Ἰδιόμελον τῆς Γ΄ Ὥρας τῶν Χριστουγέννων: «ὁ τὸν πόλον κοσμήσας τοῖς [ἄστρασι/ἀστράσι]

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ]

Μέχρι τώρα εἶχα τὴν ἐντύπωση ὅτι στὸ ἰδιόμελον τῆς Γ΄ Ὥρας τῶν Χριστουγέννων ἡ σωστὴ φράση ἦταν "ὁ τὸν πόλον κοσμήσας τοῖς ἄστρασι". Προχθὲς ὅμως εἶδα στὴν νέα ἔκδοση τῆς Α.Δ. τὸν τύπο "τοῖς ἀστράσι", ὁ ὁποῖος προφανῶς εἶναι ὁ ὀρθός (ὁ ἀστήρ, δοτ. πληθ. τοῖς ἀστράσι). Ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι ὅλα ἢ σχεδὸν ὅλα τὰ μουσικὰ βιβλία (ἴσως νὰ ἐξαιρεῖται τὸ τοῦ π. Κων. Παπαγιάννη) ἔχουν λάθος τονισμένη αὐτὴ τὴν λέξη. Ἀνέβασα μία ἔκδοχὴ τοῦ ἐν λόγῳ ὕμνου μὲ διορθωμένο τὸν τονισμὸ τῆς ἐπίμαχης λέξεως.

 

[Γιώργος Μ.]

Επειδή η λέξη έχει δύο γένη (και αντίστοιχους τύπους): ἀστήρ και ἄστρον προφανώς γίνεται κάποια σύμφυρση. Κλίση κατά τον 1ο (ἄστρασι), τονισμός κατά τον 2ο (ἄστροις) = ἄστρασι. Στα πλαίσια της ποίησης είναι σπάνιες, αλλά όχι και αδικαιολόγητες αυτές οι περιπτώσεις (προσωπικά δεν θα το διόρθωνα).

 

[neoklis]

Εδώ (στιχ. 450) κι εδώ αναφέρεται ο τύπος άστρασι.

 

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ]

Ἐνδιαφέροντα τὰ ὅσα ἐγράφησαν καὶ ἀνηρτήθησαν πιὸ πάνω. Δὲν τὰ εἶχα ὑπ᾿ ὄψιν. Ἡ διόρθωση στὸ μηναῖον τῆς Α.Δ. ἄραγε ἔγινε βάσει κάποιας ὑποθέσεως πιθανοῦ ἀντιγραφικοῦ λάθους, ποὺ ἔφτασε μέχρι τῶν ἠμερῶν μας ἢ βάσει χειρογράφων; Ἔχει κάποιος πρόσβαση σὲ κάποιο παλαιὸ χειρόγραφο;

 

[MTheodorakis]

«ἄστρασι»
(χφφ. British Library Add. 16398 μηναῖο Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1460 φ. 128r, Λειμῶνος 94 ἀνθολόγιο τέλη ιε’-α’ ἥμισυ ιστ’ αἰ φ. 215v, Ἀνθολόγιον ἐκδ. 1615, 1776, Πανθέκτη ἔκδ. 1817, Δοξαστάρια Πέτρου ἔκδ. 1820 καὶ Ἰακώβου ἔκδ. 1836).