27 Δεκεμβρίου - 2 Αυγούστου. Δοξαστικό αγίου Στεφάνου

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Το δοξαστικό των αποστίχων των αίνων της 27ης Δεκεμβρίου και το δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού της 2ης Αυγούστου είναι το ίδιο. Όμως, στις 27 Δεκεμβρίου γράφει ήχος πλ. δ΄ και στις 2 Αυγούστου πλ. β΄. Ποιο από τα δύο είναι σωστό;

 

[π. Μάξιμος]

Κάπου ἔχει συζητηθεῖ, ἀλλά δέν τό βρίσκω. Βλέπω ὅμως ὅτι στό Μηναῖό μου τοῦ Αὐγούστου τό ἔχω διορθώσει σέ πλ. δ΄. Τό ἐπισημαίνει καί ἐδῶ ὁ Δ. Καλπακίδης.

Σημ.: Τό βρῆκα.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Κάπου ἔχει συζητηθεῖ, ἀλλά δέν τό βρίσκω. Βλέπω ὅμως ὅτι στό Μηναῖο μου τοῦ Αὐγούστου τό ἔχω διορθώσει σέ πλ. δ΄. Τό ἐπισημαίνει καί ἐδῶ ὁ Δ. Καλπακίδης.

Και τι γίνεται με το ομόηχο θεοτοκίο <<Θεοτόκε σὺ εἶ ἡ ἄμπελος...>>; Είναι σε ειρμολογικό μέλος και απαραίτητα είναι ομόηχο με το δοξαστικό. Αντίθετα, το μεθέορτο τροπάριο των Χριστουγέννων ψάλλεται σε στιχηραρικό μέλος και μπορεί να είναι διαφορετικού ήχου από το δοξαστικό (π.χ. βλέπετε στο μηναίο: 20 Δεκεμβρίου).

 

[dkalpakidis]

Και τι γίνεται με το ομόηχο θεοτοκίο <<Θεοτόκε σὺ εἶ ἡ ἄμπελος...>>; Είναι σε ειρμολογικό μέλος και απαραίτητα είναι ομόηχο με το δοξαστικό. Αντίθετα, το μεθέορτο τροπάριο των Χριστουγέννων ψάλλεται σε στιχηραρικό μέλος και μπορεί να είναι διαφορετικού ήχου από το δοξαστικό (π.χ. βλέπετε στο μηναίο: 20 Δεκεμβρίου).

Προφανώς δε θα ψάλλεις το "Θεοτόκε συ ει η άμπελος" αλλά το "Δέσποινα πρόσδεξαι" ή το "Ανύμφευτε Παρθένε"
(εσπερινός Σαββάτου ή εορτασμός Αγίου π.χ. Ενοριακός Ναός Σκύδρας)

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Προφανώς δε θα ψάλλεις το "Θεοτόκε συ ει η άμπελος" αλλά το "Δέσποινα πρόσδεξαι" ή το "Ανύμφευτε Παρθένε"
(εσπερινός Σαββάτου ή εορτασμός Αγίου π.χ. Ενοριακός Ναός Σκύδρας)

Αυτό λέω, ότι το θεοτοκίο μαρτυρεί συνήθως καταγραφή λάθος ήχου.
(Πρόσφατο παράδειγμα: Στο χειρόγραφο κώδικα της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας MS14, όπου είναι γραμμένη η ακολουθία της μετακομιδής του λειψάνου του αγίου Νικολάου, το δοξαστικό της λιτής είναι σε πλ. δ΄ και θεοτοκίο έχει το <<Δέσποινα πρόσδεξαι...>>. Στο δε βιβλιάριο της Ανέμης, όπου η ακολουθία του ανωνύμου είναι η ακολουθία από το χειρόγραφο, έχει καταγραφεί το δοξαστικό σε δ΄ ενώ το θεοτοκίο παρέμεινε το ίδιο).

 

[dkalpakidis]

Αυτό λέω, ότι το θεοτοκίο μαρτυρεί συνήθως καταγραφή λάθος ήχου.
(Πρόσφατο παράδειγμα: Στο χειρόγραφο κώδικα της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας MS14, όπου είναι γραμμένη η ακολουθία της μετακομιδής του λειψάνου του αγίου Νικολάου, το δοξαστικό της λιτής είναι σε πλ. δ΄ και θεοτοκίο έχει το <<Δέσποινα πρόσδεξαι...>>. Στο δε βιβλιάριο της Ανέμης, όπου η ακολουθία του ανωνύμου είναι η ακολουθία από το χειρόγραφο, έχει καταγραφεί το δοξαστικό σε δ΄ ενώ το θεοτοκίο παρέμεινε το ίδιο).

Σε πλάγιο δ΄ το έχει μελοποιημένο ο Ιάκωβος ο Πρωτοψάλτης ο οποίος ιστορικά συντέμνει το παλαιό στιχηραρικό μέλος.
Προφανώς αυτός πρέπει να είναι ο ήχος του.
Το εν λόγω ιδιόμελο την 27η Δεκ. συνήθως παραλείπεται στους Ναούς που τιμούν τον Άγιο Στέφανο αφού παραλείπονται τα Απόστιχα των Αίνων και ψάλλεται Δοξολογία Μεγάλη.
Ψάλλεται όμως στον Εσπερινό της 2ας Αυγούστου.

 

[π. Μάξιμος]

Και τι γίνεται με το ομόηχο θεοτοκίο <<Θεοτόκε σὺ εἶ ἡ ἄμπελος...>>; Είναι σε ειρμολογικό μέλος και απαραίτητα είναι ομόηχο με το δοξαστικό. Αντίθετα, το μεθέορτο τροπάριο των Χριστουγέννων ψάλλεται σε στιχηραρικό μέλος και μπορεί να είναι διαφορετικού ήχου από το δοξαστικό (π.χ. βλέπετε στο μηναίο: 20 Δεκεμβρίου).

Αυτό λέω, ότι το θεοτοκίο μαρτυρεί συνήθως καταγραφή λάθος ήχου.
(Πρόσφατο παράδειγμα: Στο χειρόγραφο κώδικα της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας MS14, όπου είναι γραμμένη η ακολουθία της μετακομιδής του λειψάνου του αγίου Νικολάου, το δοξαστικό της λιτής είναι σε πλ. δ΄ και θεοτοκίο έχει το <<Δέσποινα πρόσδεξαι...>>. Στο δε βιβλιάριο της Ανέμης, όπου η ακολουθία του ανωνύμου είναι η ακολουθία από το χειρόγραφο, έχει καταγραφεί το δοξαστικό σε δ΄ ενώ το θεοτοκίο παρέμεινε το ίδιο).

Τό λόγο ἐδῶ ἔχει ἡ ἔρευνα καί οἱ ψάλτες πού εἶναι ὑπεύθυνοι (νοιώθουν εὐθύνη) στίς θέσεις τους, ἔχουν μουσικά βιβλία καί δέν ψάλλουν ἀπ᾿ ἔξω ἤ πρακτικά. Τί λέει ἡ ἔρευνά τους; Ὁ Καλπακίδης πάντως κατέθεσε μαρτυρία ἀπό ἔρευνα.

 

[dkalpakidis]

Κώδιξ Μεσσήνης και ΤΑΣ συνηγορούν στον πλάγιο Δ΄.
Δυστυχώς στις παρεμβάσεις που έχει κάνει ο π. Δοσίθεος στην νέα έκδοση του ΤΑΣ υπάρχει αλλοίωση του ήχου τον Αύγουστο και "συμμόρφωση" με το Μηναίο. Και δεν είναι το μόνο...

Σημ: τον ήχο μου του Δοξαστικού μου τον είχε υποδείξει παλαιότερα (2008) ο κ. Διονύσιος Μπιλάλης.
Σήμερα έγινε μια extra μικρή "έρευνα" από την ταπεινότητά μου.
Τα συνημμένα είναι κατά σειρά Τυπικόν Μεσσήνης, ΤΑΣ Μήνας Αύγουστος, ΤΑΣ Μήνας Δεκέμβριος.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Κώδιξ Μεσσήνης και ΤΑΣ συνηγορούν στον πλάγιο Δ΄.
Δυστυχώς στις παρεμβάσεις που έχει κάνει ο Δοσίθεος στην νέα έκδοση του ΤΑΣ υπάρχει αλλοίωση του ήχου τον Αύγουστο και "συμμόρφωση" με το Μηναίο. Και δεν είναι το μόνο...

Δεν μπορούσα να συμφωνήσω με την παράθεση απλά της μουσικής μαρτυρίας, γιατί η Μ. Εκκλησία συχνά αλλάζει τους ήχους των μελών (π.χ. προκείμενα, μακαρισμοί τεσσαρακοστής, απολυτίκια, κοντάκιο Πάσχα). Ωστόσο, μάλλον θα συμφωνήσω μαζί σας, μετά από αυτή την αξιόπιστη παράθεση πηγών. Άλλωστε και οι δικές μου πηγές καταρρίπτουν το προηγούμενο επιχείρημά μου. Στο Μηναίο Αυγούστου του Θεοδοσίου (1795), στο Καὶ νῦν... γράφει απλά Καὶ νῦν. θκ. Άρα, το πιο πιθανό είναι ότι το Θεοτόκε σὺ εἶ ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή... είναι μεταγενέστερη προσθήκη.

 

[MTheodorakis]

Πλ. δ' (χφ. Μ. Λαύρας Δ-45 (καί) μηναῖο Αὐγούστου ια' αἰ. φ. 157v, τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 88, 174, χφφ. Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 61r, 1095 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 63v, 1096 ΤΑΣ ιβ' αἰ. φ. 68r, 1097 σιναϊτικὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1214 φ. 134r, Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ' αἰ. φφ. 54v, 97r, 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428-1429 φφ. 55v, 87r, Λειμῶνος 3 μηναῖο Αὐγούστου ιε' αἰ. φ. 176r, Σίμωνος Πέτρας 1 μηναῖο Αὐγούστου ιf' αἰ. φ. 111r, ἔντυπα ΤΑΣ κεφ. ιf', κf', Πανθέκτη ἐκδ. 1817 τ. 1 σ. 757).

 

[π. Μάξιμος]

Δυστυχώς στις παρεμβάσεις που έχει κάνει ο π. Δοσίθεος στην νέα έκδοση του ΤΑΣ υπάρχει αλλοίωση του ήχου τον Αύγουστο και "συμμόρφωση" με το Μηναίο. Και δεν είναι το μόνο...

Αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο. Ἔχω διαπιστώσει κι ἐγώ κάπου. Στό κείμενο ἐπεμβάσεις δέν ἐπιτρέπονται, διότι πάντα κάτι σημαίνουν ἤ ἔχουν νά μᾶς δώσουν, ἔστω κι ἄν κατά τή δική μας ἄποψη εἶναι λάθος. Μά, τήν δική μας ἄποψη τήν σημειώνουμε στίς ὑποσημειώσεις, ὅπου ἐκεῖ —στίς πάρα πολλές καί ἐκτενεῖς καί μέ μεγαλύτερα στοιχεῖα (κάτι ἀσυνήθιστο)— ὄντως μπορεῖ νά γράφει ὅ,τι θέλει.

 

[Βεροιεύς]

Σήμερα στον εσπερινό(πρίν από την Παράκληση) εις στον Στίχον στο τυπικό της Α.Δ. έχει Δόξα "Χαίροις εν Κυρίω..."και νυν "Θεοτόκε συ η άμπελος...".
Το πρώτο το έχω σε μουσικά στον ήχο πλ΄δ'.Το δεύτερο είναι γνωστό ότι είναι στον πλ.β'.Δεν έπρεπε να είναι το θεοτοκίο στον ήχο του δοξαστικού;
Ευχαριστώ.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Την απάντηση θα την βρείτε εδώ.