21. Ἀκολουθία Ἁγίου Νεομάρτυρος Μιχαὴλ τοῦ ἐκ Γρανίτσης τῆς Εὐρυτανίας

[neoklis]

Η μνήμη του Αγίου νεομάρτυρος Μιχαήλ εορτάζεται πανηγυρικά στον ναό μας, επειδή εμαρτύρησε στο προαύλιο του Ι.Ν. της Υπαπαντής Θεσσαλονίκης, (περιοχή Καμάρας) και παρεκκλήσιό του υπάρχει εντός του περιβόλου του ναού. Βιογραφικά του αγίου εδώ από τον αρχιμ. Δοσίθεο Κανέλλο και εδώ από τον Δημήτριο Τσιρόγλου (όπου και φωτογραφίες του παρεκκλησίου. Η ίδια υπάρχει κι εδώ). Επισυνάπτεται μία ακολουθία του 1908 (υπάρχει στην "Ανέμη") «Συγγραφείσα παρά του Πανιερωτάτου Αγίου Θεσσαλονίκης ΘΕΩΝΑ και επιδιορθωθείσα υπό του Λ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ» σε επιμέλεια του γνωστού λογοτέχνη Στέφανου Γρανίτσα.
Εμαρτύρησε την 21η Μαρτίου 1544, και τότε εορτάζεται στον ναό μας, παρόλο που στο βίο του αναφέρεται ότι λόγω της περιόδου της Μ. Τεσσαρακοστής μεταφέρεται την Πέμπτη της Διακαινησίμου. Δεν ξέρω εάν από λάθος στην πρώτη παραπομπή αναφέρεται ως ημέρα μνήμης η 10η Μαρτίου.
Η ακολουθία που ψάλλουμε εμείς είναι ποίημα του Γερασίμου Μικραγιαννανίτου. Εάν μπορέσω, θα την ανεβάσω κάποια άλλη φορά.

 

[π. Μάξιμος]

Θά θυμᾶσαι τήν ὑποσημείωση τῆς 10ης Μαρτίου παλαιότερα στά Δίπτυχα:

Ἔστω γνωστὸν πᾶσι τοῖς φιλαγίοις ὅτι τῇ 10ῃ Μαρτίου τοῦ ἔτους 1490 ἐμαρτύρησεν ἐν Ἀδριανουπόλει ὁ Μιχαὴλ Μαυροειδῆς (ἢ λαϊκώτερον Μαυρουδῆς), ἐνῷ τῇ 21ῃ Μαρτίου 1544 ἐμαρτύρησεν ἐν Θεσσαλονίκῃ ἕτερος Μιχαήλ, ὁ Εὐρυτάν.

http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=109

 

[neoklis]

Και μια απορία σχετικά με το απολυτίκιο του αγίου. Αυτό που εμείς ψάλλουμε είναι το παρακάτω, ποίημα του Λάμπρου Παπαντωνίου, πατρός του Ζαχαρία Παπαντωνίου:

Τῶν Ἀγράφων τόν γόνον καί Ἑλλάδος ἀγλάϊσμα,
τῆς Θεσσαλονίκης τό κλέος, Μιχαήλ τόν θεορρήμονα,
τόν τῶν ἀσεβῶν τήν πλάνην ἐλέγξαντα
καί ἐν κριτηρίω ἀνόμων, εὐθαρσώς θεολογήσαντα,
τόν ἐν εἱρκτή τόν Χριστόν θεασάμενον,
καί παρ’ Αὐτοῦ τήν ἰσχύν κομισάμενον·
τόν ἐν πυρί διά Χριστόν ὁλοκαυθέντα,
καί εὐωδία τό σύμπαν καί τόν Κτίστιν τέρποντα,
τόν ὄντως μέγαν καί ἔνδοξον τοῦτον μάρτυρα
ἐγκωμίοις εὐφημήσωμεν.

Στην ανωτέρω ακολουθία βρίσκεται στη σελίδα 6, με δύο όμως διαφορές. Αντί του "εἱρκτή" έχει "εν είρει" (μάλλον λάθος φαίνεται) και αντί του "ὁλοκαυθέντα" έχει "ὁλοκαυτωθέντα". Για το δεύτερο, δεν ξέρω εάν ο τύπος "ὁλοκαυθείς" στέκει, ενώ το "ὁλοκαυτωθείς" σίγουρα απαντάται πολύ συχνά.

 

[neoklis]

Βλέπω εδώ (δεν ξέρω με τι στοιχεία):

Ἁγιολόγιον - Φεβρουάριος 17

Ὁ Ἅγιος Μιχαὴλ ὁ Μαυροειδῆς ἀπὸ τὴν Ἀδριανούπολη
Δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὸν νεομάρτυρα Μιχαὴλ τὸν Μαυρουδὴ ἀπὸ τὴν Γρανίτσα Ἀγράφων (10 Μαρτίου).

 

[neoklis]

... αντί του "ὁλοκαυθέντα" έχει "ὁλοκαυτωθέντα". (...) δεν ξέρω εάν ο τύπος "ὁλοκαυθείς" στέκει, ενώ το "ὁλοκαυτωθείς" σίγουρα απαντάται πολύ συχνά.

Μήπως υπάρχει κάποιο δόκιμο σχόλιο επί του ερωτήματος;
Παρακαλούνται οι φιλόλογοι και όποιος άλλος ειδήμων να συνεισφέρουν!

 

[neoklis]

Άλλη ακολουθία (με κάποια κοινά τροπάρια και κανόνα με την ανωτέρω) υπάρχει και εδώ.

 

[neoklis]

Άλλη ακολουθία (με κάποια κοινά τροπάρια και κανόνα με την ανωτέρω) υπάρχει και εδώ.

.... Η ακολουθία που ψάλλουμε εμείς είναι ποίημα του Γερασίμου Μικραγιαννανίτου. Εάν μπορέσω, θα την ανεβάσω κάποια άλλη φορά.

Επισυνάπτεται η ακολουθία.
Πρόκειται περί της ιδίας, ποίημα του Γερασίμου Μικραγιαννανίτου.
Όπως αναφέρει στο συναξάριο μετά την στ' ωδή:
«Τη ι΄ του αυτού μηνός, Μνήμη του Αγίου Ενδόξου Νεομάρτυρος Μιχαήλ του Μαυρουδή, του εκ Γρανίτσης της Ευρυτανίας καταγομένου και
εν Θεσσαλονίκη μαρτυρήσαντος, και διά πυρός τελειωθέντος εν έτει αψμδ΄ (1544)
Ενδεχομένως διακρίνεται ο Μιχαήλ Μαυροειδής εξ Αδριανουπόλεως από τον Μιχαήλ Μαυρουδή εκ Γρανίτσης της Ευρυτανίας.
Πάντως η συγκεκριμένη ακολουθία αναφέρει ως ημέρα της μνήμης του την 10η Μαρτίου.
Εδώ αναφέρει:

Η ημέρα του μαρτυρίου του είναι η 21ηΜαρτίου 1544[2]και η μνήμη του τιμάται την Πέμπτη της Διακαινησίμου, διότι το μαρτύριο του αγίου συνετελέσθη εν μέσω Μεγάλης Τεσσαρακοστής, αρχομένου λίγες ημέρες μετά την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως.[3]

Εδώ πάλι γράφει:

Ο νεομάρτυρας Μιχαήλ αναφέρεται στο Νέον Μαρτυρολόγιονμε το επώνυμο Μαυρουδής, αλλά πρόκειται για λάθος. Το επώνυμο αυτό ανήκει σε άλλο νεομάρτυρα ο οποίος καταγόταν και μαρτύρησε στην Αδριανούπολη γύρω στο 1490*

*από Συμεών Πασχαλίδης, «Μιχαήλ ο εκ Γρανίτσης Αγράφων, νεομάρτυς (†21.3.1544)», Το Αγιολόγιοντης Θεσσαλονίκης, τόμος Β ́, Θεσσαλονίκη 1997, σ. 39
Ενδεχομένως είναι λανθασμένη η ανωτέρω παρατήρηση «... ἢ λαϊκώτερον Μαυρουδῆς..».

 

[Γιώργος Μ.]

Και μια απορία σχετικά με το απολυτίκιο του αγίου. Αυτό που εμείς ψάλλουμε είναι το παρακάτω, ποίημα του Λάμπρου Παπαντωνίου, πατρός του Ζαχαρία Παπαντωνίου:

Τῶν Ἀγράφων τόν γόνον καί Ἑλλάδος ἀγλάϊσμα,
τῆς Θεσσαλονίκης τό κλέος, Μιχαήλ τόν θεορρήμονα,
τόν τῶν ἀσεβῶν τήν πλάνην ἐλέγξαντα
καί ἐν κριτηρίω ἀνόμων, εὐθαρσώς θεολογήσαντα,
τόν ἐν εἱρκτή τόν Χριστόν θεασάμενον,
καί παρ’ Αὐτοῦ τήν ἰσχύν κομισάμενον·
τόν ἐν πυρί διά Χριστόν ὁλοκαυθέντα,
καί εὐωδία τό σύμπαν καί τόν Κτίστιν τέρποντα,
τόν ὄντως μέγαν καί ἔνδοξον τοῦτον μάρτυρα
ἐγκωμίοις εὐφημήσωμεν.

Στην ανωτέρω ακολουθία βρίσκεται στη σελίδα 6, με δύο όμως διαφορές. Αντί του "εἱρκτή" έχει "εν είρει" (μάλλον λάθος φαίνεται) και αντί του "ὁλοκαυθέντα" έχει "ὁλοκαυτωθέντα". Για το δεύτερο, δεν ξέρω εάν ο τύπος "ὁλοκαυθείς" στέκει, ενώ το "ὁλοκαυτωθείς" σίγουρα απαντάται πολύ συχνά.

Χωρίς αμφιβολία, Νεοκλή, ο τύπος που μας είναι οικείος από την υμνογραφία ειναι το ὁλοκαυτωθέντα (πβ. πυρὶ γὰρ ὁλοκαυτωθείς, ὡς ἄρτος ἡδύς, τῇ Τριάδι προσήνεκται). Ίσως έγινε αδόκιμη επιλογή του σύντομου τύπου για λόγους μετρικούς, ή απλώς λάθος (όμοιο με άλλο σημείο που παραθέτεις).

 

[konet]

Ευχαριστούμε για αμφότερες τις ακολουθίες του Αγίου!

Εξ όσων γνωρίζω υπάρχει πολύ παλαιά ακολουθία ή μαρτύριο του Αγίου στο Κέντρο Αγιολογικών Μελετών, χωρίς να έχω γνώση αν πρόκειται για εκείνη του Αγίου Θεωνά ή άλλη.

Ως προς την Ακολουθία που συνέγραψε ο Άγιος Γεράσιμος, δεν βλέπω να έχει Παρακλητικό Κανόνα. Γνωρίζετε κ. @neoklis αν υπάρχει και απλώς δεν συμπεριλαμβάνεται στο PDF;

 

[neoklis]

... Ως προς την Ακολουθία που συνέγραψε ο Άγιος Γεράσιμος, δεν βλέπω να έχει Παρακλητικό Κανόνα. Γνωρίζετε κ. @neoklis αν υπάρχει και απλώς δεν συμπεριλαμβάνεται στο PDF;

Έχω υπόψη μου ότι υπάρχει παρακλητικος κανόνας, αλλά δεν ξέρω τίνος. Πρέπει να ρωτήσω.

 

[π. Μάξιμος]

Παρακλητικός κανών ὑπάρχει στό τέλος τῆς ἀκολουθίας τῆς Ἀνέμης (στό #1), πού εἶναι αὐτή

https://www3.ascsa.edu.gr/gennadius/akolouthies/books/0493.pdf

ἄν καί δέν μελίζεται πάνω στούς συνήθεις εἱρμούς.

 

[konet]

ἄν καί δέν μελίζεται πάνω στούς συνήθεις εἱρμούς.

Το είδα και εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας ρώτησα μήπως υπάρχει κάτι πιο "βατό" στις ελάχιστες γνώσεις μου.

 

[neoklis]

Έχω υπόψη μου ότι υπάρχει παρακλητικος κανόνας, αλλά δεν ξέρω τίνος. Πρέπει να ρωτήσω.

Το είδα και εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας ρώτησα μήπως υπάρχει κάτι πιο "βατό" στις ελάχιστες γνώσεις μου.

Παρακλητικός Κανών εις τον Άγιον & ¨Ενδοξον Νεομάρτυρα του Χριστού Μιχαήλ Μαυρουδήν
υπό Αθανασίου ιερομονάχου Σιμωνοπετρίτου
κατόπιν αιτήσεως του αιδεσιμολογιωτάτου π. Αθανασίου Βαρβέρη
προϊσταμένου του Ι. Ν. Υπαπαντής Θεσσαλονίκης

 

[konet]

Παρακλητικός Κανών εις τον Άγιον & ¨Ενδοξον Νεομάρτυρα του Χριστού Μιχαήλ Μαυρουδήν
υπό Αθανασίου ιερομονάχου Σιμωνοπετρίτου
κατόπιν αιτήσεως του αιδεσιμολογιωτάτου π. Αθανασίου Βαρβέρη
προϊσταμένου του Ι. Ν. Υπαπαντής Θεσσαλονίκης

Ευχαριστώ πάρα πάρα πολύ!!!