28 Σεπτεμβρίου

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Μετά τήν γ΄ στιχολογίαν, Δόξα τό αὐτό, Καὶ νῦν θεοτοκίον ἤ σταυροθεοτοκίον. Εἴ ἐστι Παρασκευή ἤ Σάββατον, μετά τήν α΄ στιχολογίαν καθίσματα τῆς Ὀκτωήχου καί μετά τήν β΄ τοῦ ἁγίου (ΤΓΡ σ. 285 καί ΣΤ σ. 174).


 
Μεταγενέστερα πρόσεξα και την υποσημείωση που έχουν τα παλαιά μηναία Φωτός στα Απόστιχα του Εσπερινού:
<<Τὸ χειρόγραφον εἶχεν ἐνταῦθα καὶ Ἀπόστιχα καὶ ἐφεξῆς Καθίσματα διπλᾶ, εἰς πλήρη ἑορταστικὸν Ἀκολουθίαν· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ πάντα σχεδὸν ἦσαν κακόζηλα καὶ παράχορδα οὐ μετεγράφησαν ἐν τῶι παρόντι. Ὁ βουλόμενος ὅμως ἑορτάσαι τὸν Ἅγιον, λεγέτω Ἀπόστιχα τὰ εἰς τοὺς Αἴνους· ὡσαύτως καὶ Κάθισμα δεύτερον τὸ εἰς τὴν γ΄ Ὠδήν>>.

Άρα, μάλλον αυτό που γράφει το ΤΓΡ είναι μία προσπάθεια <<προσαρμογής>> στην αφαίρεση τμημάτων της ακολουθίας. Αλλά και πάλι, τα Σταυροθεοτοκία των καθισμάτων που έχει το εν χρήσει Μηναίο δεν κολλάνε (ίσως είναι προσθήκες μετά την αφαίρεση των τμημάτων της ακολουθίας). Στο μεσώδιο κάθισμα εντάξει, αλλά σε <<εορταστικά>> καθίσματα από όσο γνωρίζω πάνε μόνο θεοτοκία.

Και εμφανίζεται το δίλημμα, τι από τα δύο να κάνουμε:
1) Θεοτοκία παντού, Τα στιχηρά των αίνων και ως απόστιχα του εσπερινού, κάθισμα μετά την α΄ στιχολογία αυτό του μηναίου, μετά την β΄ το μεσώδιο, δοξολογία μεγάλη, στη λειτουργία τυπικά.
2) Απόστιχα εσπερινού της Οκτωήχου, καθίσματα μόνο της Οκτωήχου μετά τις δύο στιχολογίες, (λείπει το σταυροθεοτοκίο:( στους αίνους*), μικρή δοξολογία, απόστιχα των αίνων της οκτωήχου, στη λειτουργία αντίφωνα των καθημερινών.

*Το οποίο δεν υπάρχει ούτε στα μηναία Βαρθολομαίου, υπάρχει όμως στο μηναίο Πάνου Θεοδοσίου 1808 (επισύναψη).
 

Attachments

  • σταυροθεοτοκίον.jpg
    25.8 KB · Views: 4
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Δέν νομίζω ὅτι ὑπάρχει δίλημμα. Ὅπως γράφαμε ἐδῶ, ὑπάρχουν καί πάρα πολλές ἄλλες ὑποπεριπτώσεις καί ἰδιαιτερότητες στίς ἀκολουθίες (ἄν ἐξετασθοῦν κάθε μιά χωριστά), πού δέν εἶναι πάντοτε ἐφικτή μιά κατηγοριοποίηση. Θά ὑπάρχουν κάποιες ἐξαιρέσεις. Π. χ. τήν 1η Ὀκτωβρίου στά ἀπόστιχα τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Ὀκτωήχου λέμε κι ἕνα ἰδιόμελο τοῦ ἀποστόλου. Καί πολλά ἄλλα παραδείγματα μποροῦμε νά βροῦμε.

Τό θέμα τοῦ καταχωριζομένου ὑμνολογικοῦ ὑλικοῦ στά λειτουργικά μας βιβλία, μᾶς ἔχει ἀπασχολήσει πολλάκις.

Ἐμφανής ὅμως καί ἡ «ἰδιαίτερη προτίμηση» ὑμνογραφικοῦ ἐμπλουτισμοῦ σέ ὁσίους...


 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ πρὸ τοῦ κανόνα κάθισμα, μὲ τὸ θεοτοκίο, ἤ τὸ σταυροθεοτοκίο του, ψάλλεται ἀντὶ τῶν καθισμάτων μετὰ τὴν β’ στιχολογία τῆς παρακλητικῆς (ὅπως καὶ στὶς 1 Σεπτεμβρίου, 6 Ὀκτωβρίου, 27 Δεκεμβρίου, 8 Μαΐου, καὶ τὶς καθημερινὲς τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ποὺ μετὰ τὴν α’ στιχολογία διατηροῦνται τὰ καθίσματα τῆς ὀκτωήχου), καὶ ἕπονται τὰ καθίσματα τῆς παρακλητικῆς μετὰ τὴν γ’ στιχολογία, ἡ ὁποία ἐπανέρχεται ἀπὸ τὶς 22 Σεπτεμβρίου (πίνακες ψαλτηρίου). Ἄλλωστε τὰ καθίσματα τῆς παρακλητικῆς τῆς β’ στιχολογίας εἶναι τοῦ ἴδιου περιεχομένου μὲ τὰ τῆς α’.
Κατὰ τὰ ἄλλα ἡ ἀκολουθία γίνεται ὅπως στὴν περίπτωση 2 τοῦ #3 μὲ τὸ σταυροθεοτοκίο στοὺς αἴνους.
 
Last edited:

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Στο σλαβονικό μηναίο η ακολουθία του αγ. Χαρίτωνος είναι ακολουθία με πολυέλεο. Μάλιστα στο εν χρήσει τυπικό της Βουλγαρικής Εκκλησίας ως πρώτη τέτοια εορτή του εκκλησιαστικού έτους δίνεται ως υπόδειγμα εορτασμού αγίων με πολυέλεο την Κυριακή.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Μεταγενέστερα πρόσεξα και την υποσημείωση που έχουν τα παλαιά μηναία Φωτός στα Απόστιχα του Εσπερινού: <<Τὸ χειρόγραφον εἶχεν ἐνταῦθα καὶ Ἀπόστιχα καὶ ἐφεξῆς Καθίσματα διπλᾶ, εἰς πλήρη ἑορταστικὸν Ἀκολουθίαν· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ πάντα σχεδὸν ἦσαν κακόζηλα καὶ παράχορδα οὐ μετεγράφησαν ἐν τῶι παρόντι. Ὁ βουλόμενος ὅμως ἑορτάσαι τὸν Ἅγιον, λεγέτω Ἀπόστιχα τὰ εἰς τοὺς Αἴνους· ὡσαύτως καὶ Κάθισμα δεύτερον τὸ εἰς τὴν γ΄ Ὠδήν>>.
Ἕνας προβληματισμός ἀναπτύχθηκε στήν σύμπτωση τῆς μνήμης σέ Σάββατο στό θέμα συντεταγμένης μουσικῆς (καί κειμενικῆς) φυλλάδας:
28-09-2019 Όρθρος και Θεία Λειτουργία Σαββάτου

Δέν ἀναφέρθηκε ἐκεῖ, οὔτε ἐδῶ, ἡ διάταξη τοῦ ΤΑΣ, πού ὅπως σχολιάζει ὁ π. Δοσίθεος στό ΤΑΣ2010, ἡ πλήρης ἑορτάσιμος ἀκολουθία τοῦ ἁγίου ἀφῃρέθη ἐκ τῶν μηναίων παρά Βαρθολομαίου τοῦ Κουτλουμουσιανοῦ.
Δέν ἔψαξα τώρα τόν Πρόλογό του, ἄν ἀναφέρει κάτι τέτοιο σχετικά μέ χφφ, ἀλλά ἀπό μηναῖα Σεπτεμβρίου πού εἶδα ἀπό τό 1591 κ.ἑ. ἔχει ἀφαιρεθεῖ ἡ ἑορτάσιμος ἀκολουθία (πού τό ΤΑΣ προβλέπει ἐπαναλαμβάνω).
 
Top