
Ὑπάρχουν καί ἄλλοι πού χρησιμοποιοῦν ταξίμετρο.
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Τό θέμα τέθηκε ἐξειδικευμένο γιά τους Χαιρετισμούς καί δέν ἀφορᾶ στό καθημερινό μικρό ἀπόδειπνο ἐν τοῖς κελλίοις, γι᾿ αὐτό καί ἀπό τήν ἑνότητα τοῦ Ἀποδείπνου μεταφέρθηκε μέ ἀνακατευθύνσεις στήν Μ. Τεσσαρακοστή καί ἀπό ἐκεῖ στήν Ψαλτική Παράδοση (πού δέν εἶναι λαϊκή παράδοση).
Τό ἰσχῦον τυπικό ἀναφέρεται στήν ἀπαγγελία ἀπό τούς Κανονάρχας καί γνωρίζουμε τήν ψαλτική αὐτή παράδοση.
Τό θέμα ἔχει συζητηθεῖ καί ἄλλοτε καί μιά Ἐγκύκλιος τῆς Ἐκκλ. τῆς Ἑλλάδος τοῦ 2004 εἶναι κατατοπιστική γενικῶς γιά τόν ἐκφωνητικό τρόπο ἀπαγγελίας τῶν ἐπιμέρους ἀναγνωσμάτων, εὐχῶν καί δεήσεων.
Ευχαριστώ π. Μάξιμε, είδα την σχετική εγκύκλιο και μου έκανε εντύπωση η προτροπή να απαγγέλονται εμμελώς ακόμα και τα προφητικά αναγνώσματα (πρώτη φορά ακούω κάτι τέτοιο-εκτός από τις αποστολικές επιστολές που συναντώνται σε εσπερινούς αποστόλων). Ωστόσο δεν κάνει αναφορά στις συγκεκριμένες ευχές του Αποδείπνου. Εξάλλου, ο MTheodorakis αναφέρει ότι είναι μια πρόσφατη εξέλιξη. Εσείς σε ποιά τυπική διάταξη το βρήκατε γραμμένο; Μήπως κι αυτή δεν είναι παρά καταγραφή της σύγχρονης πρακτικής;
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Μέ τήν ἔννοια ὅτι τίποτε δέν διαβάζεται σάν ἐφημερίδα... (πρβλ. ἐδῶ).
Ἡ ἐγκύκλιος ὑπονοεῖ καί αὐτές τίς εὐχές. Ὁπωσδήποτε σέ μιά τέτοια λαμπρή ἐνοριακή ἀκολουθία λέγονται στό ὕφος τοῦ ἀποστόλου ἤ εὐαγγελίου, ὅπως καί οἱ οἶκοι ἀπό τόν ἱερέα.
Ἡ ἐγκύκλιος ἀναφέρεται σέ πολύ πιό πίσω αἰῶνες γιά τήν «Εκφωνητική σημειογραφία ἐν τῇ πράξει τῆς ᾿Ορθοδόξου Λατρείας».
Τυπική διάταξη ΤΜΕ (Τυπικό Βιολάκη) Παράρτημα Ἀκολουθία Ἀκαθίστου.
Ἔστω γνωστόν, ὅτι δέν μποροῦμε νά ἐπικαλούμαστε τό Ἅγιον Ὄρος γιατί στό μοναστηριακό τυπικό δέν ὑπάρχει ἀκολουθία Χαιρετισμῶν, οὔτε Ἀκάθιστος μετά μικροῦ ἀποδείπνου.
Ἡ Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν εἶναι τῶν νεώτερων πατριαρχικῶν τυπικῶν καί δέν προβλέπεται ἀπό τό ΤΑΣ.
Εἶναι ἐνοριακή ἀκολουθία καί βέβαια ἀπό κάπου παλιά καί ἀπό τό ᾀσματικό τυπικό προέρχεται βάσει μιᾶς ἄλλης ᾀσματικῆς καί ἐνοριακῆς συναφοῦς ἀκολουθίας γιά τίς Παρασκευές ἀπόγευμα.
Ὄχι, λοιπόν, τό Ἅγιον Ὄρος ὡς σημεῖον ἀναφορᾶς, γιατί τέτοια ἀκολουθία δέν ἔχουν.
Νά ρωτήσω καί κάτι διαδικαστικό: Ὁ ἀναγνώστης πού θά ἀπαγγείλει τό "καί δός ἡμῖν..." πότε πρέπει νά πάει στόν κατάλληλο χῶρο στόν σολέα; Εὐθύς ἐξ ἀρχῆς μαζί μέ τόν ἕτερο πού θά προηγηθεῖ στό "ἄσπιλε..." ἤ ἀργότερα; Ἔχουμε κάποια ἔνδειξη σέ κείμενα-ἀκούσματα-παράδοση;
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Καί οἱ δύο μαζί ἐξ ἀρχῆς πηγαίνουν στόν ἀνάλογο χῶρο ὀ καθένας καί μαζί φεύγουν.
Ἄν χοροστατεῖ ἀρχιερέας κάνουν σχῆμα ἔμπροσθέν του καί οἱ δύο μαζί.
neoklis
Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Μήπως μπορεί να παρατεθεί το απόσπασμα; Επειδή, παρότι κοίταξα εκεί, δεν βρήκα την σχετική αναφορά (που να αφορά τους Χαιρετισμούς και όχι το απόδειπνο γενικά).
MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
«Κατὰ νεωτέραν συνήθειαν, αἱ εὐχαί «Ἄσπιλε, ἀμόλυντε», «Καὶ δὸς ἡμῖν Δέσποτα» καὶ τὰ μετ' αὐτὰ τρία τροπάρια ἀναγινώσκονται οὐχί χῦμα, ἀλλ' ἐμμελῶς» (Γ. Μπεκατώρου Ἀπόδειπνον, Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια τ. 2 στ. 1067).
neoklis
Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Αναφέρεται όμως στους Χαιρετισμούς;
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ἀναφέρεται στό Μέγα Ἀπόδειπνον, πού στήν ἐνοριακή πράξη ἐπεκράτησε ἡ ἐμμελής ἀπαγγελία, ὅταν αὐτό τελεῖται... καί ὑπάρχουν ψάλτες καί ἀναγνῶστες καί ὑπάρχει ἐκκλησίασμα, ὅπως στίς μεγάλες ἐνορίες.
Παραθέτω τίς σχετικές στῆλες ἀπό ἐδῶ σέ pdf, ὅπου ἔχω περιγράψει μέ κόκκινο τά ἐνδιαφέροντα σημεῖα.
Στην παράγραφο για το μικρό απόδειπνο λέει "ο αναγνώστης απαγγέλει πραεία φωνή". Αυτό σημαίνει άραγε εμμελώς; Συγχωρέστε με, αλλα σκέφτομαι ότι με τον τρόπο που διαβάζουμε το απόδειπνο όλη τη χρονιά, έτσι οφείλουμε να το διαβάζουμε και στους χαιρετισμούς. Επιμένω για χάρη του διαλόγου και για να στοιχειοθετηθεί μια πιο ικανοποιητική απάντηση.
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Σαφῶς σημαίνει «ἐμμελῶς». Στήν τελεσιουργία τοῦ Μεγ. Ἀποδείπνου ἀναφέρει τό «χῦμα» καί τό ἐξ ἀντιθέτου «ἐμμελῶς». Καί γράψαμε γιά τό Μέγα Ἀπόδειπνον.
Δές:
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=10062
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=9767
Ποῦ καί πῶς τό διαβάζουμε. Τί ἐννοεῖς; Δέν γίνεσαι ἀντιληπτός.
Δέν ἔχω νά προσθέσω τίποτε ἄλλο. Ἔχουμε σαφῆ παράδοση γιά τούς Χαιρετισμούς καί γιά τίς ἐν τῷ Ναῷ ἀκολουθίες.
Εννοώ χύμα ανάγνωση, όπως και τους άλλους ψαλμούς και τις ευχές του Αποδείπνου
Καταλαβαίνω τα όσα παραθέσατε σχετικά με το Πατριαρχείο και την ενοριακή πρακτική, ο προβληματισμός μου είναι μήπως πρωτού καθιερωθεί αυτή η πρακτική της απαγγελίας στο κλιτόν ουσιαστικά, προηγήθηκε η χύμα ανάγνωση. Αν δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία, τότε θα ασπαστώ τη εμμελή απαγγελία.
Last edited by a moderator:
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Οὐσιαστικά ζητᾶς μιά ἀναδρομή στήν ἱστορική ἐξέλιξη τοῦ ἀποδείπνου, πού ξεφεύγει ἀπό τό θέμα. Ἀπό ἰδιωτική μοναχική προσευχή, πού δέν συγκαταλέγεται στούς «καιρούς τῆς ἡμερονυκτίου προσευχῆς», ἐξελίσσεται σέ ἀκολουθία καί μετέπειτα διαμορφώνονται δύο ἀκολουθίες (μικρόν καί μέγα).
Στίς ἀκολουθίες ἡ χῦμα ἀνάγνωση δέν προηγεῖται χρονολογικά ἀλλά ἕπεται. Κι ὁ ἑξάψαλμος κι ὁ προοιμιακός ἐψάλλοντο καί οἱ ψαλμοί τῶν ἄλλων ἀκολουθιῶν. Στό μέγα ἀπόδειπνον βλέπουμε ἐπιγραφόμενους τούς ἤχους τῶν τροπαρίων πού σήμερα διαβάζουμε.
Οἱ συγκεκριμένες δύο εὐχές (ἡ πρώτη ἀτομική καί ἡ ἄλλη συμπροσευχῆς) ἄν ἀνῆκαν στόν εὐχητικό λόγο (κατά τήν ἐγκύκλιο - συμπέρασμα συνεδρίου) «ἀναγινώσκεται καί αὐτός πάντοτε ἱεροπρεπῶς, εἰς ἐπήκοον καί "μέσῃ φωνῇ", δηλαδή δι᾿ ἐμμελοῦς προφορᾶς τῆς φωνῆς περί μίαν ἠχητικήν βάσιν».
Ἐκ τῶν ἐπισυναπτομένων ὅμως τριῶν μικρῶν εὐχῶν, ἡ δεύτερη καί ἡ τρίτη εἶναι ὕμνοι (πρβλ.Ἰω. Φουντούλη, Λειτουργική, τεῦχος Ε΄, Ἀκολουθίαι τοῦ Νυχθημέρου -Σημειώσεις πρός χρῆσιν τῶν φοιτητῶν-, Θεσσαλονίκη 1969, σ. 70) καί ἡ τελευταία ψάλλεται ὡς θεοτοκίον προηγουμένως στήν ἀκολουθία τοῦ μεγ. ἀποδείπνου.
Σημασία ἔχει ὅτι στήν ἀκολουθία τῶν χαιρετισμῶν (ἀλλά καί στήν ἀκολουθία τοῦ μεγ. ἀποδείπνου καθώς στόν μέγα κανόνα μετ᾿ ἀποδείπνου) στίς ἐνορίες ἀπαγγέλονται ἐμμελῶς κατά τό ὕφος τοῦ ἀποστόλου, ὅπως καί οἱ χαιρετιστήριοι οἶκοι. Ἄλλωστε αὐτά προβλέπονται στίς ἐνορίες ἀπό τό ἰσχῦον τυπικό. Γιά ἄλλες περιπτώσεις τῶν μοναστηριακῶν ἀκολουθιῶν (π.χ. στήν τάξη τῆς ἀγρυπνίας) ἐνδεχομένως ἰσχύουν ἄλλα, πού ὅμως δέν εἶναι δυνατόν νά μεταφερθοῦν στίς ἐνορίες καί σέ ἄλλες δομές ἀκολουθιῶν.
Τί ἄλλο νά ψάξουμε καί τί ἄλλο νά κάνουμε
γιά νά ἱκανοποιηθεῖς; (για να στοιχειοθετηθεί μια πιο ικανοποιητική απάντηση)...