07. Σύναξις Τιμίου Προδρόμου

Στα δοξαστάρια του Πρίγγου και της Μουσικής Κυψέλης η φράση ΟΘΕΝ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΥΠΕΡΑΘΛΗΣΑΣ ΧΑΙΡΩΝ ΕΥΗΓΓΕΛΙΣΩ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΕΝ ΑΔΗ ΘΕΟΝ ΦΑΝΕΡΩΘΕΝΤΑ ΕΝ ΣΑΡΚΙ χωρίζεται μουσικώς ως εξής: "Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας χαίρων / ευηγγελίσω και τοις εν άδη Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί". Ο Στανίτσας όμως, ψάλλων, χωρίζει μουσικώς το κείμενο ως εξής:"Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας / χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδη Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί". Εμένα λογικότερος μου φαίνεται ο πρώτος χωρισμός. Όμως και τα μηναία της Α.Δ. στίζουν διά κόμματος στις λέξεις υπεραθλήσας, ευηγγελίσω και άδη. Μήπως, λοιπόν, είναι ορθότερος ο τρόπος που ψέλνει ο Στανίτσας το συγκεκριμένο απολυτίκιον;
 

chanendes

Ιωάννης Π. Αχιλλιάς
Σωστός είναι ο τρόπος του μακαριστού Θ. Στανίτσα.

Νοηματικά το "χαίρων" πηγαίνει στο "ευηγγελίσω", στην χαρά δηλαδή που ένιωθε η ψυχή του Τιμίου Προδρόμου, ευαγγελιζόμενη Προδρομικά και στους εν Άδη πλέον (όπως έκανε στους εν γη εν ζωή) την επικείμενη έλευση και σε αυτούς Του Χριστού, με την εις Άδου Καθοδο Του και το τριήμερο εκεί κήρυγμά Του, όπως μαρτυρεί και ο Απ. Πέτρος στις επιστολές του.
 
Last edited:

Γιάννης Βενιέρης

Ο αποχωρήσας...
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ;47347 said:
Μήπως, λοιπόν, είναι ορθότερος ο τρόπος που ψέλνει ο Στανίτσας το συγκεκριμένο απολυτίκιον;

κ. Γιάννου την άποψή σας .... !!!!
 
Last edited:
Στο δοξαστικόν του Εσπερινού του Τιμίου Προδρόμου, στα μηναία του π. Leo συνατούμε την φράση "τρανώς την οικονομίαν του Βασιλέως, βροτών τω γένει εξ Αγνής φαεινώς ανατείλαντος". Παραδόξως, στα μηναία της Α.Δ. συναντούμε την φράση "τρανώς την οικονομίαν του Βασιλέως, βροτών τω γένει εξ Αγνής ανατείλασαν", η οποία μου φαίνεται λανθασμένη. Τι μπορεί να συμβαίνει; Τα χειρόγραφα τι λένε; το γένος της μετοχής δεν έπρεπε να ήταν το ίδιο με αυτό της λέξεως "Βασιλέως";
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ δοξαστικὸν τῶν ἀποστίχων τῆς ζ' Ἰανουαρίου «Ὡς τοῦ πνεύματος ἐραστὴς...» συναντῶ ὡς ἑξῆς:
«φαεινῶς ἀνατείλασαν» (Πανθέκτη ἐκδ. 1817 τ. 1 σ. 817)
«φαεινῶς ἀνατείλασα» (Δοξαστάριον Πέτρου λαμπαδαρίου ἐκδ. 1820 σ. 154).
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό Μηναῖον ὅμως τῆς Ἀ. Δ. σέ παραπομπή γράφει ὅτι «ἐν τῷ χειρογράφῳ» εἶναι γραμμένο οὕτως: «βροτῶν τὸ γένος, ἐξ Ἁγνῆς φαεινῶς ἀνατείλαντος, εἰς μερόπων ἀνάπλασιν, κατεφώτισας ἔνδοξε».
Πάντως στήν καταγεγραμμένη νῦν ἐκδοχή («βροτῶν τῷ γένει ἐξ Ἁγνῆς ἀνατείλασαν, εἰς μερόπων ἀνάκλησιν, κατεφώτισας Πρόδρομε») τό «ἀνατείλασαν» πάει στό «τὴν οἰκονομίαν»· δέν γίνεται ἀλλιῶς.
Ἐν π. Leo: «βροτῶν τῷ γένει ἐξ Ἁγνῆς φαεινῶς ἀνατείλαντος, εἰς μερόπων ἀνάκλησιν, κατεμήνυσας Πρόδρομε».

Υ.Γ. Ἰω. Θ. Σακελλαρίδου, Ἁγιοπολίτης: «βροτων τω γενει εξ αγνης φαεινως ανατειλαντος εις μεροπων αναπλασιν κατεμηνυσας Προδρομε».

 
Last edited:
Ἄγγελος, ἐκ στειρωτικῶν ὠδίνων προῆλθες Βαπτιστά, ἐξ αὐτῶν τῶν σπαργάνων, τὴν ἔρημον οἰκήσας, σφραγίς τε πάντων τῶν Προφητῶν ἐδείχθης·

Θα μπορούσε κάποιος να δώσει μια μετάφραση του πιο πάνω αποσπάσματος;
 

Fraristos ioannis

Παλαιό Μέλος
Ἄγγελος, ἐκ στειρωτικῶν ὠδίνων προῆλθες Βαπτιστά, ἐξ αὐτῶν τῶν σπαργάνων, τὴν ἔρημον οἰκήσας, σφραγίς τε πάντων τῶν Προφητῶν ἐδείχθης·

Θα μπορούσε κάποιος να δώσει μια μετάφραση του πιο πάνω αποσπάσματος;

Μετάφραση: Βαπτιστή, από ωδίνες (πόνους γέννας) μια στείρας προπορεύτηκες ως αγελλιαφόρος, από τα ίδια τα σπάργανα κατοίκησες την έρημο και αναδείχθηκες σφραγίδα όλων των Προφητών.

Το νόημα: Ιωάννη Βαπτιστή, στη ζωή σου υπήρξες αγγελιαφόρος της παρουσίας του Χριστού, αν και γεννήθηκες από μια στείρα γυναίκα (δηλ. την Ελισάβετ), από μικρή ηλικία πήγες και έμεινες στην έρημο και επισφράγισες με τη ζωή και έργο σου όλους τους (παλαιότερους) Προφήτες.

Όπως καταλαβαίνετε κ. Λάμπρου αυτός ο στίχος περικλείει σε λίγες λέξεις όλη τη ζωή και το έργο του Βαπτιστή Ιωάννη! Ταυτόχρονα αναδεικνύεται ο πλούτος και η περιεκτικότητα σε νοήματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, της μητρικής μας και ταυτόχρονα πατερικής γλώσσας.

Θα ήμουν ευτυχής, αν σας βοήθησα κάπως.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Δοξαστικὸ ἀποστίχων ἑσπερινοῦ:

«Ὡς τοῦ Πνεύματος ἐραστής,καὶ τῆς χάριτος θεοφθόγγος χελιδών, τρανῶς τὴν οἰκονομίαν τοῦ Βασιλέως, βροτῶν τῷ γένει ἐξ Ἁγνῆς φαεινῶς ἀνατείλαντος, εἰς μερόπων ἀνάκλησιν, κατεμήνυσας Πρόδρομε, τῶν σκυθρωπῶν ἠθῶν, ἀπελαύνων τὸ τέρμα, καὶ ζωῆς ἀϊδίου ἐπιλαβέσθαι ἰθύνων, τάς καρδίας τῶν ἐν μετανοίᾳ βαπτιζομένων, μάκαρ θεόληπτε».

«τέρμα» ἔχει τὸ χφ. British Library Additional 24378 μηναῖο ιγ'-ιδ' αἰ. φ. 222r καὶ τὰ ἔντυπα Μηναῖα 1551 κ.ἑ.

Μήπως σὲ κάποια πηγή (παλαιὸ στιχηράριο, ἤ ἄλλη) ἔχει τέλμα;
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
«τέρμα» ἔχει τὸ χφ. British Library Additional 24378 μηναῖο ιγ'-ιδ' αἰ. φ. 222r καὶ τὰ ἔντυπα Μηναῖα 1551 κ.ἑ.

Μήπως σὲ κάποια πηγή (παλαιὸ στιχηράριο, ἤ ἄλλη) ἔχει τέλμα;
Γιατί; Δέν σοῦ φαίνεται δόκιμη ἡ λέξη «τέρμα»;
Ἄς μᾶς ποῦν τήν ἀρχαία σημασία τῆς λέξης καί ἀντίστοιχα τοῦ «τέλματος» (πού μόνον μεταφορικά μπορεῖ κάτι νά σημαίνει) καί νομίζω ὅτι δοκιμώτερη εἶναι ἡ λέξη «τέρμα».


 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Στα δοξαστάρια του Πρίγγου και της Μουσικής Κυψέλης η φράση ΟΘΕΝ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΥΠΕΡΑΘΛΗΣΑΣ ΧΑΙΡΩΝ ΕΥΗΓΓΕΛΙΣΩ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΕΝ ΑΔΗ ΘΕΟΝ ΦΑΝΕΡΩΘΕΝΤΑ ΕΝ ΣΑΡΚΙ χωρίζεται μουσικώς ως εξής: "Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας χαίρων / ευηγγελίσω και τοις εν άδη Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί". Ο Στανίτσας όμως, ψάλλων, χωρίζει μουσικώς το κείμενο ως εξής:"Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας / χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδη Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί". Εμένα λογικότερος μου φαίνεται ο πρώτος χωρισμός. Όμως και τα μηναία της Α.Δ. στίζουν διά κόμματος στις λέξεις υπεραθλήσας, ευηγγελίσω και άδη. Μήπως, λοιπόν, είναι ορθότερος ο τρόπος που ψέλνει ο Στανίτσας το συγκεκριμένο απολυτίκιον;
Είναι πολύ καλή απορία. Τα παλαιά μουσικά κείμενα, δηλαδή η Συλλογή Ιδιομέλων του Εμμανουήλ και οι εκδόσεις που την αντέγραψαν (όπως η Κυψέλη του Στεφάνου), αλλά και η Πατριαρχική παράδοση διά γραφίδος Πρίγγου, το χωρίζουν "υπεραθλήσας χαίρων". Προσφάτως μου επεσήμανε ο κ. Θρασύβουλος Παπανικολάου το σφάλμα της ερμηνείας στο χωρισμό αυτό, καθώς ο Πρόδρομος με χαρά κατέβηκε στον Άδη, προκάλεσε το θάνατό του με τον ελεγκτικό του λόγο, ώστε να κατεβεί πριν από τον Κύριο για να ευαγγελίσει και να προετοιμάσει και τους νεκρούς.

Εντούτοις, αδυνατώ να καταλάβω το εσφαλμένον της μουσικής παραδόσεως του μέλους, που ήταν προφανώς και προφορική, καθώς το "χαίρων" το αντιλαμβάνομαι λογικότερα ως αντιδιαστολή του υπεραθλήσας. Υπεραγωνίστηκε μεν για την αλήθεια, όμως τον αγώνα αυτό τον έκανε με χαρά.

Τελικά υπάρχει σωστό και λάθος; Ο χωρισμός των μουσικών κειμένων από πότε απαντάται; Γνωρίζουμε αν αποτελεί τη γνήσια πρόθεση του υμνογράφου; Μπορεί να είναι και για λόγους καθαρά μετρικούς; Άλλες αρχαίες μελοποιήσεις, πχ ως αργό μάθημα, υπάρχουν και, αν ναι, πώς το χωρίζουν;
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Μνήμη δικαίου...ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω...»

(χφ. Μονῆς Τιμίου Σταυροῦ Ἱεροσολύμων 40 τυπικὸ τῆς ἁγίας Σοφίας μεταξὺ τῶν ἐτῶν 950-959 ἔκδ. J. Mateos Le Typicon de la Grande Eglise τ. 1 στὸ Orientalia Cristiana Analecta 165 σσ. 190, 238, χφφ. ὡρολόγια ιβ' αἰ. Βritish Library Additional 31214 φ. 227r, Μονάχου Bayerische Staatsbibliothek gr. 320 φ. 14v, Paris. gr. 1589 συναξάριο ιβ' αἰ. φ. 205r).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Δοξαστικὸ ἀποστίχων ἑσπερινοῦ:

«Ὡς τοῦ πνεύματος ἐραστής...φαεινῶς ἀνατείλαντα»

(χφφ. στιχηράρια ἁγ. Σάβα 610 ια’ αἰ. φ. 86v, 361 τέλη ια’ αἰ. φ. 94v, ΕΒΕ 889 ιβ’ αἰ. φ. 85r, 63 μηναῖα ιβ’ αἰ. φ. 160v).



«...φαεινῶς ἀνατείλασαν»

(χφ. Σινὰ 1217 στιχηράριο ια’-ιβ’ αἰ. φ. 91r).



«...φαεινῶς ἀνατείλαντος»

(χφφ. στιχηράρια Paris. gr. 356 α’ ἥμισυ ιβ’ αἰ. φ. 83r, Φωτίου 3 ιβ’ αἰ. φ. 94r).
 
Top