21. διὰ σημείου τοῦ Σταυροῦ, σὲ Κωνσταντῖνε ἐζώγρησεν

[Κων/νος Βαγενάς]

Προετοιμάζοντας την ακολουθία των Αγίων θεοστέπτων Βασιλέων και Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης για την ερχόμενη Παρασκευή, πρόσεξα τη φράση του δοξαστικού των Αίνων:

"Ὁ τῶν Ἀνάκτων Ἄναξ καὶ Θεός, ὁ πλουσίαις δωρεαῖς κατακοσμῶν τοὺς ἀξίους, αὐτὸς οὐρανόθεν, ὥσπερ Παῦλον τὸν ἀοίδιμον, διὰ σημείου τοῦ Σταυροῦ, σὲ Κωνσταντῖνε ἐζώγρησεν"


Και προσπαθώντας να το μεταφράσω σκόνταψα στο ρήμα "ἐζώγρησεν"
Το οποίο, όπως αναφέρει το λεξικό της Αρχαίας του Σταματάκου, είναι του ρήματος ζωγρέω-ῶ το οποίο σημαίνει

"συλλαμβάνω ζῶντα, συλλαμβάνω αἰχμάλωτον ἐν πολέμῳ (δὲν φονεύω), σώζω τὴν ζωήν τινος, εὐσπλαγχνίζομαί τινα" από την ετυμολογία της λέξης εκ των "ζωός+ἀγρεύω"!
Από άλλη ετυμολογία "ζωή+ἀγείρω" σημαίνει "ἐπαναφέρω κάποιον εἰς τὴν ζωὴν καὶ ἀναζωογονῶ τινα".

Εξαιρετικό! Κυρίως διότι όλες οι σημασίες εφαρμόζονται ταυτόχρονα εδώ. Ο Μ. Κωνσταντίνος "συνελήφθη" ζων και ακέραιος από τον Θεό, όπως ο Απ. Παύλος που έχασε το φως του αρχικά αλλά αποκαταστάθηκε μετά. Ή μήπως ο Θεός δεν σπλαγχνίστηκε τον ειδωλολάτρη Κωνσταντίνο και δεν του έσωσε τη ζωή και την ψυχή του αποκαλύπτοντάς του το μεγαλείο Του και τη θεία βουλή Του; Ή, ακόμα, δεν τον επανέφερε στη ζωή πνευματικά και ψυχικά μέσα από αυτήν την αποκάλυψη, αφού ο Κωνσταντίνος ήταν, όπως και όλοι μας, "νεκρωθείς τη αμαρτία";

Ορισμένες σκέψεις. Τί πλούτο έχουμε στα χέρια μας...

 

[Γεώργιος Κ. Σιαπερόπουλος]

Αυτός είναι ο πλούτος της Ορθοδοξίας. Άντε τώρα να μεταφράσης αυτά τα κείμενα στην δημοτική. Γίνεται;

 

[π. Μάξιμος]

Κοίταξε· αὐτό τό ρῆμα μοῦ εἶναι πολύ οἰκεῖο ὅταν χρησιμοποιεῖται στήν ὑμνολογία μας —καί χρησιμοποιεῖται ἀρκετά— καί ἀμέσως μοῦ ἔρχεται στό νοῦ ἡ ἔννοια τοῦ ψαρέματος μεταφορικῶς ἐννοεῖται. Γιατί μοῦ ἔρχεται ἀμέσως στό νοῦ ἡ πολύ γνωστή καί συγκινητική ὑπόθεση τῶν ἀλιέων-μαθητῶν τοῦ Κυρίου μας, στούς ὁποίους —διά τοῦ Σίμωνος-Πέτρου— εἶπε (Λουκ. κεφ. 5):

«μὴ φοβοῦ· ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν»
«9 θάμβος γὰρ περιέσχεν αὐτὸν καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἐπὶ τῇ ἄγρᾳ τῶν ἰχθύων ᾗ συνέλαβον, 10 ὁμοίως δὲ καὶ ᾿Ιάκωβον καὶ ᾿Ιωάννην, υἱοὺς Ζεβεδαίου, οἳ ἦσαν κοινωνοὶ τῷ Σίμωνι. καὶ εἶπε πρὸς τὸν Σίμωνα ὁ ᾿Ιησοῦς· μὴ φοβοῦ· ἀπὸ τοῦ νῦν ἀνθρώπους ἔσῃ ζωγρῶν. 11 καὶ καταγαγόντες τὰ πλοῖα ἐπὶ τὴν γῆν, ἀφέντες ἅπαντα ἠκολούθησαν αὐτῷ».​

Τό συναντᾶμε στήν Κ.Δ. πάλιν μέ τήν ἔννοια τῆς αἰχμαλωσίας στήν β΄ πρός Τιμόθεον 2, 26:

«καὶ ἀνανήψωσιν ἐκ τῆς τοῦ διαβόλου παγίδος, ἐζωγρημένοι ὑπ' αὐτοῦ εἰς τὸ ἐκείνου θέλημα».​

Μέ μιά ἀναζήτηση πού ἔκανα γιά ὑμνολογικά κείμενα, βρῆκα τά ἑξῆς, σχετιζόμενα μέ τήν διά τῆς μεταφορικῆς ἀλιείας αἰχμαλωσίαν (ὑπάρχουν καί ἄλλα).

«Τῇ σαγήνῃ τῶν λόγων τῶν θεϊκῶν, τοὺς ἰχθύας ζωγρήσας τοὺς λογικούς, τούτους σὺ προσήγαγες, ἀπαρχὴν τῷ Θεῷ ἡμῶν»

«Ἀγκίστρῳ τῆς χάριτος σοφῶς, ὁ Παῦλος ὁ ἔνθεος, δημηγορήσας ἐζώγρησεν»

«Τῶν ἁλιέων ζηλώσας τὴν παρρησίαν, μαρτυρικῇ σαγήνῃ, τῷ Δεσπότῃ προσάγεις, τὸν σοφὸν Εὐγένιον, ζωγρήσας Εὐστράτιε»​

Ἐπειδή εἶσαι φοιτητής φιλολογίας, βρῆκα καί ἕνα χρησμό/προφητεία κάποιου σοφοῦ πού τό ὄνομά του ἦταν Ἀπόλλων γιά τόν «έναν μόνον τρισυπόστατο Θεό», πού τόν διασώζει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος στό ἔργο του «Ἐξηγητικόν περὶ τοῦ ἐν Ἀθήναις ναοῦ» ὅπου επεξηγεί σε ποιον πραγματικά ανήκε ο ναός του Αγνώστου Θεού των Αθηνών (βλ. ἐδῶ κι ἐδῶ).

«ΟΣΑ ΜΕΝ ΠΡΟΣ ΑΡΕΤΗΝ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΝ ΟΡΩΡΕ ΠΟΙΕΙΝ, ΠΟΙΕΙΤΕ. ΕΓΩ ΔΕ ΕΦΕΤΜΕΥΩ ΤΡΕΙΣ ΕΝΑ ΜΟΥΝΟΝ ΥΨΙΜΕΔΟΝΤΑ ΘΕΟΝ, ΟΥ ΛΟΓΟΣ ΑΦ<ΘΕΓΚΤΟΣ>, ΕΝ ΑΔΑΗ ΚΟΡΗ ΕΓΚΥΜΟΣ ΓΕΝΟΜΕΝΟΣ, ΕΝ ΑΠΑΝΤΙ ΚΟΣΜΩ ΩΣΠΕΡ ΠΥΡΦΟΡΟΝ ΤΟΞΟΝ ΔΙΑΔΡΑΜΩΝ ΑΛΙΕΥΣΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΩΣΠΕΡ ΙΧΘΥΑΣ ΒΥΘΟΥ ΕΚ ΤΗΣ ΑΠΙΣΤΙΑΣ, ΟΥΣ ΚΑΙ ΖΩΓΡΗΣΑΣ ΠΑΤΡΙ ΠΡΟΣΑΞΕΙ ΔΩΡΟΝ. ΜΑΡΙΑ ΔΕ ΤΟΥΝΟΜΑ ΑΥΤΗΣ».​

Συγχαρητήρια καί πολύχρονος προεορτίως!

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Πολύ σωστά, αφού "ἅγρα" είναι κατά κύριο λόγο το κυνήγι, αλλά ιδίως στα κείμενα της Κ.Δ. εννοείται η ψαριά (πρβλ. Ι΄ Δοξαστ. Εωθινόν "καὶ πάλιν πλοῖα καὶ δίκτυα καὶ ἅγρα οὐδαμοῦ").

Εκπληκτικά τα παραδείγματα που παραθέτετε. Και βέβαια ο χρησμός.
Δεν μπορώ να μην σχολιάσω και πάλι ότι μάλλον χρησιμοποιείται αυτό το ρήμα ακριβώς επειδή ο Κύριος αιχμαλωτίζει με τα δίκτυα της σαγήνης Του (ή των μαθητών Του) άρα το θήραμα είναι ζων, και όχι διά της βίας.

Και πέρα απ' το θεολογικό κομμάτι, σήμερα όταν θέλουμε να αποσπάσουμε μια κουβέντα από κάποιον ειρηνικά και όχι διά της βίας, λέμε ότι "θα τον ψαρέψω".

Ευχαριστώ προεορτίως!!!