27. Τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἰακώβου τοῦ Πέρσου

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ἕνα συγκλονιστικό δοξαστικό πού πολλοί θά τό ψάλλουμε, ἀλλά ἐλάχιστοι θά καταλάβουμε.
Ὑπάρχει καί ἡ ἄποψη ὅτι δέν χρειάζεται νά καταλαβαίνουμε.
Ἐμεῖς ὄμως (ἄν καί καθυστερημένα) παρακαλοῦμε γιά μιά γραμματική ἀνάλυση στά πιό δυσνόητα σημεῖα καί γιά μιά ἀπόδοση στή καθομιλουμένη, πρός πνευματική ὠφέλεια καί ἐκζήτηση τῶν πρεσβειῶν τοῦ μεγαλομάρτυρος.

Εἰς τὸν Στίχον τῶν Αἴνων.

Δόξα. Ἦχος πλ. δ´. Γεωργίου Σικελιώτου.

Πιστῶς ἀθροισθέντες σήμερον, φιλοθεάμονες,
ἀθρήσατε πάλην, ξένην καὶ διαλλάττουσαν,
Ἰακώβου τοῦ ἐκ Περσίδος ἡμῖν ἀστράψαντος,
δίκην ἀστέρος τοῦ τοῖς Μάγοις φανέντος
καὶ πρὸς τὴν ἀληθῆ ἐπίγνωσιν καθοδηγήσαντος.
Οὗτος γὰρ ὁ γεννάδας, ἐν τῷ πίπτειν, τοὺς πολεμίους ἀνέτρεπε·
καὶ ἐν τῷ ἁρμομελοτομεῖσθαι, τοὺς τυράννους ἐξενεύρου,
τῇ ἄνωθεν προμηθείᾳ νευρούμενος, καὶ βοῶν·
Εἰ καὶ τὰ μέλη μου αἰσθητὰ ὄντα τέμνετε,
ἀλλ᾿ ἔχω Χριστόν, νοητῶς μοι τὰ πάντα γινόμενον.
Ὅθεν προβλέπων τὴν μέλλουσαν ζωήν,
διὰ τοῦ τοῖς πᾶσι προκειμένου θανάτου,
πρὸς ἐκείνην ἔσπευσε περᾶσαι·
εἰς ἣν καὶ αὐλιζόμενος, αἰτεῖται ἡμῖν, παρὰ τοῦ στεφοδότου Θεοῦ,
ἱλασμόν, φωτισμόν, καὶ τὸ μέγα ἔλεος, τοῖς ἐκτελοῦσι τὴν μνήμην αὐτοῦ.
 
«Με πίστη μαζεμένοι σήμερα, φιλοθεάμονες,
παρατηρείστε με προσοχή την παράξενη και εμφαντική πλήρους αλλαγής
πάλη του Ιακώβου, που από την Περσία άστραψε μπροστά μας
σαν το άστρο που φάνηκε στους Μάγους
και τους καθοδήγησε στην αληθινή επίγνωση.
Ἀφού αυτός ο ευγενής, με την πτώση του κατατρόπωνε τους αντιπάλους
και με το διαμελισμό του, αποδυνάμωνε τους τυράννους
αντλώντας δύναμη από την άνωθεν προμήθεια, και φωνάζοντας:
Μολονότι ζωντανά μου κόβετε τα μέλη,
εγώ έχω το Χριστό που νοητά στάθηκε για μένα τα πάντα.
Έτσι προβλέποντας τη μέλλουσα ζωή,
μέσω του θανάτου που θα έρθει για όλους,
έσπευσε να περάσει σ' εκείνη (τη ζωή)
και έχοντας εγκατασταθεί σ' αυτήν
ζητά για μας από το Θεό που δίνει τους στεφάνους
εξιλέωση, φωτισμό και το μέγα έλεος
σε όσους τιμούμε τη μνήμη του».

Χρειάζεται να καταλαβαίνουμε.
Γιατί τότε μόνον αντιλαμβανόμαστε κι εκτιμούμε
το μέγεθος των πρωταθλητών της πίστης μεγαλομαρτύρων μας
και την αίγλη του στεφανιού που αξιώθηκαν από τον άγιο Θεό.
ΑΚ
 
Last edited:

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Ευχαριστούμε τον πατέρα Μάξιμο που ανέδειξε αυτό το θαυμάσιο δοξαστικό, αλλά και τον κ. Καλογιάννη για τη ωραία μεταφραστική προσπάθεια. Ας συνεισφέρω κι εγώ κάτι προς τιμήν του μεγαλομάρτυρος, ορισμένες λεξιλογικές διευκρινίσεις.


Πιστῶς ἀθροισθέντες σήμερον, φιλοθεάμονες,.............................. φιλοθεάμων, -ων, -ον = φίλος των θεαμάτων· (εδώ μάλλον) φιλέορτος
ἀθρήσατε πάλην,............................................................................................ ἀθρέω (ρ) = κοιτάζω, ατενίζω
ξένην καὶ διαλλάττουσαν............................................................................διαλλάττω (ρ) =εξέχω, υπερέχω
Ἰακώβου τοῦ ἐκ Περσίδος ἡμῖν ἀστράψαντος,
δίκην ἀστέρος τοῦ τοῖς Μάγοις φανέντος........................................... δίκην+γεν. = όπως ακριβώς, σαν
καὶ πρὸς τὴν ἀληθῆ ἐπίγνωσιν καθοδηγήσαντος.
Οὗτος γὰρ ὁ γεννάδας, ἐν τῷ πίπτειν, .................................................. γεννάδας, -ου (ο) = ευγενής
τοὺς πολεμίους ἀνέτρεπε·
καὶ ἐν τῷ ἁρμομελοτομεῖσθαι, ..................................................................ἁρμομελοτομοῦμαι (ρ) = κατατέμνομαι στους αρμούς και τα μέλη
τοὺς τυράννους ἐξενεύρου,........................................................................εκνευρόω (ρ) = απονευρώνω > αποδυναμώνω
τῇ ἄνωθεν προμηθείᾳ....................................................................................προμήθεια (η) = πρόνοια
νευρούμενος, καὶ βοῶν· ............................................................................... νευροῦμαι (ρ) = αποκτώ νεύρα > ενδυναμώνομαι
Εἰ καὶ τὰ μέλη μου αἰσθητὰ ὄντα τέμνετε,
ἀλλ᾿ ἔχω Χριστόν, νοητῶς μοι τὰ πάντα γινόμενον.
Ὅθεν προβλέπων τὴν μέλλουσαν ζωήν,
διὰ τοῦ τοῖς πᾶσι προκειμένου θανάτου,.............................................προκείμενος τοῖς πᾶσι = που πρόκειται για όλους, που αναμένει τους πάντες
πρὸς ἐκείνην ἔσπευσε περᾶσαι·
εἰς ἣν καὶ αὐλιζόμενος,..................................................................................αὐλίζομαι (ρ) = σκηνώνω, διαμένω
αἰτεῖται ἡμῖν, παρὰ τοῦ στεφοδότου Θεοῦ,
ἱλασμόν, φωτισμόν, καὶ τὸ μέγα ἔλεος,
τοῖς ἐκτελοῦσι τὴν μνήμην αὐτοῦ.


Το δοξαστικό είναι ποίημα ενός λογιότατου ποιητή, όπως φαίνεται Γεωργίου Σικελιώτου, για τον οποίο διαβάζουμε στη σελίδα της ΑΔ:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ
Ὁ Γεώργιος, πού ἀποκαλεῖται στό Μηναῖο «Σικελιώτης» καί ὑπό τοῦ Λέοντος τοῦ Ἀλλατίου «Σικελός», ἔζησε περί τά τέλη τοῦ Η΄ αἰῶνος μ.Χ. Ἐποίησε ἀνακρεόντειους στίχους, ὡς καί πολλά στιχηρά, μεταξύ τῶν ὁποίων τό «Εὐφραίνου ἐν Κυρίῳ πόλις Θεσσαλονίκη» στόν Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο.​

Ο ποιητής χρησιμοποιώντας υπέροχα συμμετρικά σχήματα (ἀθροισθέντες - ἀθρήσατε // ἐν τῷ πίπτειν - ἀνέτρεπε // ἐξενεύρου - νευρούμενος // αἰσθητὰ - νοητῶς // ζωήν - θανάτου) τοποθετεί στο κέντρο τον μάρτυρα να μιλά στους δημίους του και να τους προτρέπει να τον βασανίσουν, γιατί έχει τον Χριστό να τον ενδυναμώνει -μοτίβο που επανέρχεται σε ορισμένους ύμνους μαρτύρων (πβ. το στιχηρό των Αίνων της αγίας Βαρβάρας:
Ἡ θεόκλητος Μάρτυς Βαρβάρα, ἐν τῷ σταδίῳ πάσχουσα ἔλεγε·
Δεινὰ μὲν τὰ παρόντα κολαστήρια, ὦ δικαστά,
οὐ προκρίνω δὲ ὅλως, τῶν οὐρανίων τὰ ἐπίγεια·
διὰ τοῦτο τέμνετε, ξέετε τὰς σάρκας,
πυρὶ παραδότε με· χαίρουσα ἀπίω πρὸς τὸν Νυμφίον μου Χριστόν. [...]

Αξίζει επίσης να προσεχθεί η προσπάθεια να συνδεθεί ο φωτισμός των Περσών με το άστρο που ακολούθησαν οι Μάγοι (Πέρσῶν βασιλεῖς).
 
Last edited:
Top