MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Λειτουργικοί νόμοι του A. Baumstark (+1948) καί τῶν μαθητῶν του:
α) Ὁ νόμος τῆς ὀργανικῆς ἐξέλιξης:
Νέα στοιχεῖα ἀρχικῶς ἐμφανίζονται δίπλα στά παλαιότερα καί μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου τά παλαιότερα στοιχεῖα συμπιέζονται, περιορίζονται καί πολλές φορές ἐξοβελίζονται (π.χ. στιχολογία τῶν αἴνων).
β) Ὁ νόμος τῆς συντήρησης:
Oἱ ἐπίσημες περιόδους τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους εἶναι πιό συντηρητικές (π.χ. ἡ Μ. Τεσσαρακοστή).
γ) Ὁ νόμος τῆς βιβλικῆς γλώσσας (Fritz Hamm):
Σύμφωνα μέ τόν νόμο αὐτό, τά παλαιότερα κείμενα εἶναι λιγότερο ἐπηρεασμένα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή.
δ) Ὁ νόμος τῆς φιλολογικῆς συμμετρίας (Fritz Hamm):
Τά μεταγενέστερα κείμενα εἶναι φιλολογικῶς περισσότερο δουλεμένα καί συμμετρικά.
ε) Ὁ νόμος τῆς δογματικῆς ἀνάπτύξεως (Hieronymous Εngberding):
Μεταγενέστερα κείμενα περιέχουν περισσότερα δογματικά στοιχεῖα ἀπό τά προγενέστερα.
ς) Ὁ νόμος τῆς συμβολικῆς ἐπιδράσεως (Baumstark):
Ἀρχικῶς, στοιχεῖα πού ἐντάσσονται στή λειτουργική πράξη ἀπό καθαρῶς χρηστικούς λόγους δέχονται συμβολική ἑρμηνεία, πού στή συνέχεια ἐπιφέρει διάφορες ἐξελίξεις στό στοιχεῖο αὐτό (π.χ. ἔξαρση μεγάλης εἰσόδου).
Αὐτά ἐρείδονται σέ δύο βασικές ἀρχές (ἤ καλύτερα κινήσεις):
1. 'Aπό τήν ποικιλία στὴν ὁμοιομορφία (ἐκβυζαντινισμός ἢ ἐκρωμαϊσμός).
2. 'Aπό τή λιτότητα, ἁπλότητα και συντομία στὸν πλοῦτο καί τήν πολυπλοκότητα.
Ἄλλη ἀνάγνωση:
Ἡ λατρεία κινήθηκε ἀπὸ τὴν ποικιλία (διάφοροι λειτουργικοὶ τύποι) στὴν ὁμοιομορφία καὶ ἀπὸ τὸν πλοῦτο (αὐτοσχεδιασμὸ) στὴν λιτότητα ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῆς Κωνσταντινούπολης (Βυζάντιο) ἢ τῆς Ῥώμης στὴν δύση, ἀπὸ τὸν ια' αἰῶνα.
Ὁ νόμος τῆς ὀργανικῆς ἀνάπτυξης λέγει ὅτι τὰ νέα στοιχεῖα ἀρχικὰ παίρνουν θέση δίπλα στὰ παλαιά. Ὅταν ἡ τάση γιὰ συντόμευση γίνει αἰσθητή, ἐπιῤῥεάζονται πρῶτα τὰ παλαιότερα στοιχεῖα καὶ τελικὰ ἐξαφανίζονται ἢ ἀφίνουν λίγα ἴχνη (π.χ. βιβλικὲς ᾠδές).
Καινοτομίες ὁδηγοῦν στὴν ἐξαφάνιση πρωτογενῶν στοιχείων (π.χ. ἡ σημαντικὴ εὐχὴ τῶν διπτύχων καλύφθηκε ἀπὸ τὸ Ἄξιον ἐστίν κατὰ τὸν ιστ' αἰῶνα).
Πρωτογενῆ στοιχεῖα διατηροῦνται μὲ περισσότερη ἐπιμονὴ στὶς ἱερότερες περιόδους τοῦ ἔτους, οἱ ὁποῖες ἀντιστέκονται στὴν εἰσβολὴ νεώτερων στοιχείων (π.χ. Ἀλληλούια Μ. Τεσσαρακοστῆς).
(A. Baumstark Comparative Liturgy 1958 σσ. 15-30).
α) Ὁ νόμος τῆς ὀργανικῆς ἐξέλιξης:
Νέα στοιχεῖα ἀρχικῶς ἐμφανίζονται δίπλα στά παλαιότερα καί μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου τά παλαιότερα στοιχεῖα συμπιέζονται, περιορίζονται καί πολλές φορές ἐξοβελίζονται (π.χ. στιχολογία τῶν αἴνων).
β) Ὁ νόμος τῆς συντήρησης:
Oἱ ἐπίσημες περιόδους τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους εἶναι πιό συντηρητικές (π.χ. ἡ Μ. Τεσσαρακοστή).
γ) Ὁ νόμος τῆς βιβλικῆς γλώσσας (Fritz Hamm):
Σύμφωνα μέ τόν νόμο αὐτό, τά παλαιότερα κείμενα εἶναι λιγότερο ἐπηρεασμένα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή.
δ) Ὁ νόμος τῆς φιλολογικῆς συμμετρίας (Fritz Hamm):
Τά μεταγενέστερα κείμενα εἶναι φιλολογικῶς περισσότερο δουλεμένα καί συμμετρικά.
ε) Ὁ νόμος τῆς δογματικῆς ἀνάπτύξεως (Hieronymous Εngberding):
Μεταγενέστερα κείμενα περιέχουν περισσότερα δογματικά στοιχεῖα ἀπό τά προγενέστερα.
ς) Ὁ νόμος τῆς συμβολικῆς ἐπιδράσεως (Baumstark):
Ἀρχικῶς, στοιχεῖα πού ἐντάσσονται στή λειτουργική πράξη ἀπό καθαρῶς χρηστικούς λόγους δέχονται συμβολική ἑρμηνεία, πού στή συνέχεια ἐπιφέρει διάφορες ἐξελίξεις στό στοιχεῖο αὐτό (π.χ. ἔξαρση μεγάλης εἰσόδου).
Αὐτά ἐρείδονται σέ δύο βασικές ἀρχές (ἤ καλύτερα κινήσεις):
1. 'Aπό τήν ποικιλία στὴν ὁμοιομορφία (ἐκβυζαντινισμός ἢ ἐκρωμαϊσμός).
2. 'Aπό τή λιτότητα, ἁπλότητα και συντομία στὸν πλοῦτο καί τήν πολυπλοκότητα.
Ἄλλη ἀνάγνωση:
Ἡ λατρεία κινήθηκε ἀπὸ τὴν ποικιλία (διάφοροι λειτουργικοὶ τύποι) στὴν ὁμοιομορφία καὶ ἀπὸ τὸν πλοῦτο (αὐτοσχεδιασμὸ) στὴν λιτότητα ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῆς Κωνσταντινούπολης (Βυζάντιο) ἢ τῆς Ῥώμης στὴν δύση, ἀπὸ τὸν ια' αἰῶνα.
Ὁ νόμος τῆς ὀργανικῆς ἀνάπτυξης λέγει ὅτι τὰ νέα στοιχεῖα ἀρχικὰ παίρνουν θέση δίπλα στὰ παλαιά. Ὅταν ἡ τάση γιὰ συντόμευση γίνει αἰσθητή, ἐπιῤῥεάζονται πρῶτα τὰ παλαιότερα στοιχεῖα καὶ τελικὰ ἐξαφανίζονται ἢ ἀφίνουν λίγα ἴχνη (π.χ. βιβλικὲς ᾠδές).
Καινοτομίες ὁδηγοῦν στὴν ἐξαφάνιση πρωτογενῶν στοιχείων (π.χ. ἡ σημαντικὴ εὐχὴ τῶν διπτύχων καλύφθηκε ἀπὸ τὸ Ἄξιον ἐστίν κατὰ τὸν ιστ' αἰῶνα).
Πρωτογενῆ στοιχεῖα διατηροῦνται μὲ περισσότερη ἐπιμονὴ στὶς ἱερότερες περιόδους τοῦ ἔτους, οἱ ὁποῖες ἀντιστέκονται στὴν εἰσβολὴ νεώτερων στοιχείων (π.χ. Ἀλληλούια Μ. Τεσσαρακοστῆς).
(A. Baumstark Comparative Liturgy 1958 σσ. 15-30).
