13. Ο "χρυσοῦς" Χρυσόστομος

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Μελετώντας κανείς την υμνολογία της εορτής του αγίου Χρυσοστόμου έχει την εντύπωση ότι οι υμνογράφοι προσπάθησαν να τον τονίσουν πολύ τον χαρακτηρισμό Χρυσόστομος, που του αποδόθηκε εξαιτίας του περικαλλούς και χαριτόβρυτου λόγου του, τόσο στα κηρύγματα, όσο και στα γραπτά κείμενα. Γι’ αυτό, πέρα από το ότι ονομάζεται Χρυσόστομος, Χρυσολόγος, Χρυσορρήμων, η ακολουθία του βρίθει από παρομοιώσεις και εικόνες σχετικές με τον χρυσό, καθώς και από λέξεις ομόρριζες του χρυσός. Σκέφτηκα να σας παραθέτω, προς δόξαν του αγίου, έναν πρόχειρο κατάλογο που έφτιαξα (να με συγχωρείτε για το μονοτονικό, ειδικά όσοι έχετε ευαισθησία στο θέμα αυτό, αλλά ήταν περιορισμένος ο χρόνος). Εννοείται ότι θα μπορούσαμε να βρούμε άλλα τόσα παραδείγματα, αν ανατρέχαμε και στη δεύτερη γιορτή του αγίου (27 Ιανουαρίου):

1. χρυσήλατον σάλπιγγα
2. τόν κρατήρα τόν πάγχρυσον
3. τόν σπόγγον τόν πάγχρυσον
4. στόμα χρυσεμφανές
5. τό χρυσίπνοον στόμα τής χάριτος
6. ώς κόσμω χρυσώ περικοσμηθείσα
7. Χρυσέοις λόγοις σου η Εκκλησία
8. κεκόρεσμαι εκ σών χρυσοβρύτων ναμάτων
9. καταγλαϊσθείσα χρυσοφαέσι καί μελιχρύσοις πόμασιν
10. Ρήμασι χρυσαυγεστάτοις
11. χρυσόρρυτον έχων τήν τε ψυχήν καί τό σώμα
12. πάντα διαχρυσώσας τοίς λόγοις σου, χρυσουργέ τών δογμάτων σου, καί βίβλους συγγραψάμενος χρυσογραφικάς
13. χρυσήλατον σάλπιγγα
14. Χρυσολόγε καί Χρυσόστομε
15. Χαίροις τό χρυσαυγές καί τερπνόν
16. ο νούς ο χρυσίμορφος, χελιδων η χρυσόστομος, περιστερά τε, ψαλμικώς τά μετάφρενα, χρυσαυγίζουσα, αρετών εν χλωρότητι, ρείθρον χρυσοειδέστατον
17. Σάλπιγξ χρυσόφωνος
18. τοίς χρυσεπόνοις σου διδάγμασι
19. χρυσουργών τάς καρδίας τών πιστών
20. τοίς πάσιν εξέλαμψας, ως χρυσός εν καμίνω
21. Τοίς χρυσέοις λόγοις σου
22. ποτίζει νάματα χρυσά
23. αλλ’ ως χρυσός εν τώ πυρί, δοκιμασθείς τών πειρασμών
24. Τού Πνεύματος μέλπω σε τό χρυσούν στόμα
25. χρυσοειδεί γλώσση
26. Τόν χρυσαυγή, καί χρυσολόγον τιμήσωμεν, Ιωάννην, πάντας τόν χρυσώσαντα, χρυσοειδέσι μαρμαρυγαίς, τής διδασκαλίας, καί κόσμον γλώσσα φαιδρύναντα, χρυσίου λαμπροτέρα
27. Αμφί τρίτην δεκάτην σίγησεν χρύσεα χείλη
28. Τοίς χρυσαυγέσι λόγοις σου, η Χριστού Eκκλησία, φαιδρύνεται λαμπρύνεται
29. τό στόμα τής Εκκλησίας, τό χρύσεον καί εύλαλον
30. Χρυσού τηλαυγέστερον
31. τό πάγχρυσον στόμα,
32. Χρυσέοις έπεσι, καί θεοφθόγγοις διδάγμασι
33. πάγχρυσε τή ψυχή σύν τή γλώττη

 
Μελετώντας κανείς την υμνολογία της εορτής του αγίου Χρυσοστόμου έχει την εντύπωση ότι οι υμνογράφοι προσπάθησαν να τον τονίσουν πολύ τον χαρακτηρισμό Χρυσόστομος, που του αποδόθηκε εξαιτίας του περικαλλούς και χαριτόβρυτου λόγου του, τόσο στα κηρύγματα, όσο και στα γραπτά κείμενα. Γι’ αυτό, πέρα από το ότι ονομάζεται Χρυσόστομος, Χρυσολόγος, Χρυσορρήμων, η ακολουθία του βρίθει από παρομοιώσεις και εικόνες σχετικές με τον χρυσό, καθώς και από λέξεις ομόρριζες του χρυσός. Σκέφτηκα να σας παραθέτω, προς δόξαν του αγίου, έναν πρόχειρο κατάλογο που έφτιαξα (να με συγχωρείτε για το μονοτονικό, ειδικά όσοι έχετε ευαισθησία στο θέμα αυτό, αλλά ήταν περιορισμένος ο χρόνος). Εννοείται ότι θα μπορούσαμε να βρούμε άλλα τόσα παραδείγματα, αν ανατρέχαμε και στη δεύτερη γιορτή του αγίου (27 Ιανουαρίου):

1. χρυσήλατον σάλπιγγα
2. τόν κρατήρα τόν πάγχρυσον
3. τόν σπόγγον τόν πάγχρυσον
4. στόμα χρυσεμφανές
5. τό χρυσίπνοον στόμα τής χάριτος
6. ώς κόσμω χρυσώ περικοσμηθείσα
7. Χρυσέοις λόγοις σου η Εκκλησία
8. κεκόρεσμαι εκ σών χρυσοβρύτων ναμάτων
9. καταγλαϊσθείσα χρυσοφαέσι καί μελιχρύσοις πόμασιν
10. Ρήμασι χρυσαυγεστάτοις
11. χρυσόρρυτον έχων τήν τε ψυχήν καί τό σώμα
12. πάντα διαχρυσώσας τοίς λόγοις σου, χρυσουργέ τών δογμάτων σου, καί βίβλους συγγραψάμενος χρυσογραφικάς
13. χρυσήλατον σάλπιγγα
14. Χρυσολόγε καί Χρυσόστομε
15. Χαίροις τό χρυσαυγές καί τερπνόν
16. ο νούς ο χρυσίμορφος, χελιδων η χρυσόστομος, περιστερά τε, ψαλμικώς τά μετάφρενα, χρυσαυγίζουσα, αρετών εν χλωρότητι, ρείθρον χρυσοειδέστατον
17. Σάλπιγξ χρυσόφωνος
18. τοίς χρυσεπόνοις σου διδάγμασι
19. χρυσουργών τάς καρδίας τών πιστών
20. τοίς πάσιν εξέλαμψας, ως χρυσός εν καμίνω
21. Τοίς χρυσέοις λόγοις σου
22. ποτίζει νάματα χρυσά
23. αλλ’ ως χρυσός εν τώ πυρί, δοκιμασθείς τών πειρασμών
24. Τού Πνεύματος μέλπω σε τό χρυσούν στόμα
25. χρυσοειδεί γλώσση
26. Τόν χρυσαυγή, καί χρυσολόγον τιμήσωμεν, Ιωάννην, πάντας τόν χρυσώσαντα, χρυσοειδέσι μαρμαρυγαίς, τής διδασκαλίας, καί κόσμον γλώσσα φαιδρύναντα, χρυσίου λαμπροτέρα
27. Αμφί τρίτην δεκάτην σίγησεν χρύσεα χείλη
28. Τοίς χρυσαυγέσι λόγοις σου, η Χριστού Eκκλησία, φαιδρύνεται λαμπρύνεται
29. τό στόμα τής Εκκλησίας, τό χρύσεον καί εύλαλον
30. Χρυσού τηλαυγέστερον
31. τό πάγχρυσον στόμα,
32. Χρυσέοις έπεσι, καί θεοφθόγγοις διδάγμασι
33. πάγχρυσε τή ψυχή σύν τή γλώττη

Χρυσορυχείο ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος! Πρέσβευε υπερ ημων των μελωδούντων προς Κύριον...
 
Top