17. «λαὸν ματαιόφρονα [...] ἐξωλόθρευσας» (στ΄ ωδή)

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Στην στ΄ ωδή του κανόνος του αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού υπάρχει το ακόλουθο τροπάριο:
Ὁ ζῆλος ὁ τοῦ Θεοῦ, κατέφαγέ σε Γρηγόριε·
μὴ καρτερῶν γὰρ ὁρᾶν, Θεὸν ὑβριζόμενον,
λαὸν ματαιόφρονα, ταῖς σαῖς ἱκεσίαις,
θεορρῆμον ἐξωλόθρευσας.​
Είναι ασυνήθιστο να λέγεται ότι ένας άγιος εξολόθρευσε έναν λαό, ακόμα και «ματαιόφρονα». Νομίζω πως η φράση αυτή είναι μια ποιητική-μεταφορική έκφραση όσων αναφέρονται στον βίο του, που συνέγραψε ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, σχετικά με την ολοκληρωτική μεταστροφή (όχι αφανισμό) των ειδωλολατρών της Νεοκαισάρειας.
Συγκεκριμένα αναφέρεται πως, όταν ανέλαβε την επισκοπή, υπήρχαν μόνο 17 Χριστιανοί και, όταν την παρέδωσε, μόνο 17 ειδωλολάτρες.

Και το σχετικό απόσπασμα από το κείμενο του αγίου Γρηγορίου Νύσσης (PG, 46.953):

Τοῦτον δὲ τὸν τρόπον ἐμπολιτευόμενος τῇ Ἐκκλησίᾳ͵ καὶ σπουδὴν ἔχων πρὸ τῆς ἐκ τοῦ βίου μεταστάσεως πάντας ἰδεῖν πρὸς τὴν σωτήριον πίστιν ἀπὸ τῶν εἰδώλων μεταθέντας· ἐπειδὴ προέγνω ἑαυτοῦ τὴν μετάστασιν͵ σπουδῇ πᾶσάν τε τὴν περιοικίδα διηρευνήσατο͵ μαθεῖν θέλων εἴ τινες εἶεν οἱ περιλειφθέντες ἔξω τῆς πίστεως. Ἐπεὶ οὖν ἔγνω τοὺς παραμεμενηκότας τῇ ἀρχαίᾳ πλάνῃ μὴ πλείους εἶναι τῶν ἑπτακαίδεκα͵ Σκυθρωπὸν μὲν καὶ τοῦτο͵ φησὶ πρὸς τὸν Θεὸν ἀποβλέψας͵ τὸ λιπεῖν τι τῷ τῶν σωζομένων πληρώματι. Πλὴν ἀλλὰ μεγάλης εὐχαριστίας ἄξιον͵ ὅτι τοσούτους καταλείπει τοὺς εἰδωλολάτρας τῷ μετ΄ αὐτὸν ἐκδεχομένῳ τὴν Ἐκκλησίαν͵ ὅσους αὐτὸς Χριστιανοὺς ὑπεδέξατο.​
 
Top