᾿Εκκλησιαστικὴ ᾿Αλήθεια Κωνσταντινουπόλεως

[Shota]

Ευχαριστούμε και πάλι. Παρατήρησα κ. Μακρή ότι δεν αναφερθήκατε στον κ. Στάθη, του οποίου η ενασχόληση με τα παλαιογραφικά είναι τοις πάσι γνωστή. Είναι και αυτός στην κατηγορία μεταξύ "Ψάχου και Καρά", όπως την αναφέρετε;

Έτσι είναι

Απ' όσο ξέρω, ο κ. Στάθης ήταν από τους πρωτεργάτες στην αναίρεση των άστοχων απόψεων των "Μονουμεντιστών" περί μεταγενέστερης ύπαρξης του χρωματικού γένους

Πάντως ύπαρξη του χρώματος δεν αρνείται και από τους Δυτικούς, αυτό που λένε εκείνοι είναι ότι η Βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική κατά βάσιν ήταν διατονική, χρώμα υπήρχε σε μεταβολές.

 

[emakris]

Τελείως πρόχειρα και ως παράδειγμα, αναφέρω ότι εις "Τα περί την Βυζαντινή μουσικήν πεπραγμένα εις το ΙΖ' Διεθνές Συνέδριον Βυζαντινών Σπουδών (δημοσιευμένα από τον καθηγητή Στάθη στην Θεολογία του 1986, μαζί με την δική του εισήγηση) μπορεί να δει κανείς την προβληματική περί την αργής και σύντομης εξήγησης (καθώς και την άποψη του Στάθη για το θέμα), και την θεμελίωση της υπάρξεως χρωματικού γένους από την βυζαντινή περίοδο (πάλι αναλυτικά από τον Στάθη).

Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να το βρω. Με τι ακριβώς επιχειρήματα θεμελιώνει την ύπαρξη του χρωματικού γένους (ανεξάρτητα από τη στενογραφική θεωρία);

 

[Emmanouil Giannopoulos]

Χειρόγραφα και πολλά άλλα. Δυστυχώς δεν έχω χρόνο να ανεβάσω όλη την θαυμάσια, βασικότατη και σίγουρα ιστορική αυτή εισήγηση στην Ουάσιγκτον. Αν κάποιος μπορεί, ας το κάνει ώστε να μελετηθεί.

 

[μάρκελλος]

Χειρόγραφα και πολλά άλλα. Δυστυχώς δεν έχω χρόνο να ανεβάσω όλη την θαυμάσια, βασικότατη και σίγουρα ιστορική αυτή εισήγηση στην Ουάσιγκτον. Αν κάποιος μπορεί, ας το κάνει ώστε να μελετηθεί.

Οὔτε ἐγὼ ἔχω χρόνο . Ἀναμένοντας τὴν ἀνάρτησι, ἰδοὺ ἡ πεμπτουσία -περὶ τοῦ χρωματικοῦ γένους-τῆς ἐν λόγῳ εἰσηγήσεως, στὴν ὁποία ὁ Γρηγόριος Στάθης παραθέτει (σ. 351-355) ἀποσπάσματα ἀπὸ ἕνα θεωρητικὸ κείμενο ποὺ περιέχεται στὸν κώδικα ΕΒΕ 899 (α’ ἡμισὺ τοῦ ιε’ αἰ.). Ἕπειτα ὑπογραμμίζει τὰ ἀκόλουθα:
-Οἱ φθορές, καὶ μάλιστα τοῦ Νενανω, ἔχουν ἕνα διάστημα ἀποτελούμενο ἀπὸ «δύο φωνές», δηλαδή, τοὐλάχιστον ἕνα τριημιτόνιο.
- Ὁ πλάγιος τοῦ β’ ἀνέρχεται τὶς φωνὲς «μίαν καὶ μίαν διὰ τὸ δέμα τῆς φθορᾶς». Αὐτὴ ἡ συνεχὴς ἀνάβαση ἢ κατάβαση στοὺς χρωματικοὺς ἤχους εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ νὰ φαίνονται τὰ χρωματικὰ μεγέθη τῶν διαστημάτων ἑνὸς τετραχόρδου. Κι αὐτὸ τὸ γεγονὸς ἀκόμα ἐξηγεῖ γιατὶ οἱ μαρτυρίες στοὺς χρωματικοὺς ἤχους εἶναι ἴδιες κατὰ διφωνία, γιὰ νὰ δείχνουν τὰ ἐνδιάμεσα χρωματικὰ διαστήματα, τοῦ μαλακοῦ καὶ τοῦ σκληροῦ χρώματος. (…) Ὅπως τὸ πρὸ τῆς φθορᾶς τοῦ Νενανω διάστημα εἶναι μισὴ φωνή, δηλαδὴ ἡμιτόνιο, ἔτσι καὶ τὸ μετὰ τὸ φθορικὸ σημεῖο τῶν β’ ἤχων (…) διάστημα δηλώνεται ἐφθαρμένο.
- Στὸ κείμενο αὐτὸ [δηλ. στὸ προαναφερθὲν χφ] γίνεται λόγος γιὰ «λεπτὰ» φωνῆς, γιὰ ἡμίση, τρίτα καὶ τέταρτα φωνῆς. Ἔτσι δηλώνεται ὅλη ἡ ποικιλία τῶν διαστημάτων καὶ ἡ ὕπαρξη, συνεπῶς, τοῦ μαλακοῦ καὶ τοῦ σκληροῦ χρωματικοῦ γένους. Ἂς ὑπενθυμίσω ἐδῶ καὶ τὴν παράλληλη μαρτυρία τοῦ Γαβριὴλ ἱερομονάχου γιὰ τὰ «ἡμίση τῶν φωνῶν καὶ τὰ τρίτα» καὶ γιὰ «ἐφθαρμένες φωνές» (Γαβριὴλ ἱερομονάχου, Περὶ τῶν ἐν τῇ Ψαλτικῇ σημαδίων καὶ φωνῶν καὶ τῆς τούτων ἐτυμολογίας. ἐν Ch. Hannick καὶ Gerda Wolfram, Gabriel Hieromonachos … Βιέννη 1985, σ. 98)

 

[emakris]

Οι πληροφορίες από τον κώδικα 899 της ΕΒΕ είχαν ήδη παρουσιαστεί από τον κ. Ιωάννη Ζάννο το 1985, ενώ οι παρατηρήσεις για τις μαρτυρίες στους χρωματικούς ήχους είχαν διατυπωθεί από τον μακαρίτη τον Αμαργιανάκη στο προμνημονευθέν άρθρο του 1982. Δεν πρόκειται για πρωτογενή συμπεράσματα. Το δε χωρίο του Γαβριήλ για "τα ημίση των φωνών και τα τρίτα" κακώς συνδέεται με αυτό το ζήτημα. Ο Γαβριήλ προσπαθεί να εξηγήσει πώς ο ψάλτης μπορεί να "φαλτσάρει" και να μη λέει σωστά τα διαστήματα των ήχων, χάνοντας κάποια μόρια. Δεν συνεχίζω, από φόβο μήπως εκτραπώ σε ανοίκεια ειρωνικά σχόλια.

 

[AntonisK]

Ἂς ὑπενθυμίσω ἐδῶ καὶ τὴν παράλληλη μαρτυρία τοῦ Γαβριὴλ ἱερομονάχου γιὰ τὰ «ἡμίση τῶν φωνῶν καὶ τὰ τρίτα» καὶ γιὰ «ἐφθαρμένες φωνές» (Γαβριὴλ ἱερομονάχου, Περὶ τῶν ἐν τῇ Ψαλτικῇ σημαδίων καὶ φωνῶν καὶ τῆς τούτων ἐτυμολογίας. ἐν Ch. Hannick καὶ Gerda Wolfram, Gabriel Hieromonachos … Βιέννη 1985, σ. 98)

Παρόμοιες αναφορές που αντιγράφουν ουσιαστικά την Αριστοξενική θεωρία είναι κοινές σε προθεωρίες κωδίκων. Ενδεικτικά αναφέρω τον Ξηρ.317 αλλά και τον Αθηναίκό Κωδ.899 που γίνεται λόγος περί της "φωνής το ήμισυ ή το τρίτον ή το τέταρτον ". Η διαίρεση αυτή του τόνου, αποτέλεσε για τον Στάθη τον αρχικό ισχυρό προβληματισμό που μας οδήγησε στη μαθηματική και μουσικολογική διερεύνηση αρχικά του θέματος και στη συγγραφή κατόπιν της διατριβής με θέμα "Θεώρηση και προσδιορισμός των λεπτών διαστημάτων".

 

[Shota]

οι παρατηρήσεις για τις μαρτυρίες στους χρωματικούς ήχους είχαν διατυπωθεί από τον μακαρίτη τον Αμαργιανάκη στο προμνημονευθέν άρθρο του 1982.

Ακριβέστερα ήδη το 1977 στη διδακτορική του διατριβή.

http://analogion.com/Amargianakis-Chromaticism.zip

Δεν συνεχίζω από φόβο μήπως εκτραπώ σε ανοίκεια ειρωνικά σχόλια.

Κι αυτά έχουν ενδιαφέρον τους

 

[emakris]

Ιδού λοιπόν που δικαιώνεται πλήρως το ρητορικό ερώτημα του κ. Θεοτοκάτου:

Και η απορία μου είναι -μιλάμε πάντα για τους ακαδημαϊκούς κύκλους, γιατί στους ψαλτικούς μπορεί κανείς να καταλογίσει προσκόλληση, άγνοια κλπ.- πώς έχει περισσότερη πέραση ένα είδος επιστημονικοφανούς και πολλάκις λαϊκίστικης, θα έλεγα, αντιμετώπισης των πραγμάτων, οι φορείς των οποίων είναι γνωστοί τοις πάσι, και μένουν σχετικά άγνωστοι κάποιοι που έχουν πραγματικά συνεισφέρει τα μέγιστα, και μάλιστα η συνεισφορά τους δεν αξιοποιείται! Ελπίζω ο πανδαμάτωρ χρόνος να αποκαταστήσει κάποτε αυτή την αδικία.

Εύγε, αγαπητέ μου. Θαυμάσια επίσης και η παραπομπή σας στον Χρύσανθο.

 

[Shota]

Για την πληρότητα της εικόνας υπάρχει κάπου απάντηση του Ψάχου εις τα άρθρα του Βασιλειου;

 

[emakris]

Για την πληρότητα της εικόνας υπάρχει κάπου απάντηση του Ψάχου εις τα άρθρα του Βασιλειου;

Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Βασιλείου, ο Ψάχος του απάντησε μέσω της Φόρμιγγος. Όποιος μπορεί να ψάξει στα φύλλα του 1906, θα το βρει.

 

[Shota]

Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Βασιλείου, ο Ψάχος του απάντησε μέσω της Φόρμιγγος. Όποιος μπορεί να ψάξει στα φύλλα του 1906, θα το βρει.

Εννοούσα αν υπάρχει απάντηση σε ψηφιακή μορφή. Επίσης ο Ψάχος σταμάτησε εκεί η απάντησε και εις το τελευταίο άρθρο του Βασιλείου (του 1907);

 

[Nikolaos]

Δομέστικε άμα μπορέσεις και το έχεις φυσικά δες σε ένα από τα τελευταία τεύχη του 1915 ή τα πρώτα του 1916 αν υπάρχει ένα άρθρο με τίτλο "Μωάμεθ ο Πορθητής και οι καθ' ημάς ψάλται". Αν το κρίνεις ενδιαφέρον ανέβασέ το σε παρακαλώ. Υγεία!

 

[domesticus]

Δομέστικε άμα μπορέσεις και το έχεις φυσικά δες σε ένα από τα τελευταία τεύχη του 1915 ή τα πρώτα του 1916 αν υπάρχει ένα άρθρο με τίτλο "Μωάμεθ ο Πορθητής και οι καθ' ημάς ψάλται". Αν το κρίνεις ενδιαφέρον ανέβασέ το σε παρακαλώ. Υγεία!

Τὸ ἀνεβάζω οὕτως ἤ ἄλλως σὲ δύο συνέχειες ...

Τὸ δεύτερο περιέχει πολλὰ ἐνδιαφέροντα γιὰ διάφορα θέματα

 

[DESPOTAS]

Καλησπέρα. Γνωρίζει κανείς που υπάρχουν και αν υπάρχουν αναρτημένοι στο διαδίκτυο όλοι οι τόμοι της Εκκλησιαστικής Αλήθειας;Ευχαριστώ.