18 Ιανουαρίου - Των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Χρόνια πολλά.

Θα ήθελα να κάνω μερικές παρατηρήσεις για το Τυπικόν της ημέρας που είναι τυπικόν Αγίου εορταζομένου εις η' (ήτοι πλήρως εορταζομένου).

Το απολυτίκιον των Αγίων «Έργοις λάμψαντες» πρέπει να λεχθεί δίς (Δόξα, το αυτό) στον Όρθρο (και άρα στο Δόξα δεν λέμε ξεχωριστό του Αγίου Αθανασίου ή του Αγίου Κυρίλλου, που ούτως ή άλλως δεν έχει η ακολουθία), διότι η ακολουθία είναι και για τους δύο Αγίους μαζί, εξ ού και ένα απολυτίκιον έχει το Μηναίον, και οι άγιοι οι εορταζόμενοι εις η' (ήτοι πλήρως εορταζόμενοι), λέγεται το απολυτίκιό τους δίς στον Όρθρο σε καθημερινή.

Επίσης βλέπω στο Μηναίον Βαρθολομαίου (1890) και στο Μηναίον ΦΩΣ, στους Αίνους «...στέψωμεν, την αεισέβαστον Δυάδα των Διδασκάλων ημών». Σε άλλο κείμενο είδα «...στέψωμεν, τον αεισέβαστον Αθανάσιον και τον παναοίδιμον Κύριλλον» που προφανώς είναι από άλλη έκδοση Μηναίου, απλά θέλω να το τονίσω, και να απορήσω, με όσους εκδότες, ορθολογιστικώς, και ελαφρά τη καρδία βάζουν το χέρι τους στα Μηναία.

Ενημερωτικά, να σημειωθεί ότι το ΤΑΣ της Μονής Λειμώνος (14ος αι.) μέχρι και το ΤΑΣ (2012) έχει απολυτίκιον, το κοινόν, «Ο Θεός των Πατέρων ημών», και φαίνεται ότι οι Άγιοι σύμφωνα με το ΤΑΣ (και το Μηναίον του 1820), ήσαν και είναι «εορταζόμενοι εις ς' » (ήτοι ημιεορταζόμενοι), αφού το ΤΑΣ (και το Μηναίον του 1820) έχει Κανόνες της Οκτωήχου και των Αγίων, απουσία Στιχηρών Αίνων, και Δοξαστικόν Αποστίχων των Αίνων, και δοξολογία μικρά (δεν αναφέρεται η δοξολογία), βλ. ΤΟΕ, σ. 37.
 
Last edited:
Στίχοι λιτῆς

Εὐηγγελισάμην δικαιοσύνην ἐν ἐκκλησίᾳ μεγάλῃ· ἰδοὺ τὰ χείλη μου οὐ μὴ κωλύσω· Κύριε, σὺ ἔγνως.

Πορευόμενος ἄμωμος καὶ ἐργαζόμενος δικαιοσύνην, λαλῶν ἀλήθειαν ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ.

Διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε.

Φῶς ἀνέτειλε τῷ δικαίῳ καὶ τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ εὐφροσύνη.
 
Παρατήρησα ότι τα δοξαστικά των αίνων στα Δοξαστάρια (Ιακώβου & Πέτρου Λαμπαδαρίου) είναι διαφορετικά και επίσης διαφέρουν από αυτό που έχουν τα μηναία (Αποστολικής διακονίας και Φως).
 
Ὑπῆρξε σταδιακή ἐξέλιξη καί ἐμπλουτισμός αὐτῆς τῆς τιμητικῆς ἀκολουθίας τῶν δύο Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας, κάτι ἀνάλογο μέ τήν καθιέρωση τῆς μνήμης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὅπως ἔχει ἐπισημανθεῖ κι ἐδῶ.
Στό #1@Παναγιώτης ἔχει κάνει μιά ἀναδρομή.
Ἐπισυνάπτω φωτο ἀπό Μηναῖο Ἀ. Δ. (μικροῦ σχήματος), ὅπου διαβάζετε σχετικά στήν ὑποσημείωση.
Στίς παραλλαγές, πού ἀναφέρει ὁ @MTheodorakis, ἀξίζει νά δοῦμε τήν ἀκολουθία στό Μηναῖο ΚΠόλεως 1843.

778506e8-a906-4166-9c17-f10e21f06e60.jpg

[Σημ. συντ.] Τό θέμα μέ ἀνακατεύθυνση βρίσκεται καί στά Ερμηνευτικά - Ιστορικά Υμνολογίας.
 
Τα δοξαστικά που έχουν τα δύο δοξαστάρια (σε γ' ήχο, Γερμανού) είναι στιχηρά που το (σημερινό) μηναίο έχει στη Λιτή. Το μεν Ιακώβου έχει το "η μεγάλη της εκκλησίας σάλπιγξ", το δε Πέτρου "το μέγα κλέος των ιερέων".

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν καθόλου στο μηναίο του 1843, υπάρχουν τουλάχιστον άλλες δύο παραλλαγές της ακολουθίας. Και το δοξαστικό των κεκραγαρίων στα δοξαστάρια είναι άλλο από αυτό των μηναίων, όπως και των αποστίχων.
 
Τα δοξαστικά που έχουν τα δύο δοξαστάρια (σε γ' ήχο, Γερμανού) είναι στιχηρά που το (σημερινό) μηναίο έχει στη Λιτή. Το μεν Ιακώβου έχει το "η μεγάλη της εκκλησίας σάλπιγξ", το δε Πέτρου "το μέγα κλέος των ιερέων".
Παρέπεμψα προηγουμένως καί εἴπαμε: βλέπετε 2 Μαΐου.
 
Στὸν Ἀπόστολο τῶν ἐκδόσεων ΦΩΣ λείπει ἡ ἔντονη φράση

«Ἀδελφοί, μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν. ᾽Ιησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτός, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Διδαχαῖς ποικίλαις καὶ ξέναις μὴ παραφέρεσθε· καλὸν γὰρ χάριτι βεβαιοῦσθαι τὴν καρδίαν, οὐ βρώμασιν, ἐν οἷς οὐκ ὠφελήθησαν οἱ περιπατοῦντες. Ἔχομεν θυσιαστήριον ἐξ οὗ φαγεῖν οὐκ ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ τῇ σκηνῇ λατρεύοντες΄ ὧν γὰρ εἰσφέρεται ζῴων τὸ αἷμα περὶ ἁμαρτίας εἰς τὰ ἅγια διὰ τοῦ ἀρχιερέως, τούτων τὰ σώματα κατακαίεται ἔξω τῆς παρεμβολῆς. Διὸ καὶ ᾽Ιησοῦς, ἵνα ἁγιάσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθεν. Τοίνυν ἐξερχώμεθα πρὸς αὐτὸν ἔξω τῆς παρεμβολῆς, τὸν ὀνειδισμὸν αὐτοῦ φέροντες· οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν. Δι᾽ αὐτοῦ οὖν ἀναφέρωμεν θυσίαν αἰνέσεως διὰ παντὸς τῷ Θεῷ, τοῦτ᾽ ἔστιν καρπὸν χειλέων ὁμολογούντων τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. Τῆς δὲ εὐποιΐας καὶ κοινωνίας μὴ ἐπιλανθάνεσθε, τοιαύταις γὰρ θυσίαις εὐαρεστεῖται ὁ Θεός».
 
Back
Top