Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
Από το τροπάριο της Θ΄ ωδής του Α΄ κανόνος εις την Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού.
Στη βιβλική γλώσσα, με αφετηρία τους Ψαλμούς, και μετέπειτα στην υμνολογία, η λ. κέρας καθιερώθηκε όχι τόσο με την αρχαιοελληνική κυριολεκτική της σημασία (κέρατο), αλλά τη μεταφορική: ως συμβόλου δόξης και δύναμης (που άλλωστε τέτοιο είναι το ζεύγος κεράτων στην κεφαλή των ζώων που τα φέρουν) και κατ΄ επέκταση σχεδόν ως πλήρες συνώνυμο των λ. «δόξα», «ισχύς».
Στο τροπάριο αυτό όμως ο υμνωδός αριστοτεχνικά συμπλέκει τις δύο σημασίες της λ. κέρας. Τη μεταφορική (ισχύς, δύναμη, δόξα) και την κυριολεκτική (κέρατο). Μας παρουσιάζει έτσι κάτι σαν εικόνα μαινόμενων ζώων (οι αμαρτωλοί, εχθροί της πίστεως κ.λπ.) που ορμούν να συντρίψουν με τα κέρατά τους το «κέρας» του Σταυρού, αλλά πάνω εκεί «συνθλώνται», τσακίζονται τα ίδια. Τι διαχρονικές, εμβληματικές εικόνες και φράσεις...
Ἱερὸν ἠγέρθη κέρας θεόφρoσι,
τῆς κεφαλῆς τῶν ἁπάντων ὁ Σταυρός,
ἐν ᾦ ἁµαρτωλῶν νοουµένων,
συνθλῶνται τὰ κέρατα πάντα΄ [....]
Στη βιβλική γλώσσα, με αφετηρία τους Ψαλμούς, και μετέπειτα στην υμνολογία, η λ. κέρας καθιερώθηκε όχι τόσο με την αρχαιοελληνική κυριολεκτική της σημασία (κέρατο), αλλά τη μεταφορική: ως συμβόλου δόξης και δύναμης (που άλλωστε τέτοιο είναι το ζεύγος κεράτων στην κεφαλή των ζώων που τα φέρουν) και κατ΄ επέκταση σχεδόν ως πλήρες συνώνυμο των λ. «δόξα», «ισχύς».
Στο τροπάριο αυτό όμως ο υμνωδός αριστοτεχνικά συμπλέκει τις δύο σημασίες της λ. κέρας. Τη μεταφορική (ισχύς, δύναμη, δόξα) και την κυριολεκτική (κέρατο). Μας παρουσιάζει έτσι κάτι σαν εικόνα μαινόμενων ζώων (οι αμαρτωλοί, εχθροί της πίστεως κ.λπ.) που ορμούν να συντρίψουν με τα κέρατά τους το «κέρας» του Σταυρού, αλλά πάνω εκεί «συνθλώνται», τσακίζονται τα ίδια. Τι διαχρονικές, εμβληματικές εικόνες και φράσεις...