π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Τίς Κυριακές, καί τίς ἑορτές πού ἔχουμε εὐαγγέλιο τοῦ ὄρθρου, ψάλλονται καί τά ἀποκαλούμενα «πεντηκοστάρια» (ἰδιόμελα) τροπάρια, ὅπως τά· «Ἀναστὰς ὁ Ἰησοῦς, ἀπὸ τοῦ τάφου...», «Τὰ πλήθη τῶν πεπραγμένων μοι δεινῶν...» καί ὅλα τά ἰδιόμελα τῶν ἑορτῶν, εἰς τά ὁποῖα προτάσσεται ἐμμελῶς ὁ στίχος «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός Σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν Σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου».
Ὅταν ψάλλεται (μόνον τίς Κυριακές) ὁ Ν΄ ψαλμός, κατά μουσικήν παράδοσιν, προτάσσεται τῆς ἐνάρξεως αὐτοῦ ἡ λέξη «Ἐλεῆμον» (καί ὄχι Ἐλεήμων) πού προέρχεται ἀπό ἀρχαία ψαλτική πράξη τοῦ δομεστίκου προλογίζοντος καί δίδοντος τόν ἦχον τοῦ ψαλμοῦ. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καί μέ τό «Κύριε ἐκέκραξα πρὸς σέ, εἰσάκουσόν μου, εἰσάκουσόν μου, Κύριε», μέ τό «Πᾶσα πνοὴ αἰνεσάτω τὸν Κύριον» καί μέ τίς προτασσόμενες τῶν πολυελέων φράσεις. Αὐτή ἡ λέξη/φράση χωρίς νά εἶναι ὑποχρεωτική ὡς πρόταξη στόν Ν΄ ψαλμό, κατέστη πλέον παράδοση (ἀπηχοῦσα τήν ἀρχαίαν πρᾶξιν) καί «πέρασε» καί στό νέον Ἐγκόλπιον.
Αὐτή ἡ πρόταξη στήν ἔναρξη τῆς ψαλμῳδίας τοῦ Ν΄ ψαλμοῦ, δυστυχῶς ἀπό συνήθεια, κεκτημένη ταχύτητα, ἄγνοια ἤ καί προσωπική ἐκτίμηση, ὅτι, ἔτσι εἶναι καλύτερα ἤ πιό ὡραῖα, ἐπαναλαμβάνεται καί στόν στίχο «᾿Ελέησόν με ὁ Θεός...» πρό τῶν πεντηκοσταρίων τροπαρίων. Αὐτό εἶναι λάθος, οὐδαμοῦ μαρτυρεῖται, καθ᾿ ὅσον ὁσάκις ἔχουμε πρόταξη ψαλμικοῦ στίχου πρό οἱουδήποτε τροπαρίου, αὐτός λέγεται ἀκριβῶς ὅπως ἔχει στό βιβλικό κείμενο χωρίς καμμία προσθήκη.
Ἄς προσεχθεῖ, λοιπόν, αὐτό τό σφάλμα, ὅπου γίνεται, προκειμένου πρό τῶν «πεντηκοσταρίων» τροπαρίων νά ἐκφωνεῖται/ψάλλεται εἰς τόν ἦχον τοῦ ἀκολουθοῦντος τροπαρίου ὁ στίχος «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός Σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν Σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου» ἀμιγής, χωρίς καμμία προσθήκη.
Ὅταν ψάλλεται (μόνον τίς Κυριακές) ὁ Ν΄ ψαλμός, κατά μουσικήν παράδοσιν, προτάσσεται τῆς ἐνάρξεως αὐτοῦ ἡ λέξη «Ἐλεῆμον» (καί ὄχι Ἐλεήμων) πού προέρχεται ἀπό ἀρχαία ψαλτική πράξη τοῦ δομεστίκου προλογίζοντος καί δίδοντος τόν ἦχον τοῦ ψαλμοῦ. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καί μέ τό «Κύριε ἐκέκραξα πρὸς σέ, εἰσάκουσόν μου, εἰσάκουσόν μου, Κύριε», μέ τό «Πᾶσα πνοὴ αἰνεσάτω τὸν Κύριον» καί μέ τίς προτασσόμενες τῶν πολυελέων φράσεις. Αὐτή ἡ λέξη/φράση χωρίς νά εἶναι ὑποχρεωτική ὡς πρόταξη στόν Ν΄ ψαλμό, κατέστη πλέον παράδοση (ἀπηχοῦσα τήν ἀρχαίαν πρᾶξιν) καί «πέρασε» καί στό νέον Ἐγκόλπιον.
Αὐτή ἡ πρόταξη στήν ἔναρξη τῆς ψαλμῳδίας τοῦ Ν΄ ψαλμοῦ, δυστυχῶς ἀπό συνήθεια, κεκτημένη ταχύτητα, ἄγνοια ἤ καί προσωπική ἐκτίμηση, ὅτι, ἔτσι εἶναι καλύτερα ἤ πιό ὡραῖα, ἐπαναλαμβάνεται καί στόν στίχο «᾿Ελέησόν με ὁ Θεός...» πρό τῶν πεντηκοσταρίων τροπαρίων. Αὐτό εἶναι λάθος, οὐδαμοῦ μαρτυρεῖται, καθ᾿ ὅσον ὁσάκις ἔχουμε πρόταξη ψαλμικοῦ στίχου πρό οἱουδήποτε τροπαρίου, αὐτός λέγεται ἀκριβῶς ὅπως ἔχει στό βιβλικό κείμενο χωρίς καμμία προσθήκη.
Ἄς προσεχθεῖ, λοιπόν, αὐτό τό σφάλμα, ὅπου γίνεται, προκειμένου πρό τῶν «πεντηκοσταρίων» τροπαρίων νά ἐκφωνεῖται/ψάλλεται εἰς τόν ἦχον τοῦ ἀκολουθοῦντος τροπαρίου ὁ στίχος «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός Σου, καὶ κατὰ τὸ πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν Σου ἐξάλειψον τὸ ἀνόμημά μου» ἀμιγής, χωρίς καμμία προσθήκη.
